Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát chậm so với kế hoạch

Đến nay, vẫn còn nhiều hộ dân chưa thể khởi công vì vướng mắc về thủ tục đất đai.

Với tiến độ hiện tại, nhiều địa phương có tỷ lệ khởi công thấp, một số huyện vẫn đang loay hoay với vướng mắc từ thủ tục đất đai đến năng lực đối ứng của người dân, khiến hành trình xóa nhà tạm, nhà dột nát người nghèo chưa đạt đúng thời gian dự kiến.

Theo báo cáo của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bắc Kạn, tính đến ngày 12/6/2025, toàn tỉnh đã khởi công và hoàn thành 3.657/4.716 căn nhà tạm, nhà dột nát, đạt 78% kế hoạch năm. Tuy nhiên, có sự chênh lệch lớn về tiến độ giữa các địa phương. Trong khi các huyện như Chợ Đồn đạt 95%, Ba Bể đạt 91%, thì một số địa phương khác như Ngân Sơn chỉ đạt 58%, Na Rì đạt 66%, Chợ Mới 72% và TP. Bắc Kạn 74%. Đặc biệt, huyện Ngân Sơn vẫn còn tới 232 căn nhà chưa thực hiện, phần lớn là các hộ nghèo, cận nghèo sống ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, gặp nhiều khó khăn trong việc vận chuyển vật tư, thi công xây dựng.

Tại huyện Chợ Mới, dù tổng số hộ cần hỗ trợ trong năm là 562 nhưng mới chỉ hoàn thành và khởi công được 406 căn. Một phần nguyên nhân xuất phát từ thủ tục đất đai chưa được tháo gỡ triệt để. Ông Nguyễn Bá Việt, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Chợ Mới cho biết: “Hiện huyện vẫn còn 152/562 hộ gặp vướng mắc về giấy tờ đất, chưa đủ điều kiện để triển khai hỗ trợ xây nhà. Dù đã tăng cường phối hợp với các phòng chuyên môn, song nhiều hộ vẫn chưa thể khởi công theo kế hoạch”.

Giá vật liệu tăng cao khiến việc đối ứng của người dân gặp khó khăn.

Huyện Pác Nặm có 1.015 hộ cần hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025, hiện đã thực hiện được khoảng 77% kế hoạch. Tuy nhiên, áp lực vẫn còn rất lớn. Đồng chí Dương Văn Tuyến, Bí thư Huyện ủy, Trưởng Ban Chỉ đạo triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát huyện chia sẻ: “Giá vật liệu xây dựng tăng cao trong thời gian gần đây ảnh hưởng lớn đến khả năng đối ứng của người dân. Có hộ phải lùi thời gian vì chưa mua được vật tư, có hộ thậm chí đã xin rút khỏi chương trình vì không đủ điều kiện tài chính để tiếp tục”.

Thực tế cho thấy, phần lớn các hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ kinh phí khoảng 60 triệu đồng/hộ làm mới và 30 triệu đồng/hộ sửa chữa. Nhưng với mức giá vật liệu hiện nay, số tiền hỗ trợ của Nhà nước không đủ mua vật liệu, việc tiền đối ứng của người dân tăng lên khiến nhiều hộ rơi vào thế “tiến thoái lưỡng nan”. Ngoài ra, phong tục tập quán, tín ngưỡng về “năm tuổi”, “tuổi làm nhà” hay điều kiện thời tiết cũng là những yếu tố tác động tới tiến độ triển khai xây dựng nhà.

Một trong những mục tiêu quan trọng của Chương trình là hỗ trợ nhà ở cho người có công và thân nhân liệt sĩ. Theo kế hoạch, tỉnh đặt mục tiêu hoàn thành hỗ trợ cho nhóm đối tượng này trước ngày 2/9/2025. Tuy nhiên, hiện vẫn còn 80 căn nhà của người có công chưa thực hiện, gồm 46 nhà xây mới và 34 nhà sửa chữa. Đây là nhóm cần được ưu tiên hàng đầu, song đến giữa tháng 6/2025, Trung ương vẫn chưa cấp nguồn kinh phí. Trong bối cảnh đó, tỉnh Bắc Kạn đã chủ động trích từ nguồn tăng thu tiết kiệm chi ngân sách năm 2024 với tổng số tiền hơn 11,7 tỷ đồng để kịp thời hỗ trợ triển khai.

Đồng chí Đỗ Thị Minh Hoa, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bắc Kạn nhận định: “Dù đã có nhiều nỗ lực, tuy nhiên xét từ yếu tố thực tế thì một số địa phương có thể không đạt kế hoạch khởi công hết trước ngày 30/6. Sau khi thực hiện chính quyền hai cấp, các địa phương mới sẽ tiếp tục thực hiện Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát theo đúng lộ trình đã đề ra”.

Năm 2025 là năm Bắc Kạn thực hiện sáp nhập các đơn vị hành chính. Các xã, phường, thị trấn vừa phải tổ chức bộ máy mới, vừa triển khai các nhiệm vụ xóa nhà tạm, đầu tư công, giảm nghèo… khiến nguồn lực cán bộ bị giãn mỏng, tâm lý ít nhiều cũng bị ảnh hưởng. Thêm vào đó, một số xã thuộc các huyện Na Rì, Ngân Sơn phản ánh việc vận chuyển vật tư đến các hộ vùng sâu rất khó khăn do không có đường xe cơ giới, chỉ có đường mòn... Đây là những nguyên nhân khiến việc thực hiện hoàn thành và khởi công toàn bộ số nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn chưa đạt được mục tiêu theo kế hoạch.

Mặc dù chưa thể hoàn thành mục tiêu đúng kế hoạch vào tháng 6, song với quyết tâm cao, tỉnh đặt mục tiêu hoàn thành cơ bản chương trình trước ngày 31/8/2025, đặc biệt ưu tiên nhóm người có công hoàn thành trước ngày 02/9. Tỉnh cũng đang đề nghị Trung ương cấp bổ sung hơn 52 tỷ đồng để hỗ trợ 965 nhà làm mới, sửa chữa, đồng thời hoàn trả khoản kinh phí tạm ứng từ Quỹ cứu trợ tỉnh là 75 tỷ đồng. Ngoài ra, cần thêm khoảng 72–75 tỷ đồng để hỗ trợ tiếp 1.292 hộ đã được rà soát nhưng chưa thực hiện trong năm 2025.

Hành trình xóa nhà tạm, nhà dột nát ở Bắc Kạn tuy đang “đi chậm” hơn kế hoạch bởi những tác động khách quan, nhưng hy vọng rằng, chính quyền 2 cấp mới với sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, sự hỗ trợ từ Trung ương đến cơ sở, các đoàn thể và cộng đồng, việc xóa nhà tạm, nhà dột nát sẽ được hoàn thành đúng kế hoạch tổng thể đã đề ra./.

Duy Khánh