Chuyển đổi số trong ngành Hải quan bao phủ hầu hết các lĩnh vực trọng yếu

Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đã ứng dụng nhiều phần mềm công nghệ giúp doanh nghiệp tra cứu thông tin thông quan hàng hóa. Ảnh: Lê Thu.

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu

Những năm qua, Tổng cục Hải quan đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác quản lý nhà nước về hải quan. Đến nay, đã hoàn thành mục tiêu 5E (E-Declaration; E-payment; E-C/O; E-Permit và E-Manifest) về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước về hải quan, xây dựng được một hệ thống công nghệ thông tin tập trung cấp Tổng cục, phục vụ công tác quản lý nhà nước về hải quan, hoạt động ổn định, thông suốt, bao phủ và hỗ trợ hầu hết các lĩnh vực trọng yếu về quản lý hải quan.

Dù vậy, phải thừa nhận rằng, hệ thống công nghệ thông tin của Tổng cục Hải quan vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Điều này chủ yếu xuất phát từ việc các hệ thống đã được xây dựng và đưa vào sử dụng từ lâu. Hệ thống cốt lõi nhất là Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS đến nay đã hoạt động được hơn 10 năm.

Theo ông Trẩn Đức Hùng – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, thế giới đang ở kỷ nguyên số với sự phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt sự phát triển chưa từng có của công nghệ số. Theo đó, chuyển đổi số đã trở thành một xu thế tất yếu không thể đảo ngược. Hải quan Việt Nam cũng không nằm ngoài sự vận động chung đó.

Việc chuyển đổi số trong ngành Hải quan là một cuộc cách mạng làm thay đổi cách thức, phương pháp làm việc của cơ quan hải quan trong bối cảnh mới. Nhận thức được tầm quan trọng như vậy, thời gian qua, Tổng cục Hải quan đã dành nguồn lực và sự quan tâm để triển khai công tác chuyển đổi số, trong đó việc xây dựng hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số.

Điều này cũng được sự ủng hộ của các cấp. Giữa năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã ký một công văn riêng gửi các đơn vị liên quan về việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan, trong đó yêu cầu Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin theo hướng số hóa chứng từ thuộc hồ sơ hải quan tiến tới phi giấy tờ trong thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết ngành Hải quan vừa qua, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng nhấn mạnh yêu cầu Hải quan Việt Nam thực hiện tốt công tác cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác hải quan, tiếp tục tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Để làm được điều đó, ngành Hải quan tập trung triển khai Dự án xây dựng Hệ thống công nghệ thông tin thực hiện hải quan số đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ trong thông quan. Đồng thời, nghiên cứu ứng dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 phục vụ quá trình xây dựng Hải quan số, Hải quan thông minh. Ngành Hải quan phải xác định chuyển đổi số vừa là mục tiêu vừa là giải pháp quan trọng để xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại ngang tầm hải quan các nước phát triển trên thế giới.

Đẩy mạnh triển khai kết nối, chia sẻ

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, cùng với nhận thức sâu sắc, rõ ràng, Tổng cục Hải quan đã có những giải pháp cụ thể.

Về xây dựng hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số, ông Lê Đức Thành – Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và thống kê hải quan (Tổng cục Hải quan) cho hay, trong năm 2025, đơn vị sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan có liên quan đề nghị Chính phủ Nhật Bản hỗ trợ Việt Nam thay thế Hệ thống VNACCS/VCIS và xây dựng hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số. Đồng thời, tiếp tục triển khai các nội dung xây dựng hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số, bao gồm hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, yêu cầu kỹ thuật, thực hiện các thủ tục đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin...

Cùng với đó, Tổng cục Hải quan sẽ đẩy mạnh triển khai kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa hệ thống công nghệ thông tin với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo Đề án 06; tiếp tục tích hợp dịch vụ công trực tuyến Cổng thông tin một cửa quốc gia và Cổng Dịch vụ công quốc gia…

Liên quan đến hoạt động nghiệp vụ, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục giai đoạn 3 của Dự án mở rộng Cổng Thông tin một cửa quốc gia và kết nối cơ chế một cửa ASEAN cùng lúc với việc triển khai giai đoạn tiếp theo của Dự án này. Trong đó, tham gia triển khai Đề án thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh tại cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Việt Nam) - Hữu Nghị Quan (Trung Quốc).

Cũng theo ông Thành, để làm chủ được công nghệ và các hệ thống, việc phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số ngành Hải quan, nâng cao nhận thức là hết sức quan trọng. Do đó tới đây, Tổng cục Hải quan sẽ tăng cường các lớp đào tạo nâng cao nhận thức về chuyển đổi số; kỹ năng làm việc, sử dụng hệ thống công nghệ thông tin và các công nghệ số trong môi trường số, chuyển đổi số ngành Hải quan. Ngoài ra, sẽ tổ chức các lớp đào tạo bổ sung kiến thức quản lý, quản trị, triển khai hỗ trợ vận hành các hệ thống ứng dụng, cơ sở dữ liệu, trang thiết bị hệ thống công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệ của Cách mạng Công nghiệp 4.0; kỹ năng làm việc đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số./.

Hồng Vân