Chuyện gì đang xảy ra với tương ớt Sriracha của tỷ phú gốc Việt

Huy Fong Foods, công ty của tỷ phú gốc Việt David Tran sản xuất tương ớt Sriracha nổi tiếng khắp thế giới, đã thông báo với các nhà phân phối vào tuần trước rằng họ sẽ ngừng sản xuất tất cả sản phẩm cho đến ít nhất là tháng 9, làm dấy lên lo ngại về tình trạng thiếu hụt kéo dài đối với loại gia vị được yêu thích này, New York Times đưa tin.

Trong nhiều năm qua, công ty này đôi khi gặp khó khăn trong việc tìm đủ lượng ớt jalapenõ đỏ cần thiết để sản xuất. Chai tương ớt cay và ngọt này là gia vị không thể thiếu trong các nhà hàng châu Á, đặc biệt là các nhà hàng món Việt ở Mỹ.

Theo New York Times, đại diện Huy Fong Foods từ chối bình luận hôm 9/5. Dường như hiện không có công ty nào sản xuất Sriracha đang gặp tình trạng thiếu ớt.

Chuyện gì đang xảy ra với Huy Fong Foods?

Dưới đây là những thông tin liên quan được ghi nhận cho tới nay.

Tại sao Huy Fong Foods ngưng sản xuất?

Tuần trước, Huy Fong Foods đã gửi thư cho các nhà phân phối thông báo tạm dừng sản xuất, nói rằng ớt “quá xanh nên không thể tiếp tục sản xuất vì điều đó ảnh hưởng đến màu sắc của sản phẩm”.

Bức thư, được tờ USA Today đưa tin đầu tiên, cho biết hoạt động sản xuất sẽ không tiếp tục cho đến sau Ngày lễ Lao động, khi mùa ớt tiếp theo bắt đầu.

Trong nhiều năm, Huy Fong Foods đã phải đối mặt với không ít trở ngại trong sản xuất. Công ty đã thông báo với các nhà phân phối rằng họ sẽ tạm dừng sản xuất tất cả sản phẩm cho đến ít nhất là tháng 9. Ảnh: New York Times.

Craig Underwood, một nông dân ở California, người từng trồng ớt jalapenõ đỏ cho Huy Fong Foods trong gần ba thập kỷ và hiện là nhà sản xuất cạnh tranh, cho biết ớt dường như được hái quá muộn trong mùa.

Tại Underwood Ranches - trang trại của ông Underwood - ớt thường được hái từ giữa tháng 7 cho đến cuối tháng 10. Ớt jalapenõs ban đầu có màu xanh lục, sau đó chuyển sang màu sô cô la và được hái khi chúng chuyển sang màu đỏ.

Tại sao lại có sự thiếu hụt?

Huy Fong Foods đã nhiều lần hạn chế sản xuất tương ớt Sriracha trong vài năm qua.

Vào năm 2022, đại diện công ty cho biết các vấn đề bắt nguồn từ “một số sự việc liên tiếp xảy ra, bao gồm cả việc mất mùa bất ngờ sau vụ thu hoạch ớt vào mùa xuân”. Năm đó, hạn hán dai dẳng ở Mexico đã cản trở tưới tiêu và dẫn tới sản lượng thấp.

Năm 2023, Huy Fong Foods cũng thông báo giảm sản lượng tương ớt Sriracha signature “vì thiếu nguyên liệu thô” và cho biết công ty không biết khi nào nguồn cung sẽ tăng.

Huy Fong Foods đã phải vật lộn để có đủ loại ớt jalapenõ đỏ đúng chuẩn để sản xuất tương ớt Sriracha kể từ năm 2017, khi công ty chấm dứt mối quan hệ độc quyền kéo dài gần ba thập kỷ với Underwood Ranches vì tranh chấp thanh toán.

“Huy Fong Foods rơi vào tình huống này khi mối quan hệ của họ với Underwood Ranches đổ vỡ”, Stephanie Walker, đồng giám đốc Viện ớt Chile tại Đại học bang New Mexico (Mỹ) cho biết.

“Đó là một bài học quan trọng cho các nhà chế biến khác về việc cần phải chăm sóc cơ sở trồng nguyên liệu của mình và giữ vững những mối quan hệ mật thiết đó”, vị chuyên gia phân tích.

Ông Underwood cho hay ông đã dành phần lớn nguồn lực của mình để sát cánh với Huy Fong Foods, có khi trồng thêm ít nhất 40% ớt mỗi năm chỉ để đáp ứng nhu cầu của công ty.

Năm 2019, bồi thẩm đoàn đã quyết định ông Underwood được bồi thường thiệt hại hơn 23 triệu USD sau vụ kiện kéo dài nhiều năm giữa bên trồng ớt và nhà sản xuất.

Ông Underwood nói: “Phải mất rất nhiều thời gian để tập hợp hệ thống phân phối mà chúng tôi đã tạo ra trong hơn 28 năm và ông ấy đã không thực sự làm tốt công việc xây dựng lại hệ thống đó”.

Tương ớt Sriracha ra đời như thế nào?

Huy Fong Foods hiện sản xuất tương ớt Sriracha tại một nhà máy ở Irwindale, California (Mỹ). Năm 2022, đại diện công ty cho biết họ sử dụng hơn 45 triệu kg ớt mỗi năm.

Thực ra, ông David Tran không phải là “cha đẻ” của tương ớt Sriracha nguyên bản. Công thức ban đầu của Sriracha (bao gồm giấm, đường, muối, tỏi và ớt) được cho là lấy cảm hứng từ tương ớt của vùng Sri Racha ở Thái Lan của một phụ nữ có tên Thanom Chakkapak. Ông David Tran tạo ra phiên bản của mình với ớt đỏ jalapenõs ở California thay cho loại ớt được dùng trong công thức gốc, và chào bán khắp nơi ở Mỹ trên chiếc xe tải Blue Chevy Van vào năm 1980.

Ông David Tran tạo ra phiên bản tương ớt Sriracha của mình với ớt đỏ jalapenõs ở California thay cho loại ớt được dùng trong công thức gốc. Ảnh: New York Times.

Điều đặc biệt là thương hiệu của tỷ phú tương ớt gốc Việt này chưa từng sử dụng bất kỳ hình thức quảng cáo nào trong suốt hàng chục năm qua. Ông David Tran đã gắn logo con gà trống lên tất cả bao bì sản phẩm bán ra, chỉ vì ông sinh năm 1945 - năm Dậu. Chai đựng bằng nhựa dạng bóp đặc trưng của Sriacha với nắp chai màu xanh lá cây, tượng trưng cho “độ tươi” của những trái ớt jalapenõs khi được thu hoạch.

Hiện Sriracha là sản phẩm đứng thứ ba trong thị trường tương ớt trị giá 1,5 tỷ USD của Mỹ, sau Tabasco của gia đình Mcllhenny và Frank's Redhot thuộc tập đoàn gia vị McCorrmick&Co.

Huy Fong Foods có giá trị một tỷ USD, dựa trên doanh thu ước tính 131 triệu USD năm 2020, theo công ty nghiên cứu IBISWorld. Ông Tran, 78 tuổi, là tỷ phú tương ớt duy nhất tại Mỹ.

Một trong những cột mốc đáng nhớ nhất của Huy Fong Foods, được lưu lại trong bức ảnh của NASA treo ở hành lang xưởng sản xuất, chính là chai tương ớt Sriracha đã cùng phi hành gia người Nga và một người khác mang hai dòng máu Mỹ - Á bay lên quỹ đạo.

Có lựa chọn thay thế nào không?

Các công ty khác đã gia nhập thị trường Sriracha trong những năm gần đây. Ông Underwood bắt đầu bán tương ớt Sriracha của riêng mình vào năm 2020. Đơn đặt hàng tăng lên vào năm ngoái khi ông đổi thương hiệu thành Sriracha Dragon.

Tabasco, công ty sử dụng ớt jalapenõs đỏ từ Mỹ và Mỹ Latinh trong sản phẩm Sriracha riêng, đã mở một website - srirachashortage.com - để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng.

Hạnh Di