Chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển - Gỡ khó hiện tại, khơi mở tương lai - Bài cuối: Không thể chậm trễ hơn

Giải quyết vấn đề cấp bách

Ông Châu Công Bằng, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau, cho biết: “Chuyển đổi nghề khai thác ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản, môi trường trên cơ sở tái cơ cấu, sắp xếp lại đội tàu khai thác thủy sản phù hợp với trữ lượng nguồn lợi tự nhiên hiện có của tỉnh; gắn với công tác phòng chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định; phù hợp với nhu cầu, lợi ích, nguyện vọng chính đáng của người dân; nghề chuyển đổi phù hợp lợi thế, tiềm năng sẵn có và định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương là những công việc cấp bách”.

Ðồ họa: LÊ TUẤN

Ông Bằng chia sẻ, cuối năm 2023, với áp lực và sự quan tâm, kiến nghị của nhiều bà con cử tri, đại biểu HÐND tỉnh về suy giảm nguồn lợi thủy sản và công tác chuyển đổi nghề cho ngư dân, ngành nông nghiệp đã đề xuất giải pháp thực hiện trước HÐND tỉnh là trong thời gian tới triển khai xây dựng và triển khai thực hiện Ðề án "Chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái trên địa bàn tỉnh Cà Mau”.

Ngay sau đó, việc xây dựng “Phương án thí điểm chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng lớn đến nguồn lợi thủy sản, môi trường, hệ sinh thái sang các nghề khai thác thân thiện với môi trường, hệ sinh thái và nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh Cà Mau” đã được đệ trình và được Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau thống nhất triển khai thực hiện.

“Dù chỉ là thí điểm, nhưng đây là công việc rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay, qua đó tạo việc làm ổn định, nâng cao thu nhập cho cộng đồng ngư dân ven biển, hạn chế hoạt động khai thác thủy sản mang tính hủy diệt nguồn lợi và giúp công tác bảo vệ nguồn lợi, bảo vệ môi trường sinh thái càng tốt hơn”, ông Bằng quả quyết.

Cần rà soát, nắm tình hình trong dân để có hướng hỗ trợ kịp thời, giúp dân ổn định, phát triển đời sống.

Chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển, nếu làm đúng, làm hiệu quả sẽ là công việc mang lại nhiều tác động tích cực và ý nghĩa lớn cho địa phương. Ông Bằng lý giải: “Ở góc độ kinh tế, việc điều chỉnh cơ cấu đội tàu khai thác, chuyển một bộ phận ngư dân sang nghề mới, nhằm giảm áp lực khai thác lên nguồn lợi thủy sản tại các vùng biển tỉnh Cà Mau, sẽ tăng giá trị kinh tế rất lớn theo từng năm. Việc chuyển đổi nghề nghiệp cho người dân ven biển sang các ngành nghề khác sẽ giải quyết vấn đề việc làm và tăng thu nhập của người lao động so với trước đây, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương và đảm bảo sinh kế bền vững cho cộng đồng ngư dân. Ðồng thời, việc sắp xếp và cắt giảm nghề đánh bắt ven bờ sẽ tác động tích cực đến khả năng phục hồi môi trường biển”.

Giải pháp và động thái

Ðể khắc phục khâu khó, khâu vướng mắc, là tổ chức thực hiện, theo lãnh đạo ngành nông nghiệp và môi trường tỉnh Cà Mau, việc triển khai thực hiện công việc chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển cần được tổ chức bài bản, thông suốt, đồng bộ và toàn diện. “Ðúng chủ trương, sát thực tiễn, hợp lòng dân và phải hiệu quả, hiệu quả bền vững”, ông Châu Công Bằng khẳng định quyết tâm.

Công việc đầu tiên là thực hiện tốt công tác truyền thông thông qua các hình thức linh hoạt, hiệu quả để tuyên truyền, phổ biến, tập huấn, đào tạo nhân rộng các mô hình mới phù hợp, hiệu quả. Phổ biến kinh nghiệm hay, các mô hình tốt, hướng dẫn các quy trình mới, đào tạo nghề, tuyên truyền về tác hại của việc khai thác hủy diệt, khai thác ảnh hưởng lớn đến nguồn lợi thủy sản và môi trường sinh thái... góp phần chuyển biến tích cực trong suy nghĩ, nhận thức và hành động của ngư dân về việc chuyển đổi nghề.

Tái cơ cấu, sắp xếp lại đội tàu khai thác thủy sản phù hợp với trữ lượng khai thác là hướng đi phù hợp nhưng phải quan tâm đến đời sống của người dân.

Song song đó là tăng cường quản lý Nhà nước về khai thác thủy sản tại Cà Mau. Thường xuyên, chủ động nắm bắt tình hình hoạt động của các nghề/ngư cụ, đặc biệt là loại du nhập mới, có ảnh hưởng lớn đến nguồn lợi, môi trường sinh thái biển. Tăng cường trách nhiệm của các cơ quan, địa phương trong công tác quản lý tàu cá và lao động; không để phát sinh tàu cá mới bất hợp pháp, hoạt động trái phép, không được đăng ký, không có giấy phép khai thác thủy sản.

Phối hợp với các tổ chức cộng đồng ngư dân thành lập các tổ chức “Ðồng quản lý, quản lý dựa vào cộng đồng, tổ giám sát IUU” trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản tại vùng biển ven bờ. Hình thành các tổ đồng quản lý, tổ hợp tác trong hoạt động khai thác hải sản (câu cá giải trí, lặn biển ngắm san hô...) kết hợp với bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

Ông Bằng cho biết thêm: “Tỉnh Cà Mau tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ, dự án ưu tiên thuộc Chương trình bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trên địa bàn tỉnh Cà Mau; Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2023, tầm nhìn đến năm 2045 trên địa bàn tỉnh Cà Mau; Kế hoạch phát triển nuôi hải sản trên biển và ven biển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2023-2025 và định hướng đến năm 2030; Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh Cà Mau”.

Tỉnh Cà Mau tiếp tục phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành các chính sách: đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản; hỗ trợ chuyển đổi nghề khai thác thủy sản ảnh hưởng lớn đến nguồn lợi thủy sản, môi trường, hệ sinh thái sang các nghề khai thác hải sản thân thiện với môi trường hoặc chuyển ra ngoài lĩnh vực khai thác. Nghiên cứu xây dựng và thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù gắn với ngành khai thác thủy sản và chuyển đổi ngành nghề cho ngư dân Cà Mau.

Tập trung nhiệm vụ bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản. Trong đó, nghiên cứu xây dựng và hình thành các khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản của tỉnh gắn với việc giao quyền quản lý cho các cộng đồng ngư dân để tổ chức khai thác bền vững, phát triển các mô hình nghề cá giải trí, du lịch cộng đồng trên cơ sở nguồn lợi, hệ sinh thái biển đã được bảo tồn; triển khai nhân rộng mô hình thả rạn nhân tạo nhằm phục hồi, bảo tồn nguồn lợi thủy sản trên vùng biển, góp phần tạo sinh kế cho người dân và phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản.

Theo ông Bằng, sự đồng thuận của Nhân dân, sức mạnh cộng đồng chính là một trong những nguồn lực quan trọng quyết định đến hiệu quả của việc chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển ở Cà Mau. Không chỉ là cơ chế chính sách, là giải pháp, nguồn lực mà quan trọng nhất là quyết tâm hành động, sự chung sức chung lòng của người người vì một Cà Mau giàu đẹp từ biển và cuộc sống giàu mạnh, hạnh phúc của ngư dân.

Và một vấn đề quan trọng khác, những tính toán, giải pháp ấy phải được triển khai thực hiện một cách kịp thời, hiệu quả, đến được ngay với cư dân ven biển ở Cà Mau. Bởi không thể chậm trễ hơn được nữa khi từng ngày, từng giờ, hàng chục ngàn người dân đang gồng mình đối diện với muôn vàn khó khăn thúc bách của cuộc sống. Trước khi nghĩ về tương lai làm giàu từ biển, không thể không nghĩ về hôm nay, khi việc an cư, lạc nghiệp cho cư dân ven biển tại Cà Mau nhiều năm qua vẫn là bài toán chưa có lời giải đáp thấu đáo./.

Kim Cương - Hải Nguyên