Chuyên gia tội phạm học: Đốt quán cafe từ tâm lý trả thù, lệch lạc

Rạng sáng ngày 19/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án “Giết người”, khởi tố bị can đối với C.V.H. (SN 1973, trú tại huyện Đông Anh, Hà Nội) để điều tra, xử lý hành vi đốt quán cafe "Hát cho nhau nghe" làm 11 người tử vong.

Nhiều xe máy bị thiêu rụi trong vụ cháy.

Kẻ phóng hỏa được xác định Cao Văn Hùng. Đối tượng này khai nhận, do có mâu thuẫn từ trước nên đã mua xăng và đi taxi đến quán cafe đổ xăng và châm lửa đốt.

Đối tượng Cao Văn Hùng tại cơ quan công an. Ảnh: Bảo vệ pháp luật.

Tại cơ quan Công an, Cao Văn Hùng. bước đầu khai nhận đến quán uống bia rồi phát sinh mâu thuẫn với nhân viên quán nên đã mua xăng đổ vào khu vực tầng 1 là nơi có nhiều xe máy, rồi châm lửa đốt. Khi thấy ngọn lửa bùng lên, Hùng bỏ đi.

Tâm lý trả thù và muốn khẳng định bản thân

Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, Thượng tá, TS Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học nhận định, hành vi phóng hỏa quán cafe trên đường Phạm Văn Đồng khiến nhiều người thương vong là hành vi cực đoan và nguy hiểm.

Dưới góc độ tâm lý học tội phạm, đầu tiên, có thể xuất phát từ tâm lý ức chế. Những mâu thuẫn nhỏ nếu không được giải quyết triệt để có thể tạo ra sự dồn nén tâm lý. Khi sự bức xúc không được giải tỏa, chúng có thể tích tụ và dẫn đến hành vi bạo lực khi đạt tới ngưỡng chịu đựng.

Gia đình đưa người thân là nạn nhân trong vụ cháy về quê an táng.

Đối tượng cũng có thể thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc. Khi không có khả năng tự kiềm chế hoặc không biết cách xử lý mâu thuẫn một cách hòa bình, có thể dẫn đến bùng phát hành vi bạo lực. Nếu đi cùng tính cách nóng nảy, dễ kích động càng làm tăng nguy cơ có hành động tiêu cực khi gặp mâu thuẫn.

Một khía cạnh nữa, là tâm lý trả thù và muốn khẳng định bản thân. Một số người có suy nghĩ lệch lạc rằng bạo lực là cách duy nhất để “giải quyết vấn đề” và khẳng định bản thân. Việc trả thù bằng hành động cực đoan như phóng hỏa cho thấy sự suy đồi trong nhận thức và đạo đức

Ngoài ra, nếu đối tượng sống trong môi trường thường xuyên có bạo lực, thiếu giáo dục về đạo đức và pháp luật, họ sẽ hình thành suy nghĩ rằng việc sử dụng bạo lực là điều bình thường.

Hành vi của đối tượng cũng có thể xuất phát từ sự bế tắc và tuyệt vọng. Đôi khi, những áp lực từ cuộc sống (tài chính, công việc, gia đình) khiến đối tượng rơi vào trạng thái bế tắc, không tìm thấy lối thoát. Trong tình trạng đó, họ dễ có hành vi cực đoan để giải tỏa cảm xúc hoặc trút giận lên người khác.

Theo chuyên gia tội phạm học Đào Trung Hiếu, những bất đồng nhỏ trong cuộc sống nếu không được xử lý đúng cách có thể bị thổi phồng và biến thành mâu thuẫn lớn. Tâm lý “cái tôi quá cao” khiến đối tượng không muốn nhường nhịn, dẫn đến hành vi bạo lực.

“Nhiều người không có kỹ năng giải quyết mâu thuẫn bằng cách hòa giải hoặc thương lượng. Họ chọn bạo lực như một cách phản ứng nhanh và dứt khoát, bất chấp hậu quả. Một số đối tượng hành động mà không kịp suy nghĩ thấu đáo hậu quả. Sự kích động nhất thời và tính bốc đồng khiến họ dễ rơi vào trạng thái mất kiểm soát. Cùng với đó, sự thiếu ý thức về hậu quả đối với cộng đồng và xã hội khiến đối tượng không ngần ngại thực hiện hành vi nguy hiểm. Họ không quan tâm đến nỗi đau và mất mát mà mình gây ra cho người khác.”, chuyên gia Đào Trung Hiếu phân tích.

Cần có hình phạt nghiêm khắc để răn đe

Thượng tá Đào Trung Hiếu cho hay, để tránh những vụ việc đau lòng, mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức trách nhiệm đối với cộng đồng. Cụ thể, cần tôn trọng pháp luật và chuẩn mực đạo đức: Hiểu rõ rằng mọi hành vi sử dụng bạo lực, đặc biệt là gây tổn hại đến người khác, đều phải chịu sự trừng phạt nghiêm khắc của pháp luật.

Cần học cách kiểm soát bản thân và kiềm chế cảm xúc. Học cách kiềm chế cơn giận, suy nghĩ thấu đáo trước khi hành động. Tự nhắc nhở bản thân về hậu quả nghiêm trọng khi mất kiểm soát.

Biết cách nhường nhịn, thông cảm với người khác. Những hành động nhỏ như xin lỗi, cảm ơn hay lắng nghe có thể giúp giải tỏa mâu thuẫn.

Cùng với đó, cần xây dựng lối sống văn minh, hòa nhã: Cư xử lịch sự, tránh các hành động khiêu khích hay xúc phạm người khác trong giao tiếp hàng ngày.

Với nhà trường và xã hội, cần đưa vào các chương trình giáo dục về kỹ năng giải quyết xung đột và kiểm soát cảm xúc. Tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo để nâng cao nhận thức về hậu quả của hành vi bạo lực.

Các phương tiện truyền thông cần đẩy mạnh việc tuyên truyền về hậu quả pháp lý và đạo đức của các hành vi bạo lực. Cảnh báo về các trường hợp thực tế để làm bài học cho cộng đồng.

Tạo điều kiện cho người dân tiếp cận các dịch vụ tư vấn tâm lý khi gặp khó khăn, bế tắc. Khuyến khích việc tìm đến sự hỗ trợ thay vì giải quyết bằng bạo lực. Gia đình, trường học và xã hội cần chung tay xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh, nơi các mâu thuẫn được giải quyết bằng hòa bình và thấu hiểu.

Đối với các hành vi bạo lực, cần có hình phạt nghiêm khắc để răn đe và giáo dục. Công khai các vụ việc điển hình để tạo sự cảnh tỉnh trong xã hội.5. Xây dựng môi trường sống lành mạnh:

“Hành vi phóng hỏa do mâu thuẫn nhỏ xuất phát từ sự mất kiểm soát cảm xúc, thiếu kỹ năng giải quyết xung đột, và suy giảm ý thức trách nhiệm với cộng đồng. Để ngăn chặn những vụ việc tương tự, mỗi cá nhân cần rèn luyện khả năng kiểm soát bản thân, tôn trọng pháp luật và xây dựng một lối sống văn minh, hòa nhã. Đồng thời, sự can thiệp từ cơ quan chức năng, gia đình và xã hội là rất cần thiết để phòng ngừa bạo lực và bảo vệ an toàn cho cộng đồng”, Thượng tá, TS Đào Trung Hiếu, Chuyên gia tội phạm học cho hay.

Anh Hiếu, một người dân có nhà nằm ngay sau quán cà phê ở đường Phạm Văn Đồng (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) cho hay, anh là người có mặt đầu tiên ngay sau vụ hỏa hoạn xảy ra. “Chỉ trong tích tắc, ngọn lửa bùng lên nhanh chóng và dữ dội với khói cuồn cuộn lên cao bao trùm từ mặt tiền của tầng 1. Do một loạt xe máy dựng ở phía ngoài bị cháy, nên bịt mất đường thoát hiểm của các nạn nhân bên trong. Thời điểm xảy ra vụ hỏa hoạn bên trong quán rất đông người".

Mai Loan