Chuyển trọng tâm kiểm toán từ 'kiểm tra, phát hiện' sang 'phân tích, dự báo, kiến nghị hoàn thiện chính sách'

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn đã báo cáo Quốc hội kết quả công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của KTNN. Ảnh: CTV

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 20/10, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn đã báo cáo Quốc hội kết quả công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của KTNN.

Chủ động triển khai các nghị quyết của Quốc hội gắn với hoạt động kiểm toán

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, nhiệm kỳ 2021-2026 là nhiệm kỳ có ý nghĩa quan trọng trong việc triển khai thực hiện Chiến lược phát triển KTNN đến 2030. Dù đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, toàn Ngành đã nỗ lực, tích cực đổi mới, tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hữu hiệu, hoàn thành toàn diện các nhiệm vụ chính trị được giao với nhiều kết quả quan trọng, nổi bật.

Trong nhiệm kỳ, KTNN đã nghiêm túc quán triệt, phổ biến và triển khai đồng bộ các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; chủ động cụ thể hóa và tổ chức thực hiện kịp thời các nghị quyết của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ, phát triển kinh tế - xã hội qua việc lựa chọn nhiều chuyên đề kiểm toán quy mô lớn liên quan đến quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, nhất là: đất đai, tài nguyên, khoáng sản.

Nổi bật là các chuyên đề đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội; kiểm toán “Việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực phục vụ phòng, chống dịch COVID-19 và các chính sách hỗ trợ”; các chuyên đề phục vụ giám sát tối cao của Quốc hội; cùng nhiều chuyên đề, chủ đề “nóng” được cử tri và dư luận xã hội quan tâm.

Xác định công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện khung khổ pháp lý là nhiệm vụ cốt lõi, quyết định trực tiếp đến chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động, trong nhiệm kỳ, KTNN đã trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc phối hợp và ban hành theo thẩm quyền 34 văn bản quy phạm pháp luật và 150 văn bản quản lý.

Nổi bật như: Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KTNN; Thông tư liên tịch quy định về phối hợp giữa KTNN, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát trong việc trao đổi, chuyển thông tin và kiến nghị xem xét, khởi tố vụ việc có dấu hiệu tội phạm được phát hiện thông qua hoạt động kiểm toán của KTNN; Hệ thống 43 Chuẩn mực KTNN; Quy trình kiểm toán của KTNN; Quy trình kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng; Quy định khiếu nại, kiến nghị và khởi kiện trong hoạt động KTNN...

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH

Đặc biệt, năm 2025, KTNN tiếp tục rà soát, điều chỉnh các quy trình, quy chế để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và các quy định pháp luật mới liên quan đến hoạt động kiểm toán của KTNN.

Bước chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy kiểm toán

Trong tổ chức và thực hiện nhiệm vụ kiểm toán, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn nêu rõ: Nhiệm kỳ qua, KTNN đã đẩy mạnh kiểm toán Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN) các cấp, phục vụ Quốc hội, HĐND các địa phương phê chuẩn quyết toán NSNN.

Đáng chú ý, với phương châm “Gọn nhưng chất lượng”, kiên trì mục tiêu “chất lượng, chất lượng hơn và chất lượng hơn nữa”, KTNN đã thực hiện nhiều giải pháp để giải quyết cơ bản tình trạng chồng chéo, trùng lặp với các cơ quan thanh tra, kiểm tra.

Tổng Kiểm toán nhà nước nhấn mạnh, điểm mới nổi bật trong xác định mục tiêu các cuộc kiểm toán thời gian qua là sự chuyển biến mạnh mẽ trong định hướng đổi mới cách tiếp cận kiểm toán, qua việc yêu cầu các đoàn kiểm toán tập trung đánh giá công tác quản lý thu của cơ quan thuế, lựa chọn trọng tâm, trọng điểm vào những lĩnh vực có nguồn thu lớn, tiềm ẩn nguy cơ thất thu, trốn thuế, gian lận thuế cao.

Cùng với đó, hoạt động kiểm toán được mở rộng phạm vi đánh giá sang khía cạnh cơ chế, chính sách, nhằm phát hiện sớm các bất cập, “kẽ hở” trong cơ chế quản lý để kịp thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung.

“Đây là bước tiến thể hiện tư duy kiểm toán hiện đại, chuyển từ cách làm thuần túy kiểm tra, phát hiện sai phạm sang hướng phân tích, dự báo và đề xuất hoàn thiện chính sách. Nhờ đó, chất lượng và hiệu quả của các cuộc kiểm toán ngày càng được nâng cao, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, nâng cao hiệu quả sử dụng tài chính và tài sản công, đồng thời kịp thời chấn chỉnh những sai sót, hạn chế của các đơn vị được kiểm toán, giúp hoạt động tài chính công minh bạch, kỷ cương hơn” - Tổng Kiểm toán nhà nước khẳng định.

Công tác tổ chức kiểm toán cũng đã được điều hành linh hoạt, thích ứng với những diễn biến nhanh, phức tạp, có nhiều vấn đề chưa có tiền lệ, vượt ngoài dự báo, đảm bảo vừa hoàn thành nhiệm vụ chính trị của Ngành vừa tạo điều kiện để các đơn vị được kiểm toán hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao.

Trong đó, KTNN đã linh hoạt điều chỉnh giảm, giãn một số cuộc kiểm toán nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan chức năng phòng, chống dịch COVID-19; để các địa phương tập trung khắc phục hậu quả cơn bão số 3 (bão Yagi), ổn định đời sống và khôi phục sản xuất, kinh doanh.

Năm 2022, trong giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát, KTNN thí điểm 1 cuộc kiểm toán từ xa tại Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam để thích nghi với điều kiện phòng, chống dịch.

Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH

Năm 2025, trong bối cảnh sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy và sáp nhập đơn vị hành chính các cấp, KTNN ưu tiên kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách cấp tỉnh, hoàn thành trước 30/6/2025, đã cung cấp kịp thời thông tin, số liệu tin cậy để HĐND các tỉnh, thành phố phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương năm 2024.

Chú trọng kỷ luật, kỷ cương công vụ, tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán tăng cao

Nhiệm kỳ 2021-2026, KTNN đặc biệt chú trọng kỷ luật, kỷ cương công vụ, kiểm soát chất lượng kiểm toán. Trong đó, Tổng Kiểm toán nhà nước đã ban hành Chỉ thị số 1346/ CT- KTNN ngày 28/10/2022 về tăng cường kỷ luật, kỷ cương và đạo đức công vụ; kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thực thi nhiệm vụ.

Ngoài ra, KTNN thực hiện lấy ý kiến đánh giá của đơn vị được kiểm toán đối với Đoàn, Tổ kiểm toán; vận hành đường dây “nóng” hoạt động 24/7 để tiếp nhận phản ánh liên quan đến hành vi tiêu cực trong hoạt động kiểm toán.

Trong nhiệm kỳ, KTNN đã cung cấp 1.749 báo cáo/tài liệu cho các cơ quan phục vụ kiểm tra, điều tra, giám sát (tăng gần 4 lần so với nhiệm kỳ trước), chuyển 17 hồ sơ sang Cơ quan Cảnh sát điều tra để làm rõ dấu hiệu vi phạm pháp luật; trực tiếp kiểm toán 02 vụ việc có dấu hiệu tham nhũng theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực - Tổng Kiểm toán nhà nước thông tin.

Về ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, KTNN đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào hoạt động kiểm toán, triển khai phân tích dữ liệu, thí điểm AI hỗ trợ hoạt động kiểm toán; ứng dụng công nghệ viễn thám trong kiểm toán tài nguyên, khoáng sản; thuê tư vấn kiểm định chất lượng công trình khi kiểm toán dự án đầu tư; bước đầu đã mang lại hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng và minh bạch hoạt động kiểm toán.

Trong nhiệm kỳ, tỷ lệ thực hiện kiến nghị xử lý tài chính đạt bình quân 90%, cao hơn đáng kể so với nhiệm kỳ trước (chỉ 74,7%); có 267 văn bản đã được sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ theo kiến nghị của KTNN, cao hơn số thực hiện nhiệm kỳ trước (với 136 văn bản).

Việc điều động, luân chuyển cán bộ được đẩy mạnh và cũng là điểm nổi bật trong nhiệm kỳ qua của KTNN, nhằm triển khai đầy đủ, theo đúng quy định của Quy định số 131-QĐ/TW ngày 27/10/2023 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, PCTN, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán.

Lần đầu tiên, KTNN đã thực hiện đánh giá, sát hách định kỳ hằng năm về cập nhật kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ của kiểm toán viên, làm cơ sở bố trí nhiệm vụ phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng nhân lực toàn Ngành.

Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, lấy chất lượng làm tiêu chí hàng đầu

Trên cơ sở những kết quả đạt được, Tổng Kiểm toán nhà nước cho biết, thời gian tới, KTNN sẽ tập trung triển khai một số nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Trước hết là hoàn thiện khung khổ pháp lý theo tinh thần Nghị quyết số 66- NQ/TW của Bộ Chính trị, làm cơ sở đổi mới tổ chức và cơ chế hoạt động; gắn với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tổ chức bộ máy theo Nghị quyết số 18- NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương.

Đồng thời, toàn Ngành đẩy mạnh chuyển đổi số theo Nghị quyết 57- NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động.

Trong hoạt động kiểm toán, KTNN tiếp tục tập trung kiểm toán các vấn đề “nóng” được Quốc hội, cử tri, dư luận quan tâm; gắn với nhiệm vụ thực hiện giám sát tối cao của Quốc hội và yêu cầu quản lý, điều hành của Chính phủ, bộ, ngành, địa phương; tiếp tục tăng cường kỷ luật, kỷ cương công vụ; quản lý chặt chẽ hoạt động kiểm toán để ngăn ngừa sai phạm.

Ngành cũng tập trung hoàn thiện cơ sở vật chất, trong đó chú trọng đầu tư nhà lưu trú cho công chức, kiểm toán viên luân chuyển, điều động; đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, thiết bị đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số của KTNN.

Với định hướng đó, KTNN đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục quan tâm tạo điều kiện; chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan liên quan phối hợp hoàn thiện khung khổ pháp lý cho hoạt động KTNN, đặc biệt trong việc xây dựng Luật KTNN (sửa đổi) và Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2045; thực hiện nghiêm kiến nghị kiểm toán, nhất là hoàn thiện cơ chế, chính sách và xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân vi phạm; rà soát, nghiên cứu, báo cáo cấp có thẩm quyền tháo gỡ kịp thời vướng mắc trong thực hiện kiến nghị kiểm toán nhằm xử lý dứt điểm các kiến nghị tồn đọng.

Đồng thời, tăng cường chia sẻ dữ liệu, thông tin điện tử giữa KTNN và các cơ quan liên quan; tạo điều kiện tăng cường năng lực, cơ sở vật chất, điều kiện làm việc và bố trí cơ sở lưu trú cho cán bộ luân chuyển…

“KTNN sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, lấy chất lượng làm tiêu chí hàng đầu, tiếp tục phát huy vai trò là công cụ trọng yếu, hữu hiệu của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, góp phần phòng ngừa, ngăn chặn tham nhũng, lãng phí, tiêu cực” - Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh.

Đ. KHOA