Chuyển đổi số phải song hành với văn hóa ứng xử số

Thay đổi hành vi trong môi trường số

Tại tỉnh Cà Mau, ý thức văn minh số đã bắt đầu thấm dần vào nhận thức và hành động của người dân. Không chỉ sử dụng mạng xã hội để kết nối, chị Trần Thị Trúc Mai (phường An Xuyên) còn dùng nền tảng này để buôn bán trực tuyến. Đối với chị, uy tín trong môi trường số phụ thuộc vào tính trung thực.

"Mạng xã hội giống như con dao hai lưỡi, mình bán hàng thì phải đăng đúng hình thật của sản phẩm, hàng sao thì đăng vậy, giao cũng phải y vậy. Nếu không trung thực, bị khách phản ánh thì mất uy tín, mà đã mất uy tín rồi thì coi như mất luôn khách hàng". Chị Trúc Mai chia sẻ.

Chị Trần Thị Trúc Mai, phường An Xuyên dùng mạng xã hội để buôn bán.

Không chỉ người trưởng thành, giới trẻ cũng đang dần ý thức hơn trong hành vi trên không gian mạng. Em Lê Hồng Minh (phường Tân Thành), cho biết: "Em sử dụng mạng xã hội để học tập, tìm hiểu các khóa học và cập nhật thông tin thời sự. Nhưng quan trọng hơn, em biết cách chọn lọc thông tin và giữ an toàn cho bản thân. Không nên chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân. Phải cân nhắc kỹ trước khi tương tác, vì không phải ai trên mạng cũng đáng tin”.

Những chia sẻ trên cho thấy, sự phát triển của văn hóa số không phải là điều gì quá xa vời, mà bắt đầu từ những hành động nhỏ, có trách nhiệm, từ cách chúng ta viết một bình luận, chia sẻ một bức ảnh, một thông tin hay đơn giản là cách phản hồi lịch sự với người khác. Khi mỗi cá nhân đều ý thức rằng, hành vi của mình trên mạng cũng là một phần của danh dự, nhân cách, thì không gian số mới thật sự là nơi an toàn để sống, học tập và phát triển.

Không chỉ trong đời sống cá nhân, công nghệ số cũng đang được đẩy mạnh trong hệ thống hành chính, dịch vụ công tại Cà Mau.

Tại Trung tâm phục vụ hành chính công Phường Lý Văn Lâm, chị Quách Ngọc Yến, chuyên viên của trung tâm cho biết: "Nhờ công nghệ, quy trình xử lý nhanh gọn hơn, giảm áp lực cho cả cán bộ và người dân. Đối với cán bộ, công chức, viên chức cơ quan thì việc ứng dụng CNTT công việc cơ quan giải quyết nhanh chóng hơn, các hồ sơ lưu trữ dễ dàng tìm kiếm, báo cáo gởi đến cơ quan chức năng nhanh chóng, không còn phải đến trực tiếp".

Người dân đang giải quyết thủ tục hành chính tại Trung tâm phục vụ hành chính công phường Lý Văn Lâm.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Đen, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh, chuyển đổi số muốn thành công thì văn hóa số phải song hành. Cán bộ, công chức, học sinh, sinh viên cần là lực lượng gương mẫu trong hành vi ứng xử văn minh trên môi trường số. Không chỉ giải quyết công việc hiệu quả mà còn phải biết tôn trọng, chia sẻ, đồng cảm với người dân và đồng nghiệp.

Nhằm hiện thực hóa điều này, tỉnh Cà Mau đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trong lĩnh vực văn hóa, phần mềm quản lý hiện vật bảo tàng và thư viện điện tử Vebrary 5.0 đã được đưa vào sử dụng, giúp số hóa kho tri thức phục vụ cộng đồng. Trong du lịch, ứng dụng thông tin du lịch thông minh (www.camautourism.vn) cho phép du khách tìm kiếm địa điểm, nhà hàng, lữ hành ngay trên điện thoại di động.

Văn hóa số giúp mạng xã hội văn minh hơn

Tuy nhiên, Ông Nguyễn Văn Đen thông tin, Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, năm 2024 đã có hơn 15.000 nội dung vi phạm bị yêu cầu gỡ bỏ khỏi các nền tảng xuyên biên giới, phần lớn liên quan đến thông tin sai lệch, xúc phạm danh dự cá nhân, kích động thù hằn. Bạo lực mạng và “văn hóa hủy diệt” ngày càng phổ biến. Đặc biệt nhắm vào người nổi tiếng và cả người dùng bình thường.

Một báo cáo của Microsoft từng công bố, Việt Nam nằm trong nhóm 5 quốc gia có chỉ số mức độ văn minh thấp nhất trên không gian mạng. Điều này cho thấy, nếu không kịp thời xây dựng văn hóa số, thì chính những tiện ích công nghệ có thể trở thành mối nguy cho cộng đồng, nhất là giới trẻ và nhóm dễ tổn thương.

Một xã hội số lành mạnh là nơi mà con người không chỉ làm chủ công nghệ, mà còn biết cách ứng xử văn minh trong thế giới số.

Ông Nguyễn Văn Đen, nhấn mạnh: Giáo dục văn hóa số, nâng cao kỹ năng số và hoàn thiện khung pháp lý là ba trụ cột để xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh. Nhà trường, gia đình, cơ quan truyền thông và cả các doanh nghiệp công nghệ cần phối hợp chặt chẽ để tạo nên “lá chắn” cho người dùng. Đồng thời khuyến khích hành vi đẹp, tương tác có trách nhiệm, tử tế.

Công nghệ số đang định hình lại cách xã hội vận hành, từ chính sách công, giáo dục, y tế đến đời sống cá nhân. Một xã hội số lành mạnh là nơi mà con người không chỉ làm chủ công nghệ, mà còn biết cách ứng xử văn minh trong thế giới số. Đó là trách nhiệm chung không của riêng ai để công nghệ thực sự trở thành công cụ phục vụ con người, chứ không phải ngược lại.

Phúc Duy