Chuyên gia Nga: Đối thoại New START phải có tất cả các cường quốc hạt nhân
Một chuyên gia quân sự Nga cho rằng việc thảo luận về Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược (New START) cần có sự tham gia của tất cả các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân, thay vì chỉ giới hạn trong khuôn khổ song phương giữa Nga và Mỹ.
Hệ thống tên lửa đạn đạo liên lục địa Yars RS-24 của Nga tại lễ diễu binh nhân kỉ niệm Ngày Chiến thắng ở Moskva ngày 9/5. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Theo hãng tin TASS ngày 24/9, ông Alexander Stepanov, chuyên gia tại Viện Luật pháp và An ninh Quốc gia thuộc Học viện Kinh tế Quốc dân và Hành chính Công của Tổng thống Nga (RANEPA), nhận định rằng nếu đối thoại về New START chỉ diễn ra giữa Washington và Moskva thì sẽ không thể giải quyết toàn diện các nguy cơ an ninh hiện nay. “Cuộc đối thoại này không nên giới hạn trong kênh song phương Washington - Moskva. Nó phải bao gồm tất cả các bên liên quan sở hữu công nghệ hạt nhân, cả các cường quốc toàn cầu lẫn những quốc gia mong muốn đóng vai trò bảo đảm an ninh khu vực”, ông Stepanov nhấn mạnh.
Ông Alexander Stepanov cũng cho rằng những cuộc thảo luận như vậy nên được tiến hành dưới sự bảo trợ của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Theo ông, chỉ trong khuôn khổ này mới có thể thu hút sự tham gia rộng rãi và thiết lập các nguyên tắc chung. “Đối thoại cần diễn ra trong khuôn khổ Hội đồng Bảo an, với sự tham gia của nhiều bên nhất có thể, để xây dựng các tiêu chuẩn và phương pháp thống nhất, qua đó góp phần ổn định cấu trúc an ninh quốc tế vốn đang bất ổn”, ông nói thêm.
Hiệp ước New START, được ký năm 2010, là văn kiện kiểm soát vũ khí hạt nhân quan trọng cuối cùng còn hiệu lực giữa Nga và Mỹ, quy định giới hạn về số lượng đầu đạn và phương tiện phóng chiến lược mà hai bên được phép triển khai. Hiệp ước sẽ hết hạn vào ngày 5/2/2026, và trong bối cảnh quan hệ quốc tế căng thẳng, tương lai của văn kiện này đang được quốc tế đặc biệt quan tâm.
Trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo Moskva tạm đình chỉ việc tham gia Hiệp ước New START, cho rằng chính sách của chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden là nguyên nhân chính. Tuy nhiên, ông Putin cũng nhấn mạnh Nga sẵn sàng tiếp tục tuân thủ các giới hạn cốt lõi của hiệp ước trong vòng một năm sau khi văn kiện này hết hiệu lực, nếu điều kiện quốc tế phù hợp.
Giới quan sát cho rằng động thái của Nga vừa thể hiện lập trường cứng rắn, vừa để ngỏ khả năng duy trì khuôn khổ kiểm soát vũ khí hạt nhân trong tương lai. Một số chuyên gia quốc tế cũng nhấn mạnh rằng để thiết lập một cơ chế bền vững, sự tham gia của các cường quốc hạt nhân khác như Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Anh và Pháp là điều tất yếu.
Ông Stepanov nhấn mạnh, chỉ một cơ chế đa phương, được giám sát bởi Liên hợp quốc, mới đủ khả năng xây dựng những nguyên tắc chung, ngăn chặn nguy cơ chạy đua vũ trang và củng cố hệ thống an ninh toàn cầu. Theo ông, trong bối cảnh trật tự an ninh quốc tế đang biến động, việc mở rộng đối thoại là bước đi cần thiết để tránh những rủi ro leo thang trong tương lai.
Phát biểu của chuyên gia Nga được đưa ra trong lúc cộng đồng quốc tế ngày càng lo ngại về sự suy yếu của các cơ chế kiểm soát vũ khí, đặc biệt khi New START đang tiến gần tới thời điểm hết hạn. Giới phân tích dự đoán đây có thể trở thành một trong những vấn đề an ninh toàn cầu trọng yếu trong những năm tới.
