Chuyển đổi số khu vực công để xây dựng một 'nền tảng tăng trưởng mới'

Sáng 17/7, tại Diễn đàn “Chuyển đổi số khu vực công - Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội” do Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam (VOV) tổ chức, các chuyên gia, các nhà nghiên cứu hàng đầu đã tập trung thảo luận việc ứng dụng công nghệ số vào khu vực công để giúp không chỉ tối ưu hóa hoạt động của các cơ quan Nhà nước, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp Nhà nước và người dân tiếp cận dịch vụ công nhanh.

Đặc biệt, các ý kiến chuyên gia đều khẳng định rằng, chuyển đổi số trong doanh nghiệp Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động, cải thiện năng lực cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Trong tham tham luận trình bày tại diễn đàn, ông Nguyễn Hữu Thái Hòa - Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt IVM - VUSTA (Bộ Khoa học và Công nghệ), Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số (VDCA) đã chỉ ra những thách thức, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng và nhân lực khi thực hiện chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam.

Cùng với đó, chuyển đổi số cũng mở ra cơ hội lớn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng dịch vụ công của đất nước. Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt IVM đã dẫn chứng thành công từ các mô hình tại Estonia, Singapore, và Hàn Quốc, để Việt Nam có thể xây dựng một hệ thống chính phủ số hiệu quả, lấy người dân làm trung tâm, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và an toàn trong quản lý Nhà nước.

Diễn đàn “Chuyển đổi số khu vực công - Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội” do Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam (VOV) tổ chức sáng 17/7 tại Hà Nội.

Đâu là thách thức lớn nhất trong chuyển đổi số khu vực công?

Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt Nguyễn Thái Hòa cho rằng, chuyển đổi số trong khu vực công đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến cơ sở hạ tầng công nghệ và nguồn lực.

Trong đó, phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn nhiều lạc hậu. Nhiều nơi vẫn sử dụng các hệ thống công nghệ cũ, không đồng bộ, gây khó khăn trong việc tích hợp các giải pháp số hóa mới, như các hệ thống lưu trữ dữ liệu riêng lẻ, không tương thích, làm chậm quá trình chia sẻ thông tin.

Đồng thời, ngân sách dành cho chuyển đổi số thường bị giới hạn, đặc biệt ở các địa phương hoặc cơ quan cấp cơ sở. Việc triển khai hạ tầng như trung tâm dữ liệu, mạng lưới 5G, hoặc phần mềm quản lý đòi hỏi chi phí lớn, nhưng nguồn lực tài chính thường không đủ. Khu vực công thường gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân tài công nghệ do mức lương không cạnh tranh so với khu vực tư nhân. Các chuyên gia về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, hoặc phân tích dữ liệu thường chọn làm việc cho các công ty công nghệ lớn.

“Việc thiếu một kiến trúc công nghệ thống nhất giữa các cơ quan dẫn đến khó khăn trong việc kết nối dữ liệu, chẳng hạn như cơ sở dữ liệu dân cư, thuế, hoặc y tế. Đội ngũ cán bộ, công chức thường thiếu kỹ năng sử dụng các công cụ số hóa, đặc biệt ở các khu vực nông thôn hoặc các cơ quan nhỏ. Việc đào tạo lại nhân lực đòi hỏi thời gian và nguồn lực lớn. Trong khi đó, một bộ phận cán bộ, công chức có tâm lý e ngại hoặc không sẵn sàng thích nghi với các quy trình số hóa mới, do sợ mất việc hoặc không quen với công nghệ”, ông Hòa nêu khó khăn thực tế.

Ông Hòa cũng đặc biệt lưu ý vấn đề nguy cơ phát sinh khi thực hiện chuyển số là tấn công mạng, đặc biệt khi các cơ quan Nhà nước lưu trữ dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, hoặc y tế. Trong khi, hệ thống pháp luật và quy định về quản lý dữ liệu, bảo mật thông tin, hoặc dịch vụ công trực tuyến thường chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây cản trở trong việc triển khai.

Theo Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt, khi xác định được khó khăn và có giải pháp khắc phục, thực hiện chuyển đổi số mang sẽ lại nhiều cơ hội to lớn cho khu vực công, giúp cải thiện hiệu quả quản lý và nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Các công cụ như hệ thống quản lý văn bản điện tử, chữ ký số, hoặc quy trình phê duyệt trực tuyến giúp giảm thời gian xử lý công việc, cho phép người dân nộp hồ sơ mà không cần đến cơ quan hành chính.

“Thực hiện chuyển đổi số để cải thiện được chất lượng dịch vụ công trực tuyến và cung cấp các dịch vụ công ở mức độ 3 và 4 (theo mô hình của Việt Nam), sẽ giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện các thủ tục hành chính mọi lúc, mọi nơi. Từ đăng ký kinh doanh, cấp giấy phép xây dựng, đến nộp thuế trực tuyến... Tiến trình tiếp theo của chuyển đổi số sẽ là hướng tới cá nhân hóa dịch vụ, với dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được sử dụng để phân tích nhu cầu của người dân, từ đó cung cấp dịch vụ phù hợp hơn, như gợi ý chính sách hỗ trợ doanh nghiệp dựa trên dữ liệu kinh tế”, ông Hòa nói.

Ông Nguyễn Hữu Thái Hòa - Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt IVM - VUSTA (Bộ Khoa học và Công nghệ), Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số (VDCA) trình bày tham luận tại diễn đàn.

Chống tham nhũng và tăng cường sự minh bạch trong quản lý Nhà nước

Tại diễn đàn, các chuyên gia cùng thảo luận và nhất trí rằng các nền tảng số hóa như cổng thông tin điện tử giúp công khai ngân sách, kế hoạch phát triển, hoặc các quyết định hành chính, tăng cường sự giám sát của người dân. Hệ thống số hóa cũng giúp giảm thiểu các giao dịch trực tiếp, hạn chế cơ hội tham nhũng, như hệ thống đấu thầu điện tử quốc gia tại Việt Nam đã tăng tính minh bạch trong mua sắm công.

Theo các chuyên gia, câu chuyện về lợi ích lâu dài và chặng đường xa hơn của chuyển đổi số chính là việc phân tích dữ liệu lớn từ các cơ quan nhà nước có thể hỗ trợ dự báo và hoạch định chính sách, như dự báo nhu cầu y tế hoặc quy hoạch đô thị. Đồng thời, giúp các cơ quan nhà nước dễ dàng tham gia vào các nền tảng toàn cầu, học hỏi kinh nghiệm và thu hút đầu tư.

Cũng trong tham luận của mình, Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt Nguyễn Thái Hòa cũng dẫn chứng thành công từ các mô hình tại nước ngoài để Việt Nam có thể xây dựng một hệ thống chính phủ số hiệu quả. Trong đó, với mô hình chính phủ điện tử tiên tiến, Việt Nam có thể học hỏi cách xây dựng một nền tảng dữ liệu quốc gia liên thông, đảm bảo an ninh mạng và bảo mật thông tin. Và việc triển khai căn cước công dân gắn chip và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là bước đi đúng hướng.

Đáng chú ý, với mô hình ứng dụng AI trong quản lý công tại Hàn Quốc, khi sử dụng AI để phân tích dữ liệu giao thông, dự báo dịch bệnh, và tối ưu hóa quản lý đô thị... ông Hòa cho rằng, Việt Nam có thể thí điểm mô hình này. Cùng với đó, chú trọng đầu tư vào hạ tầng tính toán, đào tạo chuyên gia phân tích dữ liệu và đẩy mạnh giáo dục kỹ năng số cho người dân.

Phó Tổng Giám đốc VOV Phạm Mạnh Hùng trao đổi cùng các diễn giả, các chuyên gia, học giả các vấn đề của chuyển đổi số khu vực công.

Thực tế tại, Việt Nam đã ra mắt Cổng Dịch vụ công Quốc gia từ năm 2019, cung cấp hơn 2.800 dịch vụ công trực tuyến, giúp tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm nhờ giảm chi phí hành chính.

Hệ thống này giúp số hóa báo cáo từ các bộ, ngành, giảm thời gian và nguồn lực cho công tác thống kê. Tăng cường chuyển đổi số, Việt Nam cần tiếp tục mở rộng các dịch vụ công trực tuyến, đồng thời đảm bảo tính dễ sử dụng và tiếp cận cho người dân ở vùng sâu, vùng xa.

Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt Nguyễn Thái Hòa đề xuất các giải pháp trong thời gian tới về đầu tư hạ tầng công nghệ, tăng ngân sách cho việc nâng cấp cơ sở hạ tầng số, như trung tâm dữ liệu quốc gia và mạng 5G, đặc biệt ở các địa phương. Xây dựng các chương trình đào tạo kỹ năng số cho cán bộ, công chức, đồng thời hợp tác với các trường đại học và doanh nghiệp để phát triển nguồn nhân lực công nghệ.

Khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển giải pháp số cho khu vực công, như ứng dụng AI, blockchain... Đặc biệt, là xây dựng các trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia và ban hành các quy định chặt chẽ về bảo mật dữ liệu.

Tại diễn đàn, các chuyên gia, các nhà hoạch định chính sách đều nhất trí rằng, chuyển đổi số trong khu vực công đang nổi lên như một trụ cột chiến lược trong tiến trình cải cách thể chế quốc gia, nhất là trong bối cảnh yêu cầu nâng cao năng lực quản trị, hiện đại hóa nền hành chính và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực công.

Chuyển đổi số khu vực công sẽ khó tạo ra đột phá thực chất nếu chỉ được nhìn nhận như một nhiệm vụ công nghệ đơn thuần. Thực tiễn trong và ngoài nước đã chứng minh chỉ khi chuyển đổi số được tích hợp vào quá trình cải cách kinh tế - thể chế, được đo lường bằng hiệu quả phân bổ nguồn lực, năng suất khu vực công và tác động lan tỏa tới thị trường, thì mới có thể phát huy vai trò là một “nền tảng tăng trưởng mới”.

Văn Ngân - Sỹ Thành - Lê Hoàng/VOV.VN