Chuyện về cô gái Huế mặc áo dài tím diễn thuyết trước Nhà hát Lớn chiều 17/8/1945

Chiều 16/8/1945, đồng chí Chu Văn Tích gặp tôi báo cho biết là ngày 17/8/1945 trước Nhà hát Lớn sẽ có cuộc míttinh của Tổng hội viên chức. Cấp trên quyết định biến cuộc míttinh ấy thành cuộc míttinh của Việt Minh. Đồng chí đưa cho tôi một mảnh giấy bằng bàn tay. Tôi đọc xong đề nghị cho chữa vài từ. Đồng chí đồng ý. Tôi nhận nhiệm vụ trong đầu suy nghĩ: Nhật nó có thể chĩa súng vào bắn mình, mình có thể ngã xuống, nhưng chắc chắn sẽ có đồng chí khác tiếp theo. Mình phải hết sức bình tĩnh đọc cho dõng dạc lời lời kêu gọi thiêng liêng.

Sáng sớm 17/8, Đội Tuyên truyền xung phong chúng tôi vô cùng xúc động được ngắm lá cờ đỏ sao vàng của Tổ quốc kính yêu. Đồng chí Trần Lâm nhận nhiệm vụ treo cờ. Cả sáng đến trưa 17/8, trời vẫn mưa. Vào khoảng 14 giờ trời tạnh, hửng nắng, tôi mặc áo dài tím, quần trắng, tay cầm ví đi cùng đồng chí Chu Văn Tích đến Nhà hát Lớn.

Đồng bào đã tề tựu đông đúc. Tôi len vào giữa đồng bào qua hàng rào sắt ngôi nhà to bên phải đường Tràng Tiền trước mắt giặc Nhật tiến tới lễ đài. Có một anh đang phát biểu, micro đổ, anh ấy lẩn đi. Tôi bước nhanh đến lễ đài, vội đưa ví cầm tay cho một thanh niên đứng bên cạnh không quen biết nhưng đinh ninh là người của mình nên cứ giao giữ ví để nhỡ mình ngã trước viên đạn thì vẫn còn ví, trong ví có món tiền cụ Lê Tiến Nghiêm, thân sinh chị Lê Tụy Phương, vừa ủng hộ Việt Minh.

Tôi bước lên lễ đài, các anh giữ máy khẩn trương chữa cho vang rõ tiếng. Tôi cất giọng: “Xin đồng bào giữ trật tự”.

Cả biển người im phắc, tôi đọc rành rọt lời kêu gọi vắn tắt: “Nhật đã đầu hàng Đồng Minh. Thời cơ thuận lợi đã đến, đồng bào hãy ủng hộ Việt Minh đấu tranh giành độc lập cho Tổ quốc”.

Tôi vừa dứt lời thì tiếng hô “Ủng hộ Việt Minh” vang lên như sấm rền. Hàng chục lá cờ đỏ sao vàng nổi lên chạy tứ phía, trên gác hai Nhà hát Lớn, đồng chí Trần Lâm đã buông lá cờ đỏ rực cả Nhà hát Lớn. Tôi lẫn vào đồng bào, vô cùng xúc động, phấn khởi vì đã hoàn thành nhiệm vụ.