Có thể lập di chúc đối với tài sản đang thế chấp tại ngân hàng hay không?

Bạn đọc V.V.V tại Bình Dương có câu hỏi: “Ông bà tôi có có mảnh đất tại Đà Nẵng, đang thế chấp cho ngân hàng để vay tiền. Nay, ông bà muốn lập di chúc để lại bất động sản này cho con cháu. Vậy chúng tôi có thể lập di chúc khi tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng ở văn phòng Công chứng hay không?

Dựa trên thông tin anh V.V.V cung cấp, Luật sư Nguyễn Công Tín - Công ty Luật AMI, phúc đáp như sau:

Theo khoản 1 Điều 317 Bộ luật Dân sự năm 2015, thế chấp tài sản là một trong những biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ mà một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp) (khoản 1 Điều 317 Bộ luật Dân sự năm 2015).

Luật sư Nguyễn Công Tín - Công ty Luật AMI,

Hiện nay, theo quy định của pháp luật hiện hành không cấm bên thế chấp lập di chúc chỉ định người hưởng di sản là tài sản thế chấp. Nguyên nhân là do việc bên thế chấp lập di chúc định đoạt tài sản của mình không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của bên nhận thế chấp.

Ngoài ra, khoản 1 Điều 615 Bộ luật Dân sự năm 2015 có quy định về việc thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như sau: “Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”.

Như vậy, trường hợp tài sản thế chấp hiện đang là tài sản đảm bảo cho việc thực hiện một nghĩa vụ dân sự khác, tại thời điểm mở thừa kế thì những người được hưởng thừa kế phải có trách nhiệm hoàn thành nghĩa vụ thế chấp và các nghĩa vụ tài sản khác trong phạm vi di sản mà người đã mất để lại.

Ảnh minh họa.

Nếu tài sản thế chấp đã bị xử lý, thì tại khoản 3 Điều 643 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: “Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực”.

Về thủ tục lập thừa kế, cơ quan Công chứng trước khi chứng thực nội dung di chúc ngoài việc đánh giá tính tự nguyện, tình trạng minh mẫn của người lập di chúc sẽ tiến hành kiểm tra đối chiếu bản gốc các giấy tờ về nhân thân và các giấy tờ tài sản (đối với các tài sản mà Pháp luật quy định phải đăng ký). Trong trường hợp này, chủ sở hữu tài sản thế chấp có thể làm đơn yêu cầu tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại đang quản lý giấy tờ gốc cử người mang theo giấy tờ gốc về quyền tài sản thừa kế để văn phòng Công chứng kiểm tra đối chiếu.

Sau khi kiểm tra đối chiếu nếu nội dung di chúc hợp pháp, kiểm tra xác nhận tính hợp pháp của các giấy tờ nhân thân, giấy tờ tài sản, văn phòng Công chứng sẽ tiến hành thủ tục làm chứng di chúc theo quy định của pháp luật. Sau khi hoàn tất thủ tục công chứng, tổ chức tín dụng hoặc ngân hàng sẽ tiếp tục giữ những giấy tờ gốc về quyền tài sản của người để lại di chúc.

Như vậy, trong thời gian tài sản đang dùng để thế chấp, bảo lãnh để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ dân sự tại các tổ chức tín dụng, ngân hàng thì chủ sở hữu tài sản hoàn toàn người có quyền lập di chúc tại văn phòng Công chứng để lại tài sản cho con cái, người thân thích của mình.