Chuyên gia Trung Quốc: Vị thế Nga suy giảm, phải đàm phán với Mỹ suy yếu

Tên lửa đạn đạo xuyên lục địa di động Topol M của quân đội Nga - ảnh minh họa.

Ngày 26/10, tờ Hoàn Cầu Thời báo đăng tải bài biết của Cui Heng - một nhà nghiên cứu sau tiến sĩ từ Trung tâm Nghiên cứu Nga, Đại học Sư phạm Hoa Đông. Trong bài viết này, vị chuyên gia Trung Quốc đã giải thích lý do Nga tiến hành các cuộc đàm phán chiến lược với Mỹ - quốc gia mà ông Cui Heng gọi là “nước đang suy yếu”.

Trước đó, có báo cáo đề cập rằng Nga đã đề xuất gia hạn START mới (Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược) trong một năm. Nga cũng sẵn sàng chung tay với Mỹ để thực hiện cam kết chính trị nhằm đóng băng số lượng đầu đạn hạt nhân mà hai bên nắm giữ trong giai đoạn này.

Đây là thông tin được phía Moscow xác nhận trong một tuyên bố trên trang web của Bộ Ngoại giao nước này ngày 20 tháng 10. Trong khi đó, Hoa Kỳ cho biết trong một tuyên bố rằng họ "chuẩn bị gặp ngay lập tức để hoàn tất một thỏa thuận có thể xác minh được."

Vì vậy, theo chuyên gia Trung Quốc Cui Heng, “hiệp ước ảm đạm trước đây đã một lần nữa chứng kiến tuổi thọ tiềm năng của nó được kéo dài”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tập trung vào các vấn đề đối ngoại trong hai tháng qua để thu phục các cử tri trung thành với những thành tựu ngoại giao của mình trong bối cảnh chiến dịch tái đắc cử của ông đang mất dần sức mạnh trên trận tuyến thăm dò dư luận và gây quỹ.

Theo ông Cui Heng, đối với ông Donald Trump, các kết quả cho đến nay vẫn còn lẫn lộn với hiệp ước START Mới. Tổng thống Mỹ đã hy vọng sẽ lôi kéo được Trung Quốc vào cuộc đàm phán nhưng điều đó đã không xảy ra.

Tuy nhiên, ông Trump vẫn có thể kiếm thêm điểm ngoại giao bằng cách đảm bảo hiệp ước không bị bãi bỏ, do đó ngăn chặn việc kiểm soát vũ khí chiến lược quốc tế tan rã.

Đối với Nga, giá trị của việc gia hạn hiệp ước và đóng băng số lượng đầu đạn hạt nhân đối với cả hai nước còn lớn hơn rất nhiều vì nó sẽ giúp Nga củng cố vị thế cường quốc chiến lược.

“Sức mạnh tổng thể của Matxcơva đang giảm và vị thế của Moscow đang suy giảm, vì vậy việc mở rộng hiệp ước START mới rất phù hợp với nhu cầu hiện tại của đất nước này” – chuyên gia Trung Quốc nhận định.

Ông Cui Heng tiếp tục nói: “Trước hết, sau khi Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), Hiệp ước về bầu trời mở và các hiệp ước khác liên quan đến cân bằng chiến lược toàn cầu trở nên vô hiệu, START mới là trụ cột duy nhất còn lại của cơ chế ổn định chiến lược cũ thời Chiến tranh Lạnh mà Washington và Moscow coi là động lực cốt lõi.

Nếu hiệp ước này thất bại, điều đó có nghĩa là sự ổn định chiến lược toàn cầu đang bắt đầu bị cải tổ.

Biếm họa mô tả Nga - Mỹ đang đàm phán vũ khí chiến lược mà không có sự tham gia của Trung Quốc - Thời báo Hoàn Cầu.

Đối với Nga, ngay cả khi nước này vẫn có kho vũ khí mạnh, một cuộc cạnh tranh vũ khí chiến lược khác với Mỹ và các cường quốc khác chắc chắn sẽ làm kiệt quệ nguồn tài chính vốn đã hạn hẹp của nước này. Moscow đã cố gắng tránh điều này trong một thời gian dài.

Thật vậy, Nga không có nhiều nguồn lực tài chính để đầu tư vào một cuộc chạy đua vũ trang chiến lược, đặc biệt là kể từ sau đại dịch.

Do đó, việc gia hạn START mới và đóng băng đầu đạn hạt nhân có thể duy trì hiện trạng trong một thời gian ngắn - và ổn định vị thế của Nga trong lĩnh vực này.

Thứ hai, việc tiếp tục duy trì cơ chế chi phối kép của Mỹ và Nga trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí chiến lược quốc tế có lợi cho việc duy trì vị thế cường quốc của Nga.

Sau Chiến tranh Lạnh, và đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008, lĩnh vực duy nhất mà Nga vẫn duy trì lợi thế chiến lược là ngoại giao và an ninh. Duy trì vị thế bình đẳng với Mỹ trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí chiến lược quốc tế có thể giúp duy trì niềm tin quốc gia của Nga.

Thứ ba, Nga đang cho một số nới lỏng với hiệp ước. Nó mong muốn khởi động lại các cuộc đàm phán về tương lai của các cơ chế ổn định toàn cầu sau cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ. Việc gia hạn hiệp ước là một chiến lược để tránh bị sa lầy bởi những bất ổn bầu cử”.

Cuối cùng, chuyên gia này nhấn mạnh rằng: “Nhìn chung, Nga hiện đang chiếm ưu thế trong các cuộc đàm phán START mới - nó đã đẩy lùi lời kêu gọi của Trump về việc Trung Quốc tham gia; Moscow đã tạm thời mở rộng cơ chế hiện có; và bây giờ, nước này đang xúc tiến việc gia hạn hiệp ước, tìm cách đóng băng các đầu đạn hạt nhân.

Moscow đã có những động thái theo tốc độ của riêng mình, chủ động trong việc lên khung các chương trình nghị sự. Lý do cho điều này không chỉ nằm ở kinh nghiệm dày dặn của Moscow trong việc giải quyết các vấn đề ngoại giao và an ninh, nó còn liên quan đến việc Washington không thể đoàn kết các đồng minh của mình để trấn áp Nga.

Sự bất lực này bắt nguồn từ việc Trump liên tục phá hủy cơ chế kiểm soát vũ khí toàn cầu đã được thiết lập trong Chiến tranh Lạnh. Bên cạnh đó, việc Bắc Kinh ủng hộ Moscow duy trì các cơ chế chiến lược quốc tế hiện có cũng rất quan trọng đối với Nga.

Việc gia hạn START mới chỉ có nghĩa là các cuộc đàm phán sẽ bị trì hoãn, nhưng chúng vẫn sẽ diễn ra. Các cuộc đàm phán sẽ xác định tương lai của các quy tắc thiết lập sự ổn định của an ninh toàn cầu.

Sau tất cả, chúng ta có thể mong đợi được thấy các cường quốc như Mỹ và Nga vạch ra các chiến lược tiếp theo của họ với cường độ cao hơn và quyết liệt hơn”.

Bình Nguyên