Chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm: Hợp tác chặt chẽ để tạo ra những thay đổi bền vững, sâu rộng

Chiều 10/11, Bộ NN&PTNT và các Đối tác tổ chức Hội nghị "Triển khai kế hoạch hành động (KHHĐ) quốc gia chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm (LTTP) theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững ở Việt Nam".

Mục tiêu chính của KHHĐ này là “chuyển đổi hệ thống LTTP từ sản xuất, chế biến, phân phối đến tiêu dùng theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững, dựa trên lợi thế địa phương, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (PTBV) của Việt Nam và toàn cầu”.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho biết, Việt Nam là một nước có diện tích đất đai không lớn với 33 triệu ha, trong đó 10,3 triệu ha có thể sử dụng trong nông nghiệp và dân số khoảng 100 triệu người.

Nông nghiệp Việt Nam có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực (ANLT), ổn định xã hội và sinh kế cho trên 60% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn và đóng góp 12% GDP của quốc gia (2022). Trong 10 tháng đầu năm 2023 xuất khẩu nông sản đạt 43,08 tỷ USD.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan

“Tuy nhiên, nông nghiệp Việt Nam đang phải đương đầu với một số thách thức lớn, từ các vấn đề nội tại lẫn các yếu tố khách quan: quy mô nông hộ nhỏ chiếm đa số, nguồn tài nguyên cạn kiệt, biến đổi khí hậu, biến động thị trường và biến chuyển xu thế tiêu dùng của thế giới. Người sản xuất ít có điều kiện tiếp cận thị trường và thường chỉ dừng ở khâu cung cấp nguyên liệu thô.

Thái độ, hành vi và nhận thức của người tiêu dùng - là chủ thể và là trung tâm của hệ thống LTTP - còn hạn chế về dinh dưỡng, về tiêu dùng xanh và có trách nhiệm, về chống thất thoát lãng phí thực phẩm, bảo vệ môi trường (BVMT), bảo tồn đa dạng sinh học và giảm phát thải khí nhà kính…” - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT chia sẻ.

Ngoài ra, Bộ trưởng cho biết, Việt Nam đang đối mặt với 3 gánh nặng đồng thời về dinh dưỡng, đó là thách thức về tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em, thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn còn cao ở khu vực vùng miền núi, vùng khó khăn và đồng bào dân tộc thiểu số và tỷ lệ thừa cân béo phì, tỷ lệ mắc bệnh không lây nhiễm liên quan đến dinh dưỡng đang gia tăng nhanh chóng tại khu vực thành thị.

Với KHHĐ đã được Chính phủ ban hành, Bộ trưởng cho biết, hệ thống LTTP của Việt Nam đang hướng tới cách tiếp cận đa ngành, đa mục tiêu gồm: Tiếp tục chuyển đổi thành quốc gia cung ứng LTTP minh bạch, có trách nhiệm và bền vững, đảm bảo ANLT quốc gia và đóng góp tích cực cho ANLT thực toàn cầu; Thích ứng thông minh với khí hậu, bảo vệ tài nguyên, các hệ sinh thái và đa dạng sinh học; Cung cấp nguồn sinh kế bền vững và đảm bảo an sinh xã hội, đặc biệt là cho người nghèo và các đối tượng dễ bị tổn thương.

“Chính phủ Việt Nam nhận thức sâu sắc cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các Bộ ngành và các tác nhân trong Hệ thống LTTP nhằm tạo ra những thay đổi bền vững, sâu rộng của cả hệ thống" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Chuyển đổi hệ thống LTTP để bảo đảm ANLT và dinh dưỡng tốt hơn cho tất cả mọi người, bền vững về mặt kinh tế, toàn diện và có tác động tích cực đến khí hậu và môi trường”.

Tại Hội nghị, đại diện Tổ chức Nông lương Liên hiệp quốc tại Việt Nam (FAO), ông Rémi Nono Womdim cho bày tỏ: "FAO rất vinh dự được cùng với các bên liên quan tham gia quá trình xây dựng KHHĐ quốc gia chuyển đổi hệ thống LTTP và sẵn sàng hợp tác cùng Chính phủ Việt Nam triển khai thực hiện Kế hoạch này, tập trung vào bốn trụ cột: Khoa học, đổi mới và dữ liệu; Chính sách, chiến lược và các chương trình; Tài chính; và Quan hệ đối tác".

Ông Rémi Nono Womdim cũng trích dẫn lời của Tổng Giám đốc FAO - Ông Qu Dongyu: “…Đến lúc chúng ta phải hành động. Chúng ta cần chuyển đổi hệ thống LTTP để bảo đảm ANLT và dinh dưỡng tốt hơn cho tất cả mọi người, bền vững về mặt kinh tế, toàn diện và có tác động tích cực đến khí hậu và môi trường”.

Theo đại diện Bộ NN&PTNT, trong thời gian tới Bộ NN&PTNT sẽ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho phép thành lập "Đối tác chuyển đổi hệ thống LTTP" và các "Tổ công tác kỹ thuật chuyên đề" để hỗ trợ và phối hợp với các Bộ ngành, cơ quan chuyên môn và các địa phương triển khai KHHĐ và huy động các nguồn hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ các Đối tác quốc tế và trong nước.

Những nội dung trọng tâm Việt Nam mong muốn được tăng cường hợp tác với đối tác quốc tế

Chia sẻ tại Hội nghị, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, Việt Nam mong muốn được tăng cường hợp tác cùng các đối tác quốc tế ở các lĩnh vực:

Thứ nhất, đẩy mạnh chuyển đổi hệ thống LTTP theo hướng "xanh", ít phát thải và bền vững; chú trọng sản xuất nông nghiệp sinh thái và phát triển kinh tế nông thôn; BVMT sinh thái, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên, duy trì và bảo tồn đa dạng sinh học;

Thứ hai, đầu tư phát triển hạ tầng nông nghiệp, không chỉ phục vụ sản xuất mà phục vụ phát triển kinh tế nông thôn: Du lịch nông nghiệp, nông thôn; Xem xét, lồng ghép bình đẳng giới; Củng cố và tăng cường vai trò của các hộ gia đình sản xuất nông nghiệp, nâng cao vai trò HTX nông nghiệp - cho phù hợp với điều kiện cụ thể; Thúc đẩy sự tham gia của khối tư nhân trong đầu tư, phát triển và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mới trong sản xuất nông nghiệp; Và nhân rộng mô hình đầu tư hợp tác công - tư.

Thứ ba, thúc đẩy liên kết các mạng lưới đổi mới sáng tạo trong nước và xuyên biên giới. Gắn kết các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng với nhu cầu của doanh nghiệp, của Hệ thống LTTP và của cả nền kinh tế; Việt Nam mong muốn trở thành một trung tâm sáng tạo về Hệ thống LTTP của khu vực Châu Á; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, khai thác các thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0 để xây dựng các chuỗi giá trị nông nghiệp thông minh ở Việt Nam.

Thứ tư, xây dựng và cập nhật bảng cân đối dinh dưỡng quốc gia, làm cơ sở định hướng sản xuất, phân phối; tăng cường giáo dục để tạo thói quen ăn uống lành mạnh, cân đối dinh dưỡng, tiêu dùng tiết kiệm. Giảm thất thoát và lãng phí LTTP trên toàn chuỗi thực phẩm.

Thứ năm, tuyên truyền, thúc đẩy tiêu dùng xanh và bền vững. Đây cũng là một giải pháp hữu hiệu để BVMT và sức khỏe cộng đồng, hướng đến PTBV.

Thanh Thanh