Chuyển đổi mô hình chợ còn chậm

Chợ Cầu Bươu được xây dựng khang trang nhưng hoạt động không hiệu quả

Quá nhiều vướng mắc

Ông Nguyễn Xuân Linh - Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Anh - chia sẻ thực tế: Huyện có 25 chợ; trong đó, 18 chợ được thực hiện xã hội hóa. Có 3 chợ phù hợp quy hoạch nhưng đang tồn tại nhiều vướng mắc, huyện đang đưa ra giải pháp thành lập lại ban quản lý chợ của huyện. Việc xã hội hóa nguồn vốn đầu tư chợ trên địa bàn rất khó khăn.

Trên địa bàn quận Ba Đình hiện có 8 chợ; trong đó, 5 chợ hạng 2, 3 hạng 3, còn 5 chợ chưa có phương án sắp xếp ngành hàng. Đại diện UBND quận Ba Đình cho hay, chợ Thành Công A nằm trong phạm vi giải phóng mặt bằng đường vành đai 1 từ nhiều năm nay nên công tác quản lý thời gian vừa qua cũng không được chặt chẽ. Hầu hết các hộ kinh doanh trong chợ đều không nộp thuế nên thời gian tới, khi tổ chức giải phóng mặt bằng, sẽ gặp khó khăn về cơ chế hỗ trợ chính sách cho bà con.

Đối với chợ Châu Long, UBND thành phố đã có kết luận cho phép sử dụng vốn ngân sách để đầu tư xây dựng nhưng phải thu hồi và hoàn trả lại vốn ngân sách. Quận Ba Đình cũng đã lập dự án; tuy nhiên, muốn thu hồi và hoàn trả lại vốn ngân sách, bắt buộc phải tăng quy mô của chợ lên gấp 2 - 3 lần so với hiện nay mới đáp ứng đủ quy chuẩn, tiêu chuẩn cũng như số hộ kinh doanh tại đây, đồng thời bảo đảm thu hồi được vốn ngân sách. Tuy nhiên, việc thực hiện lại vướng nghị định không cho phép sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản để xây dựng chợ ở các tỉnh, thành phố trung ương mà chỉ được sử dụng vốn sự nghiệp cho cải tạo, sửa chữa. Như vậy, đầu tư xây dựng chợ rơi vào tình trạng chưa biết sử dụng cơ chế và nguồn vốn nào để thực hiện. Hiện, quận Ba Đình cũng đưa vào dự án kêu gọi xã hội hóa nguồn vốn đầu tư để giải quyết vấn đề này.

Không chỉ khó khăn trong việc thu hút vốn đầu tư xây dựng chợ, phí kinh doanh tại chợ cũng gặp nhiều khó khăn. Tại quận Tây Hồ, chợ Bưởi là chợ loại 1, thành phố thí điểm giao cho doanh nghiệp quản lý từ năm 2006; với 405 hộ, có tới 310 hộ không đóng tiền suốt từ thời điểm đó đến nay. Tồn tại cũ chưa giải quyết xong, nay lại phát sinh phương án giá mới với mức giá thuê ki-ốt cao gấp 2 - 3 lần. Đây là "bài toán" vẫn chưa có lời giải. Do đó, đại diện UBND quận Tây Hồ kiến nghị, thành phố có những chỉ đạo nhằm tháo gỡ khó khăn đối với chợ loại 1.

Theo Sở Công Thương Hà Nội, trên địa bàn thành phố hiện có 454 chợ; trong đó, 15 chợ hạng 1, 56 chợ hạng 2 và 352 chợ hạng 3. Đến nay, tính chung trên địa bàn thành phố, đã thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác 167/454 chợ (đạt 36,8%), còn 33/454 chợ chưa phân hạng, đã có 364/421 chợ phê duyệt phương án giá dịch vụ chợ (đạt 86,46%)...

Bà Trần Thị Phương Lan - Phó giám đốc Sở Công Thương Hà Nội - thừa nhận, công tác phát triển và quản lý chợ vẫn còn những bất cập cần khắc phục. Theo đó, hầu hết các chợ trên địa bàn, nhất là khu vực ngoại thành đang bị xuống cấp nghiêm trọng, không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường... Công tác quản lý và phát triển chợ, triển khai quy hoạch tại các quận, huyện còn chậm, chưa đồng bộ. Mặc dù, đã phê duyệt được 100% kế hoạch chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác chợ, song một số địa phương chưa tích cực giải quyết các khó khăn vướng mắc, dẫn đến tình trạng khiếu kiện kéo dài làm mất an ninh trật tự, ảnh hưởng đến thu ngân sách của thành phố…

Các giải pháp thực hiện

Theo Đại diện Cục Thuế Hà Nội, hiện có 24.000 hộ kinh doanh trong các chợ trên địa bàn. Đối với các chợ do UBND xã, huyện quản lý khai thác theo mô hình nhà nước, diện tích kinh doanh không tính tiền thuê đất. Tuy nhiên, chuyển sang mô hình doanh nghiệp quản lý, phải tính tiền thuê đất vào giá thành đầu tư theo Luật Doanh nghiệp, làm vốn đầu tư tăng cao. Đây là một trong những nguyên nhân đẩy giá thuê diện tích bán hàng tăng gấp 2-3 lần so với thời điểm nhà nước quản lý, khiến tiểu thương bỏ chợ, doanh nghiệp thua lỗ, nợ tiền thuê đất, nên đã trả lại dự án cho địa phương.

Để nâng cao hiệu quả kinh tế trong lĩnh vực quản lý kinh doanh, khai thác chợ, bà Trần Thị Phương Lan đề nghị: Ngành chức năng, cấp có thẩm quyền thực hiện cơ chế hỗ trợ, như miễn, giảm tiền thuê đất; ưu đãi lãi suất cho vay đầu tư xây dựng chợ… Đối với các doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư xây dựng, kinh doanh, khai thác chợ, cần có quy định rõ hơn về quyền lợi, trách nhiệm của hộ kinh doanh trong từng trường hợp được giao, hoặc cho thuê điểm kinh doanh. Trước mắt, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã thực hiện thu tiền thuê điểm kinh doanh tại chợ tương đương với mức thu áp dụng khi chợ do nhà nước quản lý, nhằm bảo đảm an sinh xã hội. Bên cạnh đó, Sở Công Thương đề nghị UBND thành phố sớm phê duyệt Danh mục các dự án chợ kêu gọi đầu tư và tổ chức mời thầu trên địa bàn thành phố năm 2019 đợt 1; sửa đổi Quyết định số 56/2016/QĐ-UBND ngày 31/1/2016 của UBND thành phố về việc ban hành giá dịch vụ sử dụng diện tích bán hàng tại chợ trên địa bàn thành phố cho phù hợp với các quy định.

Ông Nguyễn Ngọc Vĩnh - Phó Trưởng Phòng Kinh tế quận Long Biên - kiến nghị, thành phố cần có cơ chế cân đối, điều chỉnh các khoản mà doanh nghiệp phải nộp cho nhà nước, như tiền thuê đất, thuế, phí… để giúp doanh nghiệp có lợi nhuận tối thiểu dựa trên các khoản thu từ chợ.

Việc cải tạo, xây dựng lại các chợ cũ tại Hà Nội nhằm cải thiện điều kiện kinh doanh tốt hơn; đồng thời, tạo đô thị văn minh, hiện đại. Trước những tồn tại nêu trên, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Doãn Toản đề nghị sở, ngành nghiên cứu, đề xuất với UBND thành phố về cơ chế kết hợp hiệu quả các nguồn vốn, đa dạng hóa hình thức huy động vốn, phương thức hợp tác công - tư; tìm giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong quản lý, kinh doanh, khai thác chợ... nhằm đẩy mạnh thu hút các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng chợ trên địa bàn.

Bà TrầnThị Phương Lan - Phó giám đốc Sở Công Thương Hà Nội:
Đa phần các dự án kêu gọi đầu tư xây dựng, cải tạo chợ đều có quy mô nhỏ, lợi nhuận ít, việc quản lý phức tạp. Đặc biệt, trong quá trình triển khai, thường hay gặp phản ứng không đồng thuận của tiểu thương khiến các doanh nghiệp thờ ơ khi tham gia đầu tư xây mới hệ thống chợ.

Nguyễn Hạnh