Chuyện ít biết về tình bạn nửa thế kỷ của 2 danh ca Lệ Thu, Khánh Ly

Luôn theo dõi sát quá trình điều trị, chống chọi với COVID-19 của danh ca Lệ Thu trong những ngày cuối đời nhưng khi nhận tin bà qua đời, danh ca Khánh Ly vẫn thấy ớn lạnh vì mất mát, bởi người vừa ra đi là người bạn thân thiết gắn bó với gà gần như cả cuộc đời ca hát.

Duyên nợ nửa thế kỷ

Lệ Thu và Khánh Ly khi còn trẻ.

Trong cuộc đời nghệ thuật của mình, cả Lệ Thu và Khánh Ly đều được xếp vào hàng những ngôi sao lớn nhất của làng nhạc. Dòng nhạc hai người theo đuổi cũng có rất nhiều điểm tương đồng, thậm chí cả những ca khúc “tủ” của họ cũng có thể là bài hát sở trường của người kia.

Nhưng sự cạnh tranh không hề tồn tại giữa hai người. Họ đều thực hiện chủ trương người này không hát tác phẩm nổi tiếng của người kia. Họ song hành bên nhau, thích ở bên cạnh nhau, trân trọng tài năng của nhau. Lý giải cho tình bạn vững bền và hiếm hoi của hai ngôi sao huyền thoại ấy, người hâm mộ vẫn thường nhắc tới 2 từ: Duyên nợ.

Hai nghệ sỹ lớn đã gắn bó với nhau trên nửa thế kỷ (Lệ Thu đứng giữa, bên trái là Khánh Ly).

Có lẽ, chỉ có mối duyên nợ và những trói buộc của số phận mới có thể gắn kết hai ngôi sao lớn, hai cá tính lớn của nền tân nhạc nước nhà, khiến họ thân thiết đến độ gọi nhau là "mày tao". Tình bạn trên nửa thế kỷ ấy cứ yên ả tiếp diễn suốt từ khi họ còn là thiếu nữ cho tới lúc tỏa sáng rực rỡ trên bầu trời nghệ thuật và cả ở tuổi “thất thập cổ lai hy”.

Lúc hay tin Lệ Thu mắc COVID -19, Khánh Ly luôn dõi theo, lo lắng cho bạn. Rồi đến lúc người bạn từ thủa niên thiếu ra đi, Khánh Ly thực sự không nén được nỗi đau khiến bà ớn lạnh.

Những kỷ niệm thanh xuân

Khánh Ly nhớ lại, tình bạn của hai người bắt đầu từ thủa 13-15 tuổi. Hai người gặp nhau tại phòng thu của nhạc sỹ Ngọc Bích cùng ban thiếu nhi Hoa xuân. Lần đấy, Lệ Thu hát Chiều hành quân của Lam Phương. Còn Khánh Ly vẫn lấy tên là Lệ Mai. Vì hát sai nên Lệ Thu bị mắng, khóc, Khánh Ly dù nhỏ tuổi hơn đến vỗ về hỏi thăm tại sao lại khóc. Hai người quen nhau từ đó.

Nhớ lại thủa hàn vi, Lệ Thu từng cho hay, bài hát mà bà biểu diễn trên sân khấu đầu tiên là Tà áo xanh ở Bồng Lai, sau khi thi tú tài. Thủa đó, Lệ Thu bị ông Tô Văn Lai dụ hát và trả mức cát -sê lớn đến mức không thể tin được.

Dù cùng nhau đứng trên sân khấu từ thủa nhỏ nhưng hai người bạn không song ca với nhau, cho mãi đến sau này khi đã lớn tuổi. Họ cũng ngầm quy ước họ không hát tác phẩm đã trở thành biểu tượng của nhau, không tìm kiếm ánh hào quang từ nhau.

Hai người bạn, trân trọng yêu thương nhau.

Khánh Ly kể, hồi những năm 1963 -1964, khi còn hát phòng trà ở Đà Lạt, có người nói "Lệ Mai về Sài Gòn hát đi, ở đây, có một cô hát hay lắm, tên là Lệ Thu". Lúc ấy, Khánh Ly không nghĩ giọng ca được nhắc đến lại chính là người bạn thủa niên thiếu của mình. Đó cũng là thời điểm Lệ Thu còn hay đi hát du ca cùng Trịnh Công Sơn. Ít ai biết, Lệ Thu chính là cái tên được Trịnh Công Sơn lựa chọn đầu tiên để hát các tác phẩm của mình chứ không phải Khánh Ly.

Bắt đầu trở về Sài Gòn, Khánh Ly trở thành người đồng hành với Trịnh Công Sơn thay đàn chị và gắn bó với các tác phẩm của ông từ đây. Sự hoán đổi này không làm ảnh hưởng đến tình bạn của hai giọng ca như đồn đoán. Khánh Ly nói, thủa ấy các nghệ sỹ quý hóa và trân trọng nhau vô cùng. Hơn nữa, bên cạnh Bạch Yến, Thái Thanh, Trúc Mai thì Lệ Thu là giọng hát khiến bà vô cùng ngưỡng mộ. Có lúc, bà chỉ đứng ở xa ước mơ rằng khi nào mình có thể đạt được vị trí như họ.

Trước năm 1975, Lệ Thu có phòng trà ở phố Lê Lai, trên tầng 7 một tòa nhà, mỗi khi cúp điện, leo lên hát đều thở không hát được. Mỗi lần như thế, Lệ Thu lại được mấy khán giả gốc Hoa "bơm" tiền để bà giữ phòng trà, có lẽ do say mê tiếng hát vàng mười quá. Lúc ấy, Lệ Thu luôn mời Khánh Ly hát ở phòng trà của mình. Nhưng rất tiếc là cuối cùng, bà cũng không giữ được phòng trà ấy.

Lệ Thu, Khánh Ly luôn song hành trong đời sống.

Rất may, Khánh Ly mở phòng trà trên đường Tự Do và đây chính là nơi hội tụ của nhiều giọng ca lớn, một địa chỉ biểu diễn ca nhạc cho những người đến để nghe, không phải để nhảy. Trong các nghệ sỹ gắn bó với phòng trà của Khánh Ly có Lệ Thu.

Thời chiến tranh khó khăn, có những lúc Khánh Ly phải khất tiền cát-sê của Lệ Thu, Thái Thanh, Họa My. Lệ Thu cũng nói, thời điểm đỉnh cao, có người trả bà cát-sê cả triệu đồng/tháng, trong khi lương công chức chỉ có vài chục nghìn đồng. Nhưng tại phòng trà của Khánh Ly, bà chưa bao giờ đòi hỏi cát-sê.

Khánh Ly cũng kể nhiều kỷ niệm khó quên với Lệ Thu thời đó. Có lần Khánh Ly giới thiệu bài Như cánh vạc bay của Trịnh Công Sơn thành Như cánh vịt bay khiến Lệ Thu đứng như trời trồng trên sân khấu mất vài phút. Một lần, phòng trà Khánh Ly bị nổ làm chết 13 người. Lúc ấy, Lệ Thu, Khánh Ly và Tuấn Ngọc đang ở đó, nên có lời đồn Lệ Thu xấu số đã qua đời.

“Một viên đạn đi qua Khánh Ly và Tuấn Ngọc. Rất may, hai người né được nhưng chiếc xe của Khánh Ly bị cháy” – Khánh Ly kể.

Chỉ khi lớn tuổi, họ mới song ca cùng nhau.

Trong một bài phỏng vấn lúc sinh thời, danh ca Thái Thanh cho biết Lệ Thu và Khánh Ly là đối thủ của nhau, nhưng hai giọng ca này lại không nghĩ vậy. Trong mọi lời mời đi hát, Khánh Ly đều muốn hát chung với Lệ Thu. Nói về đàn chị, người bạn nghề, bạn thân của mình, Khánh Ly luôn ngập tràn tôn trọng. Bà bảo, Lệ Thu là người không phiền ai, luôn chuyên nghiệp trong công việc.

Chia tay người bạn về nơi cuối trời xa xăm, chia tay "giọt nước mắt mùa thu" về với Chúa, Khánh Ly chỉ còn những kỷ niệm, nhớ về nó với những nồng ấm đã qua. Hai người bạn, Lệ Mai và Lệ Thu, cuối cùng chỉ còn một người sống trong nhung nhớ.

Đào Gia Long