Chuyên gia nói về hình thái thời tiết dị thường tại các tỉnh miền Bắc

Những biểu hiện của thời tiết dị thường

Mưa dông liên tiếp, cấp tập gây ngập sâu ở nhiều khu vực. Cá biệt tại Thái Nguyên, mưa lớn khiến nước ngập từ 40cm đến 1m, khiến hàng trăm ô tô, xe máy bị chết máy và trôi trong nước ngập. Sau Hà Nội, Thái Nguyên, Hòa Bình có mưa lớn và ngập lụt nặng đêm qua thì hôm nay vùng mưa to mở rộng ở khu vực ven biển như Quảng Ninh, Thái Bình, TP Hải Phòng.

Ngày hôm nay (24/8), mưa lớn nhất tập trung tại các tỉnh Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang và Thái Nguyên. Các khu vực khác của miền Bắc cũng có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có mưa to đến rất to. Từ đêm nay đến sáng ngày 25/8, mưa lớn mở rộng ra các tỉnh Tây Bắc Bộ. Do sự xuất hiện hình thái gây mưa mới là xoáy thấp phát triển từ mặt đất lên độ cao 5.000m và gió đông nam ẩm lấn vào nên trong hai cuối ngày tuần, miền Bắc tiếp tục có mưa lớn.

Thiên tai cuối năm sẽ còn dị thường, cần chuẩn bị các kịch bản ứng phó.

TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho biết, sự bất thường của thời tiết thời gian qua là do ảnh hưởng bởi giai đoạn chuyển đổi từ pha nóng El Nino sang pha ENSO (pha trung tính có khí hậu ôn hòa) và sắp tới sẽ chuyển sang pha lạnh La Nina. Như vậy, chỉ trong 1 năm, chúng ta phải trải qua 3 pha của thời tiết gây ra sự biến động bất thường.

TS Nguyễn Ngọc Huy nhận định, giai đoạn cao điểm của La Nina là từ tháng 10 đến tháng 12, sẽ có lượng mưa trung bình chung cao hơn so với các năm trước. Cụ thể là khu vực Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên sẽ là những nơi mưa rất lớn trong năm nay.

Dự báo xu hướng thì thấy lượng mưa cao hơn so với trung bình rất nhiều và không loại trừ khả năng sẽ có lụt lớn và mưa sau hoàn lưu bão. Năm nay sẽ có hơn 10 cơn bão, áp thấp nhiệt đới đổ vào khu vực biển Đông và đất liền của Việt Nam.

"Thời điểm kết thúc El Nino và bắt đầu La Nina trong năm nay cũng khá tương tự với năm 1964 - năm Giáp Thìn. Năm ấy lũ lụt rất lớn ở miền trung, hơn 10.000 người chết. Chúng ta cần cảnh giác và có phương án dự phòng để ứng phó với các điều kiện thời tiết cực đoan. Cho dù bây giờ cơ sở hạ tầng tốt hơn nhưng nếu mưa cực đoan vượt ngưỡng chống chịu của hạ tầng thì cũng rất khó ứng phó. Nếu không có dự báo xa mà chỉ dự báo ngắn ngày thì trở tay không kịp với những trận lụt lớn", TS Nguyễn Ngọc Huy nhận định.

Những thiên tai nào sẽ diễn ra thời gian tới?

Dự báo về tình hình thiên tai đến cuối năm 2024, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn Hoàng Đức Cường cho hay, hiện tượng El Nino đang suy yếu dần và chuyển sang trạng thái trung tính. Dự báo có khả năng chuyển sang trạng thái La Nina trong các tháng cuối năm 2024.

Trong khi đó, biến đổi khí hậu tiếp tục tác động làm gia tăng tính cực đoan (gồm cả tối thấp và tối cao) nên năm 2024 dự báo sẽ có diễn biến thiên tai khí tượng thủy văn phức tạp gồm cả nắng nóng, hạn mặn, dông lốc mưa đá hơn mức bình thường vào nửa đầu năm. Bên cạnh đó, mưa, bão, lũ, ngập lụt xuất hiện nhiều, tập trung vào nửa cuối năm. Đây là kịch bản tác động khá giống với hình thái diễn biến ENSO năm 2020.

Ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết, sau đợt mưa lớn này, Bắc Bộ chuyển sang giai đoạn ít mưa từ 26/8 đến hết tháng 8, sang tháng 9 vẫn là tháng mùa mưa nên trong tháng 9 ở Bắc Bộ và các tỉnh Tây Nguyên tiếp tục có nhiều ngày mưa nhiều và mưa to, nguy cơ xảy ra lũ quét và sạt lở đất có nguy cơ cao và rất cao.

Theo dự báo, không khí lạnh bắt đầu hoạt động từ tháng 9-10/2024 và xu hướng gia tăng tần suất và cường độ mạnh dần từ tháng 11/2024. Không khí lạnh tiếp tục gia tăng cường độ, tần suất trong tháng 12/2024, tháng 1/2025.

Hiện tượng rét đậm, rét hại diện rộng ở Bắc Bộ có khả năng xuất hiện vào nửa cuối tháng 12/2024 đến tháng 2/2025. Cần đề phòng khả năng xảy ra những đợt RĐ, RH kéo dài khoảng 5-8 ngày, kèm theo hiện tượng sương muối, băng giá, mưa tuyết ở khu vực vùng núi cao Bắc Bộ.

Dự báo từ tháng 9-11/2024, hoạt động của bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông xấp xỉ hoặc cao hơn trung bình nhiều năm (trung bình nhiều năm là 5,9 cơn), trong đó số cơn đổ bộ vào đất liền cao hơn so với trung bình nhiều năm (trung bình nhiều năm là 2,9 cơn) và tập trung nhiều ở khu vực Trung Bộ và các tỉnh thành phía Nam. Đề phòng khả năng bão, áp thấp nhiệt đới hình thành ngay tại Biển Đông.

Về diễn biến mưa, tổng lượng mưa ở khu vực Bắc Bộ từ tháng 9-10/2024 phổ biến cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 10-30%. Tháng 11/2024, khi bắt đầu chuyển sang mùa đông, tổng lượng mưa phổ biến thấp hơn từ 10-30% so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.

Ở Trung Bộ, mùa mưa bão bắt đầu từ tháng 9 và kéo dài đến cuối năm, từ tháng 9-11/2024, tổng lượng mưa phổ biến cao hơn 10-30% so với trung bình nhiều năm. Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ từ tháng 9-11/2024 cũng có mưa nhiều hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 5-20%. Cảnh báo nhiều đợt lũ cao ở Trung Bộ, Tây Nguyên vào cuối năm. Do mưa bão nhiều, dự báo tình hình lũ lụt cuối năm nay cũng diễn biến phức tạp. Đặc biệt là ở Trung Bộ, Tây Nguyên.

Tô Hội