Cơ hội cho doanh nghiệp chân chính đằng sau những thay đổi chính sách thuế

Nói về những thay đổi trong chính sách thuế mới nhất đối với thương mại điện tử (TMĐT), ông Nguyễn Ngọc Sơn, Giám đốc kinh doanh Công ty TNHH Tân Nhiên, cho rằng việc này đang tạo ra sân chơi minh bạch hơn. Các sàn TMĐT hiện phải khấu trừ thuế tự động, giúp thị trường dần loại bỏ các gian hàng “xám” không tuân thủ pháp luật.

Cạnh tranh sẽ công bằng hơn

“Đây là cơ hội cho những đơn vị kinh doanh nghiêm túc xây dựng niềm tin, kết hợp livestream, video, và nội dung chất lượng để thu hút khách hàng – vốn ngày càng quan tâm đến tính giải trí, sự bền vững và dịch vụ hậu mãi khi mua sắm trực tuyến (online)”, ông Sơn nói.

Các DN làm ăn chân chính sẽ “rộng cửa” trong thời gian tới từ thay đổi chính sách thuế với thương mại điện tử và hộ kinh doanh.

Nên biết, trong Nghị định số 117/2025/NĐ-CP (có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025) quy định quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT, nền tảng số của hộ, cá nhân, có nêu rõ trách nhiệm của hộ, cá nhân có hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT.

Nhất là trách nhiệm kê khai và nộp thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên và các khoản thu khác phải nộp ngân sách nhà nước. Đồng thời, họ phải cung cấp chính xác, đầy đủ, kịp thời thông tin, tài liệu liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế phải nộp cho các tổ chức quản lý nền tảng TMĐT thuộc đối tượng khấu trừ, nộp thuế thay và chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định.

Ngoài ra, hiện nay các cơ quan thuế đã đẩy mạnh kiểm tra, rà soát hoạt động nộp thuế trên các sàn TMĐT và xử lý nghiêm các trường hợp trốn thuế khi bán hàng online. Điều này cũng nhằm đảm bảo sự cạnh tranh công bằng cho các doanh nghiệp (DN) và cá nhân khi bán hàng.

Điển hình mới nhất là Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trong trung tuần tháng 6/2025 đã bắt tạm giam bà Trần Thị Lệ Thu - một phụ nữ 40 tuổi chuyên livestream bán mỹ phẩm, quần áo, đồ gia dụng trên Facebook, với doanh thu hơn 72 tỷ đồng trong 5 năm trở lại đây nhưng không kê khai, nộp thuế. Cơ quan thuế xác định số tiền thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân bà Thu đã trốn đóng là khoảng hơn một tỷ đồng.

Nhiều ý kiến cho rằng việc người bán hàng online trốn thuế như vậy là không công bằng so với các DN và cá nhân làm ăn chân chính, tuân thủ các quy định về thuế. Điều này không khác gì “giật miếng bánh” của những DN sản xuất kinh doanh tử tế khi vừa đảm bảo tiền lương cho người lao động và vừa phải đóng thuế, đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động, cũng như nhiều loại chi phí tuân thủ khác.

Mặt khác, theo Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán SSI, do các thay đổi về chính sách liên quan TMĐT gần đây sẽ làm giảm độ cạnh tranh của các DN kinh doanh hàng không chính thống (không nộp thuế đầy đủ).

Cụ thể, theo Luật sửa đổi số 56/2024/QH15, từ ngày 1/4/2025 các sàn giao dịch TMĐT sẽ phải khai và nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh hoạt động trên nền tảng của mình. Như vậy, các shop kinh doanh hàng xách tay, hàng không kê khai thuế đầy đủ trên sàn TMĐT sẽ phải đóng thuế cao hơn, qua đó thu hẹp chênh lệch giá so với các DN đóng thuế đầy đủ.

Và theo Quyết định 01/2025/QĐ-TTg từ ngày 18/2/2025 hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh giá trị dưới 1 triệu đồng/đơn sẽ bị áp thuế VAT thay vì miễn thuế VAT như trước. Những sản phẩm có giá trị dưới 1 triệu đồng chủ yếu là quần áo, mỹ phẩm, phụ kiện điện thoại và hàng gia dụng nhỏ. Đó là chưa kể từ 1/4/2025, Shopee và Tiktok Shop (2 sàn TMĐT lớn nhất tại Việt Nam với tổng thị phần trên 90% trong 2024) đồng loạt tăng phí cho người bán.

“Như vậy, các DN kinh doanh chính thống (đa phần qua kênh phân phối bán hàng hiện đại - MT) sẽ được cạnh tranh một cách công bằng hơn và đỡ phải cạnh tranh gay gắt về giá hơn”, phía SSI nhận định.

Ai làm sai sẽ “rời cuộc chơi”

Bên cạnh thay đổi chính sách thuế liên quan đến TMĐT thì theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP từ 1/6/2025 các hộ kinh doanh phải trang bị thiết bị để xuất hóa đơn khi bán hàng, do đó giảm thiểu tình trạng trốn thuế.

Theo đó, một số hộ kinh doanh tạm ngưng hoạt động do chưa thích nghi được với các thủ tục pháp lý mới. Những hộ kinh doanh còn lại phải đóng thuế cao hơn và có thể sẽ phải tăng giá bán ra cho người tiêu dùng cuối cùng. Các DN làm ăn chân chính có thể “rộng cửa” từ diễn biến mới này, nhất là khi có sự thu hẹp chênh lệch giá bán giữa kênh phân phối hàng hóa truyền thống (GT) và kênh MT, và thúc đẩy người tiêu dùng chuyển sang mua sắm tại kênh MT (đây là xu thế phân phối mà nhiều DN đang theo đuổi).

Ông Hoàng Xuân Nam, Phó trưởng phòng Quản lý & Hỗ trợ DN số 4, Chi cục Thuế khu vực II, cho biết thời gian vừa qua nhiều trường hợp kinh doanh trên sàn TMĐT, chuyển tiền qua nhiều tài khoản khác nhau thì cuối cùng cũng bị phát hiện. Việc bán hàng và kê khai đầy đủ, cũng là cách tạo sự công bằng cho những người bán khác.

Như lưu ý của ông Nam, việc bán không có hóa đơn, không nhận chuyển khoản tức là tự chúng ta chấp nhận “rời cuộc chơi”. Nếu muốn tiếp tục kinh doanh, chúng ta phải lập hóa đơn đầy đủ.

“Như vừa qua, hiện tượng chuyển nhượng bất động sản ghi giá thấp, đến lúc nào đó cũng lộ ra, nếu đến mức trốn thuế thì có thể phải xử lý hình sự thì cũng bị xử lý”, ông Nam nói.

Không chỉ vậy, ông Hoàng Xuân Nam cũng lưu ý người mua khi mua hàng cần yêu cầu người bán lập hóa đơn, để biết được nguồn gốc hàng hóa. Đó là cách giúp người bán kê khai và chứng minh nguồn gốc. Hóa đơn chứng từ không chỉ với DN mà hộ kinh doanh cũng cần để chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Đó không phải chỉ là vấn đề kê khai thuế mà còn là việc chuẩn hóa nguồn gốc, chất lượng sản phẩm.

Và trước vấn đề liên quan đến việc điều chỉnh hoặc xóa bỏ mô hình thuế khoán đối với hộ kinh doanh, trong một hội thảo do Hội DN hàng Việt Nam chất lượng cao tổ chức hôm 17/6, bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc Khối tư vấn phát triển bền vững, MCG Management Consulting, nói rằng nếu các hộ kinh doanh có ý định lên công ty thì thời điểm này là thời điểm rất nhiều thuận lợi.

Chẳng hạn, theo Luật Thuế Thu nhập DN (sửa đổi) 2025 (thông qua ngày 14/6/2025, có hiệu lực từ 1/10/2025), thì: Hộ kinh doanh chuyển đổi thành công ty sẽ được miễn thuế TNDN trong 2 năm đầu, sau đó được giảm 50% trong 4 năm tiếp theo.

Chưa kể hàng loạt các chính sách hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi số, tư vấn quản lý và đặc biệt là rất nhiều các phần mềm quản lý bán hàng đang miễn phí cho các hộ kinh doanh lên DN.

Nêu ra một loạt thay đổi như vậy trong chính sách thuế, nhất là liên quan đến TMĐT và hộ kinh doanh, để thấy “cửa” sẽ “rộng” với các DN làm ăn chân chính, tuân thủ tốt các quy định về thuế, hoặc như các hộ kinh doanh cũng có nhiều cơ hội khi chuyển đổi thành công ty. Điều quan trọng là sẽ không còn phải lo ngại tình trạng cạnh tranh không lành mạnh từ hành vi trốn thuế vốn đang dần bị triệt tiêu.

Thế Vinh