Chuyển đổi số trong giải quyết án

Tòa án nhân dân tỉnh xét xử trực tuyến đối với bị cáo đang bị tạm giam tại Trại Tạm giam Hưng Yên. Ảnh: Tố Tâm

Đây cũng là bước tiến quan trọng, khẳng định quyết tâm của ngành tư pháp trong hiện đại hóa hoạt động xét xử, đáp ứng yêu cầu công lý trong thời đại số.

“Số hóa” hồ sơ án hình sự

Tại phiên tòa xét xử trực tuyến của Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Đồng Nai về một vụ án liên quan đến tội mua bán trái phép chất ma túy vào đầu tháng 9-2025, phiên tòa diễn ra nghiêm túc, trang trọng không khác gì một phiên xét xử trực tiếp. Trên màn hình lớn được kết nối với điểm cầu Trại Tạm giam Công an tỉnh, hình ảnh bị cáo, luật sư bào chữa và cán bộ trại giam hiển thị rõ nét. Tại điểm cầu trung tâm, Hội đồng xét xử, thư ký và đại diện viện kiểm sát làm việc theo đúng trình tự, thủ tục tố tụng. Nhờ hệ thống camera, micro hiện đại, từng câu hỏi, từng lời khai đều được truyền tải mạch lạc, bảo đảm tính công khai, minh bạch và sự tôn nghiêm của phiên tòa.

Từ ngày 1-10-2024 đến ngày 31-7-2025, TAND 2 cấp ở Đồng Nai đã tổ chức hơn 370 phiên tòa xét xử trực tuyến (TAND tỉnh xét xử hơn 40 vụ, TAND cấp khu vực xét xử 330 vụ).

Với việc xét xử trực tuyến, bị cáo đang chấp hành biện pháp tạm giam không phải di chuyển xa, vẫn có thể trực tiếp đối chất, tranh luận với Hội đồng xét xử và các bên liên quan thông qua kết nối trực tuyến. Luật sư tham gia bào chữa tại điểm cầu trung tâm cũng dễ dàng trao đổi, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ. Mọi quy trình tố tụng đều tuân thủ nghiêm ngặt, vừa tạo điều kiện thuận lợi vừa đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật.

Thẩm phán Đinh Thị Kiều Lương, Phó Chánh tòa Hình sự, TAND tỉnh cho hay: Việc xét xử trực tuyến vừa giúp tiết kiệm thời gian, chi phí di chuyển vừa bảo đảm an toàn. Đây cũng là giải pháp thiết thực để giảm tải cho công tác dẫn giải, bảo vệ, đồng thời hỗ trợ đẩy nhanh tiến độ giải quyết án. Thực tiễn tại Đồng Nai cho thấy, nhiều vụ án hình sự đã được đưa ra xét xử trực tuyến thành công, được người dân, luật sư và các cơ quan tiến hành tố tụng đồng thuận, đánh giá cao.

Còn với ngành kiểm sát Đồng Nai, thời gian qua, đơn vị đang đẩy mạnh công tác báo cáo án hình sự thông qua sơ đồ tư duy. Báo cáo án bằng sơ đồ tư duy là giải pháp được một số đơn vị đưa vào triển khai, ứng dụng hiệu quả trong công tác kiểm sát điều tra, trích cứu hồ sơ, giải quyết án. Đây cũng là cơ sở để cán bộ, kiểm sát viên rút ngắn thời gian hệ thống hóa toàn bộ thủ tục tố tụng, các tài liệu, chứng cứ, hiểu rõ bản chất của vụ án; giúp báo cáo án rõ ràng, linh hoạt, sinh động, dễ hiểu, dễ tiếp cận.

Tăng cường số hóa hồ sơ

Thẩm phán Đào Thị Kiều Vân, Phó Chánh Văn phòng TAND tỉnh cho hay: Trong những năm qua, ngành tòa án Đồng Nai đã tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động tòa án như: Đẩy mạnh triển khai các phần mềm phục vụ quản lý hồ sơ, tra cứu dữ liệu, tra án lịch sử… Qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả xử lý công việc, đảm bảo tính nhanh chóng, chính xác, minh bạch. Đặc biệt, việc tổ chức xét xử trực tuyến tiếp tục được mở rộng, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo quyền tiếp cận công lý cho người dân.

Hiện nay, chủ yếu các vụ án hình sự mới được tổ chức với hình thức mở phiên tòa trực tuyến. Bởi lẽ, trang thiết bị của tòa án 2 cấp mới chỉ thực hiện kết nối điểm cầu thành phần tại Trại Tạm giam Công an tỉnh, các phân trại tạm giữ. Trong các phiên tòa xét xử trực tuyến hình sự, bị cáo sẽ không bị dẫn giải đến tòa án - nơi thực hiện xét xử, mà sẽ được bố trí một phòng xử ngay tại Trại Tạm giam Công an tỉnh, phân trại tạm giữ. Riêng với các vụ án dân sự, hành chính..., hiện nay TAND tỉnh được sử dụng làm điểm cầu thành phần để các đương sự có mặt dự và điểm cầu trung tâm là tòa án các địa phương khác.

Một cán bộ lãnh đạo ngành kiểm sát Đồng Nai cho biết: Thời gian tới, đơn vị sẽ đổi mới phương thức quản lý, chỉ đạo và điều hành gắn với ứng dụng công nghệ số; chú trọng triển khai kế hoạch chuyển đổi số ngành kiểm sát năm 2025, coi đây là khâu đột phá nhằm đổi mới, hiện đại hóa hoạt động chỉ đạo, điều hành toàn diện các mặt công tác.

Bên cạnh việc sử dụng phần mềm quản lý án hình sự, dân sự, hành chính được thực hiện thường xuyên thống nhất, đơn vị còn khai thác triệt để tính năng, ứng dụng của phần mềm “Sổ thụ lý điện tử án hình sự”. Phần mềm này vừa giúp nắm chắc số liệu một cách tổng thể vừa nắm rõ tiến độ chi tiết từng vụ án, nâng cao tính minh bạch, hạn chế sai sót chủ quan.

Tố Tâm