Những nạn nhân thầm lặng của thuốc lá
Mỗi năm, hơn 1,3 triệu người trên thế giới tử vong vì hít phải khói thuốc thụ động. Tại Việt Nam, hàng chục nghìn phụ nữ, trẻ em và người già vẫn đang trở thành nạn nhân bất đắc dĩ từ thói quen hút thuốc của người thân.
Những bi kịch vì khói thuốc
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hút thuốc lá là nguyên nhân cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người mỗi năm, trong đó khoảng 1,3 triệu ca tử vong đến từ hút thuốc thụ động. Đây là những người không hề châm một điếu thuốc nhưng vẫn bị tổn hại sức khỏe nặng nề do hít phải khói thuốc từ môi trường xung quanh. Ở Việt Nam, WHO ước tính mỗi năm có hơn 19.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến hút thuốc thụ động, tương đương gần 50 người chết mỗi ngày. Điều này có nghĩa là, mỗi ngày có hàng chục gia đình rơi vào cảnh mất người thân vì một thói quen tưởng như cá nhân.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam đưa ra số liệu: “Tại Việt Nam, 48,2% phụ nữ thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc thụ động độc hại tại nhà và 25,4% phụ nữ hít phải khói thuốc thụ động tại nơi làm việc. Trong số 19.000 người tử vong do hút thuốc lá thụ động, có khoảng 60% là phụ nữ”.
Đây là con số báo động, phản ánh mức độ phổ biến của tình trạng phơi nhiễm khói thuốc thụ động ở nước ta.
Thực tế lâm sàng cũng ghi nhận nhiều trường hợp đau lòng. Chị N.T.H, 59 tuổi, ở Hà Nội, tới Bệnh viện Đa khoa Medlatec thăm khám tức ngực âm ỉ bên phải tăng dần, ho khan kèm theo sụt cân nhanh 7kg trong vòng 4 tháng, người mệt mỏi, ăn uống kém. Tại đây, chị được chẩn đoán ung thư phổi.
BSCKI. Vũ Thanh Tuấn - Chuyên khoa hô hấp BVĐK Medlatec chia sẻ rằng, một trong những nguyên nhân gây bệnh có thể là khói thuốc lá vì khai thác kĩ tiền sử và tìm hiểu từ môi trường sống của gia đình, chị H cho biết, chồng có thói quen hút thuốc lá đã 20 năm nay, mỗi ngày ít nhất 1 bao. Vợ và con có khuyên như thế nào thì cũng không bỏ
Từ khi biết tin vợ bị bệnh, chồng chị đã bỏ hẳn thuốc nhưng sự hối hận lại quá muộn màng.

Mỗi ngày có hàng chục gia đình rơi vào cảnh mất người thân vì hút thuốc lá thụ động. Ảnh: SYT Tuyên Quang
Gánh nặng bệnh tật và kinh tế từ khói thuốc thụ động
Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có ít nhất 69 chất gây ung thư như benzopyrene, asen, formaldehyde, xyanua… Người hít phải khói thuốc thụ động có nguy cơ mắc bệnh hô hấp mạn tính, tim mạch, đột quỵ, ung thư phổi cao gấp nhiều lần so với người hút trực tiếp. Các nghiên cứu cho thấy, phụ nữ mang thai hít khói thuốc có nguy cơ sảy thai, sinh non, con dị tật hoặc nhẹ cân. Trẻ em tiếp xúc khói thuốc dễ mắc viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, hen suyễn, thậm chí hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh.
Không chỉ hủy hoại sức khỏe, thuốc lá còn gây gánh nặng kinh tế khổng lồ. Tại Việt Nam, ước tính chi phí điều trị và tổn thất năng suất lao động do thuốc lá gây ra lên tới 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm, gấp nhiều lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy thuốc lá không mang lại lợi ích kinh tế, mà chỉ để lại hệ lụy cho gia đình và xã hội.
PGS.TS. Vũ Văn Giáp – Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai – nhấn mạnh: “Thuốc lá không chỉ hủy hoại sức khỏe cá nhân mà còn tạo áp lực khổng lồ lên hệ thống y tế và sự phát triển đất nước. Mỗi điếu thuốc không chỉ thiêu đốt phổi người hút mà còn cướp đi sự an toàn của người xung quanh.”
Trong khi đó, BSCKI. Vũ Thanh Tuấn cảnh báo: “Người hút thuốc đang bào mòn cuộc sống của chính mình và những người thân. Đến khi hậu quả xảy ra, việc bỏ thuốc đã muộn. Vì vậy, hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ gia đình.”
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã quy định rõ các địa điểm cấm hút như bệnh viện, trường học, cơ quan làm việc, phương tiện giao thông công cộng. Tuy nhiên, việc thực thi còn nhiều hạn chế. Không ít quán ăn, bến xe, nhà hàng vẫn tràn ngập khói thuốc. Người vi phạm phớt lờ quy định, trong khi cộng đồng xung quanh ngại nhắc nhở.
Các chuyên gia cho rằng, để bảo vệ cộng đồng, cần sự thay đổi nhận thức và hành động mạnh mẽ. Người hút thuốc cần tuyệt đối không hút nơi công cộng, trong nhà có trẻ em, phụ nữ mang thai. Người dân cần mạnh dạn nhắc nhở, phản ánh hành vi vi phạm. Đồng thời, cơ quan chức năng phải tăng cường kiểm tra, xử phạt, xây dựng môi trường sống trong lành.
Khói thuốc lá thụ động là mối nguy vô hình nhưng có sức tàn phá khủng khiếp. Nó không phân biệt tuổi tác, giới tính, địa vị mà âm thầm tấn công lá phổi, trái tim, mạch máu của bất kỳ ai đứng gần. Bỏ thuốc lá không chỉ là hành động vì bản thân, mà còn là trách nhiệm để bảo vệ những người thân yêu, bảo vệ tương lai của cộng đồng.
Nguồn Đại Đoàn Kết: https://daidoanket.vn/nhung-nan-nhan-tham-lang-cua-thuoc-la-10313557.html