Chuyên gia ngôn ngữ nói gì về tài liệu sửa bổ sung bộ sách Cánh Diều

Nói về tài liệu bổ sung, điều chỉnh ngữ liệu của sách giáo khoa tiếng Việt lớp 1 thuộc bộ sách Cánh diều, PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt, Viện trưởng Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông, nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Việt ngữ học, Trường Đại học KHXH&NV, ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết:

Qua những dữ liệu đưa ra để sửa có thể nói người biên soạn tiếp tục mắc nhiều sai lầm. Cách chỉnh sửa sách giáo khoa tiếng Việt lớp 1 thuộc bộ sách Cánh diều cho thấy những người biên soạn đang phá vỡ tính hệ thống của bộ sách.

PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt

Thứ nhất, có thể thấy giữa tranh minh họa và nội dung bài tập đọc không liên quan lô gic với nhau, như bài 3 (Phố Thợ Nhuộm) và bài 63 (Kết bạn). Nội dung của câu văn miêu tả “phố tấp nập” nhưng ảnh minh họa lại chỉ thấy phố xá lưa thưa vài bóng người hoặc vắng tanh vắng ngắt.

Thứ hai, ngôn ngữ diễn đạt của người viết trong mỗi câu văn cho thấy, người viết không biết cách để tạo ra bối cảnh phù hợp trong giao tiếp tiếng Việt. Ví dụ, ngay đoạn mở đầu của bài 3, tác giả viết: Thủ đô có phố Thợ Nhuộm. Vậy thủ đô ở đây là thủ đô nào? Đối với trẻ em, đây là câu rất mơ hồ. Đó còn chưa kể, câu văn miêu tả rất vụng vì đọc xong thấy cộc lốc: “phố tấp nập và đẹp lắm”. Lẽ ra phải viết: “phố lúc nào cũng tấp nập và rất đẹp”…mới đúng là văn miêu tả.

Đến bài “Chăm bà” người đọc lại thấy rất phản cảm khi đọc câu văn: “Thắm thì đưa sữa cho bà”. Tại sao không dùng “bưng sữa cho bà hay pha sữa cho bà”? Việc đưa sữa cho thấy sự vô cảm, dửng dưng trong hành động của người cháu.

Thứ ba là đã là văn dùng giảng dạy thì phải chặt chẽ, lô gic, nhưng hiện tượng phi lô gic lại khá phổ biến ở các bài. Chẳng hạn, các bài tập đọc như: “ Sáng sớm trên biển” hay “Kết bạn”.

Tôi nhắc lại, trước hết, cần hiểu rằng, chức năng của một cuốn sách dạy Tiếng Việt không phải chỉ là dạy chữ, ghép vần một cách máy móc mà phải dạy tiếng Việt có tính bài bản ngay từ đầu.
Theo tinh thần đó thì việc đưa ra ngữ liệu chỉnh sửa như vừa rồi coi như là thất bại hoàn toàn.

Bởi vì, cho đến lúc này, những người biên soạn không tìm ra được lối thoát mà chỉ giải quyết sai lầm bằng cách vá víu theo “kiểu đầu cá vá đầu tôm”. Càng sửa, càng thấy nhiều lỗ hổng trong tư duy của chính người biên soạn. Nói đơn giản là, đó là cách lấy cái sai này để thay thế cho cái sai khác. Trong khi đó, yêu cầu của việc dạy Tiếng Việt là phải đảm bảo tính chuẩn mực.

Người biên soạn đã không biết dùng ngôn ngữ chuẩn mực thì sao lại đòi hỏi người dạy phải sáng tạo ra chuẩn mực mới dựa trên khung chương trình? Đó là kiểu tư duy áp đặt theo lối quan phương. Nó không phải là thứ tư duy khoa học. Đổ vạ cho giáo viên để trốn tránh trách nhiệm là việc rất không nên, nói thẳng là không được làm!

Nghiêm Huê