Cơ hội 'vàng' phát triển nghề nuôi ngao bền vững

Những ngày cuối năm 2021, sự kiện Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam, Cụm công nghiệp An Xá (thành phố Nam Định) tổ chức lễ xuất hành 200 nghìn hộp thịt ngao đầu tiên xuất khẩu sang châu Âu thực sự là một tin vui với người nuôi ngao không chỉ của tỉnh ta mà đối với cả ngành thủy sản Việt Nam.

Chế biến ngao tại Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam. Ảnh: Ngọc Ánh

“Trái ngọt” từ hướng đi đúng

Để hướng tới mục tiêu nâng cao giá trị thương hiệu cho ngành ngao tỉnh ta nói riêng và ngao Việt Nam nói chung, được sự hỗ trợ tư vấn của Trung tâm Hợp tác quốc tế nuôi trồng thủy sản bền vững (ICAFIS), Trung tâm Nghiên cứu tài nguyên và phát triển nông thôn (RECERD), Sở NN và PTNT phối hợp Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam triển khai Dự án “Liên kết chuỗi ngao theo ASC tỉnh Nam Định - Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam”. Sau thời gian nỗ lực triển khai “Vùng nuôi liên kết Lenger Farm” ở xã Nam Điền có quy mô 500ha, sản lượng 10 nghìn tấn đã được công nhận đạt chuẩn ASC. Đây là chứng nhận ASC đầu tiên tại Việt Nam cho ngao Meretrix Lyrata đủ điều kiện để xuất khẩu vào thị trường châu Âu, châu Mỹ, Nhật Bản và hệ thống siêu thị cao cấp tại Trung Quốc với giá trị cao hơn 2-3 lần. Sự kiện này cho thấy trình độ nuôi, sản xuất, chế biến ngao của Việt Nam, mà trực tiếp là tỉnh ta, không hề thua kém các nước trên thế giới.

Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam Nguyễn Hồ Nguyên khẳng định: Việc các sản phẩm của Công ty được xuất sang thị trường EU là kết quả của cả quá trình nhiều năm xây dựng dây chuyền sản xuất thịt ngao đóng hộp và kiên trì tìm kiếm khách hàng, phát triển thị trường. Thịt ngao đóng hộp được sản xuất theo quy trình chế biến và tiêu chuẩn chất lượng hết sức khắt khe, nghiêm ngặt. Sau nhiều lần sản xuất thử và từng bước hoàn thiện quy trình sản xuất, các lô hàng thịt ngao đóng hộp mẫu lần lượt được các đối tác châu Âu kiểm tra. Hiện đã có một khách hàng châu Âu ký đơn hàng 2 triệu hộp trong năm 2022, tương đương 2.000 tấn ngao nguyên liệu. Bên cạnh đó, Công ty đang nỗ lực hoàn tất các thủ tục để đưa thịt ngao đóng hộp Lenger vào các chuỗi siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch… nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước. Ngoài ra, Công ty đang nghiên cứu sản xuất thêm các sản phẩm đóng hộp từ những loài ngao khác đang được nuôi ở một số tỉnh phía Bắc. Việc đưa dây chuyền sản xuất thịt ngao đóng hộp vào sản xuất sẽ tạo đầu ra ổn định cho người nuôi ngao, góp phần thúc đẩy ngành nuôi ngao của tỉnh nói riêng, các tỉnh ven biển nói chung phát triển bền vững.

Chủ động nắm bắt cơ hội “vàng”

Toàn tỉnh có hơn 3.000ha nuôi ngao, tập trung ở 2 huyện Nghĩa Hưng và Giao Thủy. Hàng năm cung cấp từ 35-50 nghìn tấn ngao thương phẩm và hàng chục tỷ con ngao giống ra thị trường… Mặc dù diện tích, sản lượng ngao khá lớn nhưng thực tế hiện nay phần lớn ngao nuôi của tỉnh đang được thực hiện theo cách truyền thống, nuôi theo kinh nghiệm, chưa áp dụng nhiều tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Trong khi đó, thời tiết, khí hậu biến đổi thất thường, đặc biệt vấn đề ô nhiễm môi trường biển là những mối đe dọa rất lớn đến sự phát triển bền vững của nghề nuôi ngao. Đã có những thời điểm xuất hiện tình trạng ngao chết hàng loạt gây thiệt hại kinh tế không nhỏ và ảnh hướng đến đời sống của ngư dân. Hơn nữa, vùng bãi triều nuôi ngao của tỉnh tiếp giáp với các cửa sông nên hàng năm lượng phù sa bồi đắp nhiều khiến bãi cao không thể nuôi ngao được khiến diện tích nuôi ngao bị thu hẹp...

Theo đồng chí Hoàng Thị Tố Nga, Phó Giám đốc Sở NN và PTNT, trong bối cảnh hội nhập toàn cầu đặt ra yêu cầu phải phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững theo hướng đạt các chứng nhận quốc tế, Chứng nhận ASC cho ngao Meretrix Lyrata của tỉnh ta mở ra cơ hội giao thương cho ngành thủy sản nói chung và ngành hàng ngao nói riêng khi nước ta đã và đang tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do như: TPP, FTA, EVFTA... Để giải quyết những hạn chế và khai thác tốt cơ hội “vàng”, Sở NN và PTNT tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh ngao trên địa bàn, kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân không tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường. Phối hợp với UBND các huyện ven biển hướng dẫn quy trình nuôi, công tác quản lý vùng nuôi cho bà con ngư dân; đồng thời thực hiện có hiệu quả chương trình giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm trong thu hoạch nhuyễn thể hai mảnh vỏ; tiến hành thu mẫu định kỳ để đánh giá môi trường và dịch bệnh nhằm cảnh báo cho người nuôi tránh được những rủi ro, nâng cao hiệu quả sản xuất; triển khai chương trình kiểm soát an toàn thực phẩm chặt chẽ, bảo đảm đạt tiêu chuẩn B châu Âu về an toàn sinh học cho sản phẩm ngao thương phẩm đủ điều kiện xuất khẩu vào thị trường EU. Theo các chuyên gia, về lâu dài, tỉnh cần tính đến việc tạo chuỗi liên kết khép kín từ quá trình ương nuôi ngao giống đến sản xuất và chế biến ngao thương phẩm nhằm hỗ trợ nhau trong quá trình sản xuất và giải quyết đầu ra sản phẩm, hướng tới xây dựng thương hiệu ngao Nam Định đứng vững tại thị trường trong nước và xuất khẩu. Người nuôi ngao phải tập trung xây dựng, quy hoạch vùng sản xuất lớn, liên kết sản xuất, áp dụng các quy chuẩn an toàn của quốc gia, quốc tế.

Qua đánh giá, vùng nuôi ngao của tỉnh vẫn còn hơn 2.000ha nuôi ngao ở các huyện Giao Thủy và Nghĩa Hưng có khả năng đạt chứng nhận ASC. Nếu tăng được diện tích vùng nuôi đạt chứng nhận ASC sẽ mở ra những cơ hội phát triển lớn cho ngành ngao của tỉnh. Đồng chí Trần Anh Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh cho biết: UBND tỉnh đã đề nghị Bộ NN và PTNT và các cơ quan liên quan khảo sát, đánh giá, tiếp tục phát triển vùng nguyên liệu cho nhà máy sản xuất, chế biến ngao xuất khẩu và chứng nhận ASC đối với các vùng nuôi ngao khác của tỉnh. Đồng thời yêu cầu các địa phương có vùng nuôi ngao có chính sách khuyến khích các nhà đầu tư, doanh nghiệp về địa phương phối hợp cùng người dân sản xuất ngao bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng xuất khẩu, nâng cao giá trị sản xuất, đời sống và thu nhập cho người dân. Để hỗ trợ tỉnh, mới đây, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến và Đoàn công tác của Bộ NN và PTNT đã về nghiên cứu thực tế nhằm định hướng xây dựng hạ tầng kỹ thuật vùng sản xuất giống ngao đáp ứng nhu cầu nuôi của các địa phương. Bên cạnh đó, Sở NN và PTNT sẽ tiếp tục hỗ trợ duy trì và phát triển các chuỗi liên kết trong nuôi trồng, chế biến, kinh doanh ngao; kêu gọi doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư chế biến sâu phát triển các sản phẩm mới từ ngao. Trước mắt tạo điều kiện tối đa để Công ty TNHH Lenger Việt Nam xây dựng mô hình thí điểm làm sạch ngao đạt loại A theo tiêu chuẩn châu Âu để sản phẩm đủ điều kiện xuất khẩu trực tiếp vào thị trường này. Tiếp tục nghiên cứu, cải tiến quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh sản phẩm trên thị trường.

Với những giải pháp đồng bộ, tỉnh ta đang thể hiện mạnh mẽ nỗ lực khai thác hiệu quả cơ hội “vàng” để thúc đẩy ngành nuôi ngao phát triển ổn định, bền vững./.

Văn Đại