Có được thuê thẩm phán nước ngoài giải quyết tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế?

Chiều 26-5, theo nghị trình, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án (1 luật sửa 5 luật).

Thảo luận, một số đại biểu quan tâm đến việc thành lập tòa chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: QH

Pháp luật Việt Nam chưa đủ khi xét xử tranh chấp quốc tế

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế nhằm thu hút các nguồn lực quốc tế, phục vụ cho phát triển kinh tế của đất nước. Ở đây có các định chế tài chính Việt Nam nhưng chủ yếu là các định chế tài chính nước ngoài.

“Một trong những việc nhà đầu tư nước ngoài rất quan tâm là khi tình huống pháp lý có xung đột, tài sản và quyền sở hữu của họ được bảo vệ. Thiết chế để bảo vệ tài sản này chính là cơ quan giải quyết tranh chấp trong Trung tâm tài chính, trong đó có tòa chuyên biệt” - ông Bình nói.

Ông Nguyễn Hòa Bình góp ý nếu luật chỉ dừng ở việc quy định thành lập tòa chuyên biệt trong Trung tâm tài chính thì chưa đủ, chưa giải quyết thấu đáo, triệt để câu chuyện. Từ đó, ông nêu một số vấn đề cần tập trung nghiên cứu.

Cụ thể, về ngôn ngữ trong xét xử, pháp luật hiện hành yêu cầu tòa án phải xét xử bằng tiếng Việt. Tuy nhiên, ở Trung tâm tài chính, tranh chấp giữa các định chế tài chính nước ngoài với nhau, nếu yêu cầu phải xét bằng tiếng Việt “chắc là khó”.

Về thẩm phán, trong dài hạn, chắc chắn Việt Nam phải có đội ngũ thẩm phán đủ năng lực để giải quyết các tranh chấp quốc tế, tranh chấp có yếu tố nước ngoài nhưng trong ngắn hạn yêu cầu này chưa đáp ứng được.

“Kinh nghiệm nhiều nước là thuê thẩm phán nước ngoài. Như vậy, thẩm phán ở Trung tâm tài chính quốc tịch thế nào cũng là câu chuyện phải đặt ra” - ông Bình nói thêm.

Một nội dung quan trọng khác là pháp luật được áp dụng trong tòa chuyên biệt. Các tranh chấp quốc tế thường lựa chọn luật pháp được áp dụng, các trung tâm tài chính quốc tế thường áp dụng Thông luật (Common Law) để giải quyết. Ông Nguyễn Hòa Bình cho rằng nếu chúng ta chỉ căn cứ vào pháp luật Việt Nam hiện hành khi xét xử các tranh chấp, xung đột trong Trung tâm tài chính thì “có thể chưa đủ”.

Đại biểu đoàn Bắc Giang đề nghị TAND Tối cao nghiên cứu, bổ sung những nội dung nói trên vào luật, tạo được hành lang pháp lý đầy đủ để vận hành tòa án chuyên biệt này trong Trung tâm tài chính.

Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí. Ảnh: QH

Vấn đề mới, cần nghiên cứu kỹ

Hồi âm sau đó, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho biết dự thảo Luật “chưa nói sâu” nội dung này do đây là vấn đề mới. Ban Thường vụ Đảng ủy TAND Tối cao vừa được cấp có thẩm quyền phân công nghiên cứu thành lập tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế.

“Đầu tháng 6, tôi sẽ đi Trung Quốc và một số nước, tới đây chúng tôi cũng sẽ cử các đoàn tiếp theo đi nghiên cứu về cơ cấu, mô hình tổ chức, chức năng nhiệm vụ… của tòa chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế. Vấn đề mới quá, đưa ngay vào trong luật mà không khả thi thì chỉnh không được” - ông Lê Minh Trí nêu lý do vì sao dự thảo Luật chỉ quy định về việc thành lập tòa chuyên biệt tại Trung tâm tài chính, chưa quy định cụ thể nội dung này.

“Chúng ta phải nghiên cứu trước, từ việc phải đào tạo ngôn ngữ tiếng Anh thế nào, đào tạo kiến thức về thông luật, hiểu biết pháp luật quốc tế thế nào khi áp dụng giải quyết tranh chấp… Đây là vấn đề lớn, chúng tôi sẽ quyết liệt làm theo yêu cầu chỉ đạo của cấp trên, đặc biệt là để đáp ứng xu thế phát triển của đất nước khi thành lập hai Trung tâm tài chính quốc tế ở TP.HCM và Đà Nẵng” - vẫn lời ông Lê Minh Trí.

NHÓM PHÓNG VIÊN