Cơ chế cảm biến oxy mở hướng mới về điều trị bệnh ung thư

Các nhà khoa học William G. Kaelin Jr, Sir Peter J. Ratcliffe và Gregg L. Semenza

"Nghiên cứu này giúp chúng ta mở rộng đáng kể tầm hiểu biết về mối quan hệ giữa phản ứng sinh lý và sự sống. Ứng dụng từ các phát hiện mới đã bắt đầu thay đổi cách thức điều trị y tế" - ông Randall Johnson, thành viên Ủy ban Nobel, khẳng định. Theo ông Johnson, oxy có vai trò quan trọng với sự sống, được sử dụng bởi gần như toàn bộ tế bào động vật và cơ chế thích ứng của tế bào đối với lượng oxy sẵn có là yếu tố chính giúp các loài vật tồn tại được ở nhiều nơi trên trái đất - kể cả ở những có nồng độ oxy cực thấp.

Các nhà nghiên cứu William G. Kaelin Jr, Sir Peter J. Ratcliffe và Gregg L. Semenza đã có các phát hiện liên quan đến cơ chế cảm nhận và thích ứng của tế bào đối với lượng oxy sẵn có. Tổ chức Clarivate Analytics phân tích các trích dẫn hàn lâm từ hơn 34.000 nguồn tài liệu trong năm qua cho thấy các vấn đề liên quan đến tế bào gốc và ung thư được quan tâm bậc nhất trong lĩnh vực y tế. Ở ung thư, các khối u có thể chiếm quyền kiểm soát quá trình điều hòa oxy và kích hoạt sự phát triển của các mạch máu mới, tạo điều kiện cho ung thư phát triển dễ dàng hơn. Đây là một lĩnh vực đang được nghiên cứu để tìm cách điều trị căn bệnh này. Trong khi đó, theo báo Daily Mail, ép buộc cơ thể sản xuất thêm tế bào hồng cầu cũng có thể là một biện pháp chữa trị thiếu máu.

Thành viên hội đồng Nobel Radall Johnson công bố công trình nghiên cứu đạt giải Nobel Y học 2019

Theo Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển (RSAS), phát hiện mang tính nền tảng của các cá nhân đoạt giải Nobel năm nay đã cho thấy cơ chế của một trong những tiến trình thích nghi có ý nghĩa nhất của cuộc sống. Tác động của công trình nghiên cứu trên liên quan đến mọi khía cạnh trong cuộc sống: Từ thai nghén, chứng sợ độ cao đến điều trị vết thương. Những khám phá của họ mở đường cho chiến lược mới đầy hứa hẹn để chống lại bệnh thiếu máu, ung thư và nhiều loại bệnh tật khác.

Ông Paul Nurse - Giám đốc Viện Nghiên cứu Francis Crick cùng nhiều chuyên gia khác đã gửi lời ca ngợi đến 3 nhà nghiên cứu trên vì công trình nghiên cứu kéo dài hơn 2 thập kỷ của họ. Ông Paul Nurse đánh giá: "Những phát hiện này là kết quả của quá trình nghiên cứu sáng tạo và cống hiến không biết mệt mỏi". Ba nhà khoa học đã xác định được cơ chế sinh học điều chỉnh bộ gen phản ứng với các mức độ thay đổi oxy như thế nào. Phản ứng đó là chìa khóa cho những cơ chế như sản xuất tế bào hồng cầu, tạo ra các mạch máu mới và điều chỉnh hệ thống miễn dịch. Các nhà khoa học đang tập trung phát triển các loại thuốc có thể điều trị bệnh bằng cách kích hoạt hoặc chặn cơ chế cảm biến oxy của cơ thể. Ví dụ, phản ứng oxy bị tấn công bởi các tế bào ung thư, những tế bào kích thích sự hình thành các mạch máu để giúp chúng phát triển.

Nhà khoa học William Kaelin

Giáo sư Andrew Murray tại Đại học Cambridge nói rằng khám phá của 3 khoa học gia này đặt nền tảng cho sự hiểu biết về cách trị các bệnh tim và phổi cũng như nhiều loại bệnh ung thư khác. Họ đã xác định được cơ chế phân tử điều chỉnh hoạt động của gene nhằm đáp ứng sự với thay đổi khác nhau của oxy, vốn được coi là tác nhân chính gây ra nhiều căn bệnh.

Tin vui đến với nhà khoa học Kaelin vào sáng sớm khi ông còn trong giấc ngủ. Khi nhận được chuông điện thoại, ông cảm thấy như một giấc mơ. Sau khi kết quả được công bố, ông Kaelin đã viết một dòng chữ trong phòng thí nghiệm: "Mọi khám phá vĩ đại đều xuất phát từ một kết quả không ngờ và một cái đầu cởi mở". Ông Kaelin còn chia sẻ rằng ông gần như không nói nên lời" khi biết tin mình cùng 2 nhà khoa học khác giành chiến thắng.Tiến sĩ Kaelin cho hay ông chưa chắc chắn về việc sử dụng khoản tiền thưởng nhưng chắc chắn sẽ dùng vào một việc chính đáng.

Còn nhà khoa học Ratcliffe chia sẻ khi bắt đầu nghiên cứu, ông cũng không nghĩ tới công trình sẽ mang tới kết quả này. Nhà khoa học Ratcliffe nói thêm, tác động của oxy lên các tế bào “không phải lúc nào cũng là một lĩnh vực hợp thời để nghiên cứu và một số người đã nghi ngờ chúng trong suốt quá trình nghiên cứu”.

Năm nay, giải thưởng Nobel trị giá 9 triệu kronor Thụy Điển (913.000 USD) được chia đều cho 3 người đoạt giải. Nhà khoa học William Kaelin năm nay 61 tuổi. Năm 1979, ông tốt nghiệp Khoa Hóa học Đại học Duke; năm 1982 ông nhận được học vị Tiến sĩ Y học; năm 2010, ông được chọn làm Viện sĩ Viện Khoa học quốc gia Mỹ. Ông xây dựng phòng nghiên cứu riêng tại Viện Ung thư Dana-Farber, trở thành giáo sư giảng dạy tại Đại học Y Harvard năm 2002. Phòng thí nghiệm của ông nghiên cứu các protein ức chế khối u.

Ông Gregg L. Semenza

Còn ông Gregg L. Semenza (63 tuổi) là giáo sư nhi khoa, khoa ung thư, hóa học sinh học, y học và ung thư tại Đại học Y khoa Johns Hopkins (Mỹ). Ông là giám đốc chương trình mạch máu tại Viện Kỹ thuật tế bào. Ông là người nhận giải thưởng Lasker năm 2016 cho nghiên cứu y học cơ bản. Ông được quốc tế biết đến nhờ công trình nghiên cứu hệ thống cơ thể sống lợi dụng và điều tiết oxy như thế nào.

Các đồng nghiệp chúc mừng ông Peter Ratcliffe

Peter Ratcliffe (65 tuổi) là bác sĩ người Anh chuyên về sinh học tế bào và phân tử, nổi tiếng với công trình nghiên cứu về các phản ứng của tế bào đối với tình trạng thiếu oxy.

Ngự Bình Nobel Prize, Daily Mail