Chuyên gia được thế giới ca ngợi vì nghiên cứu cấy ghép tủy xương cứu mạng nhiều người mắc bệnh bạch cầu

Huang Xiaojun, Giám đốc Viện Huyết học tại Đại học Bắc Kinh và cũng là học giả của Học viện Kỹ thuật Trung Quốc, vừa được Trung tâm Nghiên cứu Cấy ghép Máu và Tủy Quốc tế trao tặng giải thưởng xuất sắc vì đã phát triển hàng loạt các kỹ thuật điều trị được gọi là Giao thức Bắc Kinh, theo hãng thông tấn Tân Hoa Xã.

Michael Verneris, Chủ tịch Ủy ban cố vấn của Trung tâm Nghiên cứu Cấy ghép Máu và Tủy Quốc tế, nói rằng các kỹ thuật này đã tăng tỷ lệ sống sót sau ba năm của bệnh nhân từ khoảng 20% lên khoảng 70% trong các ca cấy ghép tủy xương một nửa phù hợp (haploidentical) mà không làm giảm tế bào T.

Haploidentical là thuật ngữ y học được sử dụng để mô tả việc cấy ghép tủy xương từ người hiến tặng có mức độ tương đồng gien HLA (human leukocyte antigen) với người nhận tủy xương, nhưng chỉ là một nửa của số lượng gien HLA. Trong trường hợp haploidentical, hai người có quan hệ họ hàng gần như là cha/mẹ và con cái, hoặc anh chị em.

HLA là hệ thống gien quan trọng trong việc xác định tính chất của tế bào miễn dịch của cơ thể. Khi một người cần cấy ghép tủy xương, việc tìm kiếm một người hiến tặng có giene HLA hoàn toàn phù hợp là thách thức, có thể đòi hỏi thời gian dài hoặc thậm chí không thể tìm thấy.

Do đó, trong trường hợp haploidentical, người hiến tặng có mức độ tương đồng gien HLA thấp hơn so với người hiến tặng hoàn toàn phù hợp.

Những loại cấy ghép này cho phép bệnh nhân tận dụng nguồn hiến tặng tiềm năng lớn hơn, chẳng hạn cha mẹ và anh chị em ruột.

Michael Verneris cho biết các kỹ thuật này đã dẫn tới sự gia tăng đáng kể số ca cấy ghép tủy xương một nửa phù hợp.

Theo Tân Hoa Xã, kỹ thuật này được chính thức đặt tên là Giao thức Bắc Kinh vào năm 2016 và đã trở thành một trong những phương pháp chính của việc cấy ghép tủy xương.

Giao thức Bắc Kinh cũng trở thành một phương pháp điều trị quan trọng với nhiều loại bệnh bạch cầu có nguy cơ trung bình và cao khác nhau, được sử dụng ở các quốc gia như Hàn Quốc, Ý và Pháp.

Nhà khoa học Huang Xiaojun phát triển quy trình cấy ghép tủy xương nhằm mở rộng nguồn người hiến tặng cho người mắc bệnh bạch cầu - Ảnh: Weibo

Theo Tân Hoa Xã, Huang Xiaojun nói rằng giải thưởng sẽ “thúc đẩy hợp tác giữa Trung Quốc và thế giới trong tương lai” trong lĩnh vực này.

Cấy ghép tủy xương (hay cấy ghép tế bào gốc) là một trong những lựa chọn điều trị phổ biến cho những người mắc bệnh bạch cầu, thường đề cập đến bệnh ung thư tế bào máu.

Thế nhưng, việc thiếu người hiến tặng phù hợp cho các ca cấy ghép đã là vấn đề trên toàn thế giới. Việc hiến tặng tủy xương một nửa phù hợp có nguy cơ bị đào thải và mắc bệnh GVHD.

GVHD (Graft-versus-host disease) là bệnh lý phức tạp xảy ra khi tế bào từ người hiến tặng tủy xương tấn công các tế bào và mô của người nhận cấy ghép. Bệnh này thường xảy ra sau cấy ghép tủy xương, nơi tế bào tủy xương từ người hiến tặng được đưa vào cơ thể người nhận để thay thế tế bào tủy xương bị tổn thương hoặc bất thường.

GVHD có thể xuất hiện ở các bộ phận khác nhau của cơ thể, gồm da, gan, ruột và các cơ quan khác. Triệu chứng của GVHD có thể rất đa dạng như da đỏ, sưng, đau, đau nhức, tiêu chảy và các vấn đề hô hấp.

Công trình của Huang Xiaojun nhắm đến những rủi ro này bằng cách phát triển một quy trình mà không làm giảm lượng tế bào T của người hiến tặng, vốn đóng vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch.

Theo các báo cáo trước đó, nghiên cứu này đã làm cho việc hiến tặng từ cha mẹ hoặc con cái trở nên khả thi hơn, giảm một số vấn đề về thiếu người hiến tặng. Trong năm 2018, những loại người hiến tủy xương như vậy chiếm khoảng 60% trong số các ca cấy ghép và tỷ lệ này đang tăng lên trên cả nước Trung Quốc.

Trong bài quảng cáo không ghi ngày tháng dành cho Bệnh viện Nhân dân Đại học Bắc Kinh, Huang Xiaojun cho biết “vẫn còn những thách thức về mặt công nghệ trong việc điều trị một số loại bệnh bạch cầu khác và giải quyết vấn đề tái phát sau ghép tạng”.

“Với sự phát triển của việc chăm sóc cá nhân, tôi hy vọng bệnh bạch cầu sẽ sớm trở thành một căn bệnh có thể chữa khỏi”, ông nói thêm.

Sơn Vân