Có nên dùng thuốc nhỏ mắt hàng ngày?

1. Thuốc nhỏ mắt có những loại nào?

Thuốc nhỏ mắt là một nhóm chế phẩm khá đa dạng, được bào chế để tác động trực tiếp lên bề mặt nhãn cầu.

Tùy mục đích điều trị, có thể chia thành các loại chính như thuốc nhỏ mắt điều trị bệnh (ví dụ: Kháng sinh, chống viêm, hạ nhãn áp), dung dịch bôi trơn còn gọi là “nước mắt nhân tạo”, dung dịch vệ sinh, dưỡng ẩm mắt. Mỗi loại có thành phần và chỉ định khác nhau.

Thuốc nhỏ mắt điều trị bệnh chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ. Ví dụ, kháng sinh nhỏ mắt dùng cho viêm kết mạc do vi khuẩn, còn corticosteroid nhỏ mắt giúp giảm viêm nhưng nguy cơ gây tăng nhãn áp hoặc đục thủy tinh thể nếu lạm dụng.

Trong khi đó, nước mắt nhân tạo chứa chất giữ ẩm như hypromellose, carboxymethylcellulose thường được coi là an toàn khi dùng lâu dài.

Ngoài ra, có một số dung dịch nhỏ mắt có chứa chất co mạch để làm co mạch máu ở mắt, giúp giảm tạm thời tình trạng đỏ mắt, khô mắt, kích ứng. Loại này nếu sử dụng hàng ngày dễ dẫn tới hiện tượng nhờn thuốc, phụ thuộc vào thuốc. Do đó, cần hiểu rõ thành phần và công dụng của từng loại thuốc nhỏ mắt để quyết định có thể dùng hàng ngày hay không.

Nhiều người có thói quen mua thuốc nhỏ mắt mà không để ý tới hoạt chất. Tuy nhiên, không phải loại nào cũng phù hợp để dùng thường xuyên, vì lạm dụng có thể dẫn tới những tác dụng phụ nguy hiểm cho mắt.

Nước mắt nhân tạo chứa chất giữ ẩm như hypromellose, carboxymethylcellulose thường được coi là an toàn khi dùng lâu dài.

2. Khi nào nên dùng thuốc nhỏ mắt hàng ngày?

Với nhóm dung dịch bôi trơn, việc sử dụng hàng ngày có thể hữu ích cho những người bị khô mắt mạn tính, thường gặp ở người làm việc nhiều với máy tính, người cao tuổi hoặc sau phẫu thuật mắt. Những sản phẩm này cung cấp độ ẩm, giảm cộm xốn, thường không gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Đây là nhóm có thể dùng hàng ngày nếu lựa chọn đúng loại, không chứa chất bảo quản gây kích ứng.

Trong một số trường hợp bệnh lý mạn tính, dùng thuốc nhỏ mắt hàng ngày là bắt buộc. Điển hình là bệnh tăng nhãn áp, bệnh nhân cần nhỏ thuốc hạ nhãn áp đều đặn mỗi ngày theo đúng chỉ định để kiểm soát áp lực nội nhãn, ngăn ngừa tổn thương thị thần kinh. Tự ý ngưng hoặc quên thuốc có thể dẫn đến mất thị lực không hồi phục.

Tuy nhiên, nếu không mắc bệnh lý mắt, người bình thường không cần thiết phải dùng thuốc nhỏ mắt hàng ngày. Mắt vốn có cơ chế tiết nước mắt và làm sạch tự nhiên. Lệ thuộc vào thuốc nhỏ mắt không cần thiết đôi khi gây ảnh hưởng xấu đến sự cân bằng sinh lý của mắt.

Vì vậy, câu trả lời phụ thuộc vào loại thuốc và tình trạng mắt của từng cá nhân. Không nên coi tất cả thuốc nhỏ mắt đều có thể dùng hàng ngày mà không cần cân nhắc.

3. Nguy cơ khi lạm dụng thuốc nhỏ mắt

- Sử dụng thuốc nhỏ mắt không đúng cách có thể dẫn đến nhiều hệ quả xấu. Với nhóm có chứa corticosteroid, dùng kéo dài dễ gây biến chứng như tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, nhiễm trùng mắt nặng hơn do ức chế miễn dịch tại chỗ. Đây là nhóm thuốc tuyệt đối không được dùng tùy tiện hay hàng ngày nếu không có chỉ định.

Sử dụng thuốc nhỏ mắt không đúng cách có thể dẫn đến nhiều hệ quả.

- Những thuốc nhỏ mắt chứa chất co mạch để làm giảm tạm thời tình trạng đỏ mắt cũng tiềm ẩn nguy cơ. Khi dùng nhiều, mạch máu sẽ co lại tạm thời, nhưng sau đó tái giãn mạnh hơn, khiến mắt đỏ trở lại nặng hơn trước, làm người bệnh càng phụ thuộc vào thuốc.

- Ngay cả nước mắt nhân tạo nếu chứa chất bảo quản như benzalkonium chloride, dùng thường xuyên cũng có thể gây kích ứng, làm khô mắt nặng hơn hoặc tổn thương biểu mô giác mạc. Vì vậy, khi cần dùng hàng ngày, nên ưu tiên loại không chứa chất bảo quản hoặc dạng lọ đơn liều.

Ngoài ra, thói quen chia sẻ lọ thuốc nhỏ mắt với người khác hoặc sử dụng thuốc đã mở quá lâu có thể dẫn tới nguy cơ nhiễm khuẩn chéo, gây viêm nhiễm mắt. Đây là điểm nhiều người ít để ý nhưng rất quan trọng.

4. Lưu ý khi sử dụng thuốc nhỏ mắt

Nếu có bệnh lý mắt, dùng thuốc nhỏ mắt hàng ngày cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ nhãn khoa, không tự ý tăng liều hay đổi thuốc. Với nhóm nước mắt nhân tạo, có thể dùng hàng ngày để giảm khô mắt, nhưng nên chọn loại phù hợp, an toàn, đồng thời theo dõi phản ứng của mắt trong quá trình sử dụng.

Người bình thường không mắc bệnh lý mắt không cần thiết phải dùng thuốc nhỏ mắt thường xuyên. Nếu có triệu chứng như đỏ, ngứa, chảy nước mắt kéo dài, tốt nhất nên khám để tìm nguyên nhân thay vì tự mua thuốc nhỏ. Điều trị đúng bệnh mới giúp mắt khỏe lâu dài.

Trong trường hợp phải sử dụng, cần lưu ý cách nhỏ đúng: Rửa tay trước khi nhỏ, tránh để đầu lọ chạm vào mắt, tuân thủ hạn dùng sau khi mở nắp (thường 28 ngày với lọ đa liều). Điều này giúp phòng ngừa nhiễm khuẩn, bảo vệ an toàn cho mắt.

Nói tóm lại, thuốc nhỏ mắt không thể thay thế cho việc chăm sóc mắt toàn diện. Cần nghỉ ngơi mắt hợp lý, giữ môi trường làm việc đủ ẩm, chế độ ăn giàu omega-3 và vitamin A để duy trì đôi mắt khỏe mạnh lâu dài.

Mời bạn đọc xem tiếp video:

Thực hư về loại thuốc nhỏ mắt có thể chữa được cận thị - SKĐS

BS Lê Bách