Luật Đất đai năm 2024: Nhiều điểm mới có lợi cho người dân và doanh nghiệp

Với việc được Quốc hội thông qua, Luật Đất đai năm 2024 sẽ có hiệu lực từ ngày 1-8-2024, sớm hơn 5 tháng so với quy định trước đó (ngày 1-1-2025). Trao đổi về những điểm mới đột phá, có lợi cho người dân và doanh nghiệp trong Luật Đất đai năm 2024, ông Lê Hữu Trí - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa cho biết:

Ông Lê Hữu Trí - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa

- Luật Đất đai năm 2024 gồm 16 chương, 260 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 180/212 điều của Luật Đất đai năm 2013 và bổ sung mới 78 điều. Luật Đất đai năm 2024 có nhiều nội dung mới mang tính đột phá quan trọng góp phần vào mục tiêu hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, như: Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; tài chính đất đai, giá đất; đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai, nâng cao trách nhiệm của chính quyền địa phương các cấp trong quản lý, sử dụng đất đai...

* Bỏ quy định khung giá đất để phù hợp với giá đất thị trường

- Thưa ông, thời gian qua, nội dung được người dân và doanh nghiệp quan tâm khi nhắc đến Luật Đất đai năm 2024 là cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường. Ông có thể nói rõ hơn về quy định này?

- Về quy định khung giá đất, bảng giá đất, Luật Đất đai năm 2024 đã bỏ quy định khung giá đất và thực hiện công bố bảng giá đất hàng năm để phù hợp với giá đất thị trường. Luật quy định cụ thể về thời điểm định giá đất để đảm bảo việc áp dụng và thực hiện các quy định của pháp luật rõ ràng, công bằng trong quá trình định giá đất; ổn định tiền thuê đất cho chu kỳ 5 năm đối với trường hợp thuê đất trả tiền hàng năm và khống chế tỷ lệ tăng tiền thuê đất so với chu kỳ trước nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chủ động trong hạch toán, lên kế hoạch, phương án sản xuất, kinh doanh; quy định cụ thể 4 phương pháp định giá đất và điều kiện áp dụng đối với từng phương pháp để đảm bảo tính minh bạch, khách quan, thuận lợi và tránh tùy tiện trong việc áp dụng các phương pháp định giá đất.

Một khu vực đô thị huyện Cam Lâm.

Luật Đất đai năm 2024 bổ sung quy định về bảng giá đất theo vùng giá trị, thửa đất chuẩn để đảm bảo linh hoạt trong quá trình tổ chức thực hiện xây dựng bảng giá đất; đồng thời thúc đẩy các địa phương xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất nhằm hướng tới giá đất cụ thể được xác định căn cứ theo bảng giá đất được xây dựng theo vùng giá trị, thửa đất chuẩn, đảm bảo tính công khai, minh bạch trong quá trình thực hiện. Quy định làm rõ các trường hợp áp dụng bảng giá đất và giá đất cụ thể, trong đó đối với hộ gia đình, cá nhân và trường hợp thuê đất trả tiền hàng năm, xác định giá khởi điểm được áp dụng bảng giá đất để tạo thuận lợi trong việc xác định nghĩa vụ tài chính; quy định đối với các khu vực đã có bảng giá đất tới từng thửa đất trên cơ sở vùng giá trị, thửa đất chuẩn thì giá đất cụ thể được xác định theo bảng giá đất để đảm bảo đẩy nhanh quá trình thực hiện định giá đất, thúc đẩy quá trình tiếp cận đất đai.

Luật Đất đai năm 2024 quy định phân cấp thẩm quyền quyết định giá đất cụ thể của Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện tương ứng với thẩm quyền giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất để đảm bảo cắt giảm các thủ tục trung gian trong quá trình thực hiện; quy định cụ thể thành phần, nguyên tắc hoạt động, nội dung thẩm định của Hội đồng thẩm định bảng giá đất, giá đất cụ thể để đảm bảo thực hiện thống nhất trên toàn quốc; quy định việc tham gia của UBMTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội khác để đảm bảo tính giám sát, độc lập khách quan trong định giá đất.

* Đảm bảo quyền lợi cho người có đất thu hồi

- Trong quá trình lấy ý kiến xây dựng dự thảo Luật Đất đai năm 2024, có nhiều ý kiến của người dân, doanh nghiệp quan tâm về quá trình Nhà nước thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trao quyền sử dụng đất. Điều này được cụ thể hóa ra sao trong Luật Đất đai năm 2024, thưa ông?

- Về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, trong Luật Đất đai năm 2024 được tách thành một chương riêng trên cơ sở kế thừa quy định của Luật Đất đai năm 2013; đồng thời có sửa đổi, bổ sung một số nội dung.

Cụ thể tại Điều 91 quy định về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, luật đã bổ sung quy định cho phép địa phương không có đất cùng mục đích với đất thu hồi được bồi thường bằng đất khác sẽ đảm bảo người dân có tư liệu sản xuất, có tài sản ổn định cuộc sống sau khi bị thu hồi đất, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước khi phải ứng vốn chi trả bồi thường bằng tiền. Đồng thời, bổ sung quy định tạo điều kiện cho người có đất ở thu hồi được ưu tiên lựa chọn hình thức bồi thường bằng tiền nếu có nhu cầu và phải đăng ký khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đảm bảo quyền lợi được ưu tiên lựa chọn hình thức bồi thường bằng tiền cho người có đất thu hồi. Tại Điều 94 quy định về chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã sửa đổi, bổ sung nhằm thúc đẩy việc chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người có đất thu hồi phải đi trước một bước (trước khi quyết định thu hồi đất); bảo đảm quyền lợi cho người được bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất được nhận giá trị bồi thường đất, tài sản cao hơn, có lợi hơn theo giá đất, giá tài sản tại thời điểm điều chỉnh phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hoặc theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã phê duyệt.

Đối với bồi thường về đất (Mục 2, Chương VII), luật quy định điều kiện bồi thường về đất cho từng đối tượng sử dụng đất mà không dẫn chiếu sang điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhằm tháo gỡ vướng mắc phát sinh, tạo thuận lợi trong tổ chức thực hiện; chỉnh sửa quy định về điều kiện được bồi thường về đất để đảm bảo đồng bộ, thống nhất với quy định về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, đảm bảo quyền lợi cho người có đất thu hồi.

* Kịp thời đáp ứng mong mỏi và nguyện vọng của nhân dân

- Cùng với những nội dung đã nêu trên, Luật Đất đai năm 2024 còn có những quy định mới nào có lợi cho người dân và doanh nghiệp, thưa ông?

- Luật Đất đai năm 2024 còn có các điểm mới có lợi cho người dân và doanh nghiệp, như: Chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số; về phát triển, quản lý và khai thác quỹ đất; về giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; quy định người Việt Nam định cư ở nước ngoài có quốc tịch Việt Nam thì có các quyền và nghĩa vụ tương đương như quyền và nghĩa vụ của công dân Việt Nam trong nước.

Một khu vực đất sản xuất muối ở thị xã Ninh Hòa.

Về chế độ sử dụng đất, Luật Đất đai năm 2024 mở rộng hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của cá nhân lên không quá 15 lần so với hạn mức giao đất nông nghiệp của cá nhân đối với mỗi loại đất của địa phương nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân có năng lực về vốn, khoa học kỹ thuật có quyền tiếp cận đất đai, đầu tư sản xuất nông nghiệp hàng hóa, hạn chế tình trạng bỏ hoang hoặc sử dụng đất nông nghiệp manh mún, không hiệu quả. Quy định về tập trung, tích tụ đất nông nghiệp nhằm khuyến khích tập trung, tích tụ đất nông nghiệp, khắc phục tình trạng manh mún, tạo điều kiện thu hút đầu tư, ứng dụng cơ giới hóa và công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp.

Đồng thời, luật sửa đổi quy định hiện hành để tạo thuận lợi cho hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp trong khu dân cư, đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có đất ở sang đất ở hoặc chuyển mục đích sử dụng các loại đất phi nông nghiệp không phải là đất ở sang đất ở theo quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, hoặc quy hoạch chung, hoặc quy hoạch phân khu theo quy định của pháp luật về quy hoạch đô thị đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Luật Đất đai năm 2024 với nhiều nội dung có thể thực hiện ngay mà không chờ văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật. Đây là một trong những tiền đề quan trọng để Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực sớm nhằm góp phần phát huy nguồn lực từ đất đai, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, bền vững tài nguyên đất trong giai đoạn mới, hướng tới mục tiêu phát huy cao nhất nguồn lực đất đai, góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế sâu rộng, từng bước hiện thực hóa mục tiêu cuộc cách mạng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đề ra; kịp thời đáp ứng mong mỏi và nguyện vọng của nhân dân.

- Xin cảm ơn ông!

THÁI THỊNH (Thực hiện)