Chuyển đổi thuế cho hộ kinh doanh: Minh bạch hơn, hỗ trợ mạnh hơn

Các khách mời tham gia buổi tọa đàm. (Ảnh: MINH PHƯƠNG)

Ngày 28/11 Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) tổ chức Tọa đàm “Đồng hành cùng hộ kinh doanh chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, hướng tới doanh nghiệp”.

Từ đầu tháng 11 đến hết ngày 30/12/2025, toàn ngành Thuế triển khai “Chiến dịch 60 ngày cao điểm”, xem đây là thời điểm quyết định trước khi mốc 1/1/2026 chính thức có hiệu lực. Cơ quan thuế các cấp hướng dẫn trực tuyến, tập huấn sử dụng eTax Mobile, hỗ trợ đăng ký hóa đơn điện tử từ máy tính tiền và duy trì các kênh hỗ trợ tại địa bàn, từ đường dây nóng tới nhóm Zalo khu vực.

Phát biểu tại tọa đàm, Phó Trưởng Ban Pháp chế (Cục Thuế) Lê Văn Hải khẳng định tinh thần chung là tạo ra mạng lưới hỗ trợ nhiều tầng, bảo đảm hộ kinh doanh ở mọi nhóm đều được tiếp cận đầy đủ thông tin và công cụ, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Theo ông Lê Văn Hải, chuyển sang phương pháp kê khai trước hết giúp hộ kinh doanh quản lý thuế sát với doanh thu thực tế. Khi doanh thu tăng hoặc giảm, số thuế tương ứng sẽ thay đổi theo đúng tình hình hoạt động, tránh tình trạng áp mức khoán cố định như trước đây vốn dễ dẫn đến tranh chấp hoặc cảm giác không công bằng.

Kê khai còn mở rộng khả năng bảo vệ quyền lợi pháp lý cho hộ kinh doanh. Việc sử dụng hóa đơn điện tử giúp mọi dòng tiền và chứng từ trở nên minh bạch, thuận tiện trong giao dịch ngân hàng, trong chứng minh thu nhập khi cần tiếp cận vốn, cũng như trong quá trình kiểm tra, đối chiếu với cơ quan thuế. Hộ kinh doanh vì vậy giảm đáng kể nguy cơ bị ấn định thuế và có cơ sở rõ ràng khi làm việc với các tổ chức liên quan.

Quan trọng hơn, việc vận hành theo phương thức kê khai giúp hộ hình thành nền tảng quản trị cơ bản giống một doanh nghiệp nhỏ: có sổ sách, có chứng từ, có hệ thống theo dõi doanh thu-chi phí. Đây là bước đệm quan trọng để những hộ có nhu cầu chuyển lên mô hình doanh nghiệp có thể thực hiện thuận lợi, bài bản hơn.

Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc cho rằng kê khai không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn mang lại lợi ích thiết thực về quản lý. Khi có sổ sách tối thiểu, hộ kinh doanh dễ kiểm soát dòng tiền, đánh giá lãi-lỗ, theo dõi hiệu quả từng giai đoạn kinh doanh. Nhờ đó, chi phí tuân thủ thực tế giảm xuống, trong khi cơ hội mở rộng hoạt động hoặc tiếp cận vốn lại tăng lên.

Thời gian qua, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cùng các đại lý thuế đã liên tục tổ chức tập huấn, truyền thông và tư vấn trực tiếp, giúp nhiều hộ chủ động hơn trong việc đăng ký hóa đơn điện tử và làm quen với thao tác kê khai. Dù vậy, nhóm hộ nhỏ lẻ, tự phát hoặc người lớn tuổi vẫn gặp trở ngại về công nghệ: khó sử dụng smartphone, khó thao tác xuất hóa đơn hay khó xác định doanh thu theo đúng quy định.

Đại diện các doanh nghiệp công nghệ cho biết, phần lớn khó khăn của hộ kinh doanh xuất phát từ thói quen và khả năng tiếp cận công nghệ chứ không phải từ quy định thuế.

Bà Nguyễn Thị Hải Yến, Giám đốc kinh doanh MISA, cho rằng để vận hành bền vững, hộ kinh doanh buộc phải minh bạch chứng từ và doanh thu ngay từ năm 2026. Điều đó đồng nghĩa họ cần một công cụ đơn giản, chi phí hợp lý, hỗ trợ đầy đủ từ khâu bán hàng đến xuất hóa đơn và hoàn thiện sổ sách. MISA phát triển nền tảng eShop nhằm đáp ứng yêu cầu này, tự động hóa quy trình bán hàng-lập hóa đơn-kê khai thuế-hoàn thiện sổ sách trên một hệ thống duy nhất, phù hợp cả với hộ siêu nhỏ lẫn chuỗi cửa hàng.

Với nhóm hộ bán hàng trực tuyến, hoạt động đa nền tảng, Giám đốc kinh doanh Matbao-invoice Nguyễn Minh Trung nhận định đây là đối tượng dễ gặp quá tải nhất. Mỗi giao dịch đều cần hóa đơn điện tử, trong khi tần suất bán hàng liên tục khiến việc tạo hóa đơn thủ công gần như không khả thi. Vì vậy, Matbao-invoice đưa ra giải pháp đồng bộ hóa dữ liệu bán hàng, tự động xuất hóa đơn từ nhiều nền tảng, tự động điều chỉnh khi có trả hàng và giảm hoàn toàn thao tác nhập liệu thủ công. Theo ông Trung, ứng dụng công nghệ chính là cách giúp hộ kinh doanh tiết kiệm thời gian, giảm lỗi sai và tuân thủ chính sách thuế một cách tự nhiên, nhẹ nhàng.

Với sự chuẩn bị đồng bộ từ cơ quan thuế, hiệp hội và doanh nghiệp công nghệ, quá trình chuyển đổi sang kê khai đang đi đúng hướng. Sự hỗ trợ trực tiếp, liên tục và đa kênh giúp hộ kinh doanh tiếp cận mô hình mới mà không bị áp lực quá lớn. Khi quy trình được số hóa, chứng từ minh bạch và quản trị rõ ràng, hộ kinh doanh không chỉ giảm chi phí tuân thủ, mà còn tiến gần hơn tới một mô hình kinh doanh bền vững, có khả năng mở rộng và đáp ứng yêu cầu của thị trường hiện đại.

Hà Nội, với số lượng hộ kinh doanh lớn nhất cả nước, đang là địa phương đi đầu trong triển khai chuyển đổi. Phó trưởng Thuế thành phố Hà Nội Nguyễn Tiến Minh cho biết đến nay, 38% số hộ đã tự giác thực hiện kê khai, trong khi 65% số tiền thuế đã được nộp qua phương thức điện tử. Những con số này cho thấy mức độ thích ứng của người nộp thuế đang cải thiện nhanh chóng.

Để hỗ trợ tối đa, lực lượng thuế cơ sở đang áp dụng phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, tiếp cận trực tiếp từng hộ để cài đặt ứng dụng, hướng dẫn các thao tác kê khai, thiết lập tài khoản, cũng như giải thích đầy đủ về quyền và nghĩa vụ theo mô hình mới. Cùng lúc, cơ quan Thuế nâng cấp ứng dụng eTax Mobile với chatbot AI trực 24/7, đồng bộ với cơ sở dữ liệu dân cư để việc xác thực trở nên nhanh hơn, giảm tối đa sai sót.

MINH PHƯƠNG