Có thể nâng thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp lên 18 hoặc 24 tháng

Đề xuất không quy định thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) quy định, thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo số tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp. Người lao động cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 3 tháng trợ cấp thất nghiệp; sau đó cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp thất nghiệp nhưng tối đa không quá 12 tháng.

Người lao động làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội. Ảnh: Trần Oanh.

Góp ý cho nội dung này, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề nghị cơ quan soạn thảo dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) nghiên cứu không quy định thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp để đảm bảo quyền lợi tương xứng với mức đóng và thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp của người lao động. Đồng thời, hỗ trợ người lao động trong giai đoạn khó khăn khi chưa tìm được việc làm, đặc biệt đối với nhóm lao động lớn tuổi hoặc trong các ngành nghề đặc thù.

Với đề xuất của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng nhằm tăng cường tính bền vững và hấp dẫn của chính sách bảo hiểm thất nghiệp, khuyến khích người lao động tham gia dài hạn. “Việc tính thời gian hưởng trợ cấp dựa trên số tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp là hợp lý, minh bạch, dễ áp dụng và không phát sinh thêm gánh nặng hành chính. Cũng như, giảm áp lực tài chính cho người lao động mất việc làm trong thời gian dài, đặc biệt là những người chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu và góp phần ổn định xã hội, hỗ trợ tái hòa nhập thị trường lao động một cách bền vững” – Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam giải thích.

Đồng thời, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho rằng, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) quy định, “thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng thì không được bảo lưu” là không phù hợp, xảy ra vấn đề: người lao động “cả đời không thất nghiệp” (mức đóng vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp của những người này cũng tăng theo thâm niên làm việc) nhưng không bao giờ được thụ hưởng quyền lợi từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp.

Vì thế, nếu giữ và cho phép người lao động hưởng trợ cấp thất nghiệp với thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng thì họ sẽ yên tâm làm việc, gắn bó với DN, không cần “bất đắc dĩ” thất nghiệp để bớt thiệt mà quỹ bảo hiểm thất nghiệp vẫn có nguồn thu bền vững do những người này khi làm càng lâu thì mức đóng càng cao.

Bên cạnh đó, những người có thời gian tham gia bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng đều làm việc ổn định, có thể cả đời không thất nghiệp. Vì thế, việc điều tiết quỹ, hỗ trợ cho thân nhân của người lao động khi gặp rủi ro về việc làm hoặc hỗ trợ trực tiếp người lao động khi nghỉ hưu hoặc cơ chế thưởng cho người có thời gian dài tham gia bảo hiểm thất nghiệp là quyền lợi chính đáng và có thể thực hiện được.

Nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp lên 70%

Là người có nhiều năm làm quản lý và nghiên cứu chính sách bảo hiểm xã hội, trong đó có bảo hiểm thất nghiệp, TS Phạm Đình Thành – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết: theo thông lệ quốc tế, người thất nghiệp phải tham gia đóng bảo hiểm trong một khoảng thời gian nhất định mới được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Đồng thời, người đủ điều kiện nhận trợ cấp thất nghiệp chỉ được hưởng trợ cấp thất nghiệp trong một khoảng thời gian có hạn và liên quan trực tiếp đến thời gian đã đóng. Ở Việt Nam, những quy định này đã được luật hóa và thực hiện từ năm 2009 đến nay – khi Quốc hội ban hành Luật Bảo hiểm xã hội có bảo hiểm thất nghiệp.

Những người hưởng trợ cấp thất nghiệp được cán bộ Sàn giao dịch việc làm vệ tinh Nam Từ Liêm tư vấn, giới thiệu việc làm. Ảnh: Trần Oanh.

Tuy nhiên, chúng ta chưa quan tâm đến thời gian hưởng có liên quan đến tuổi của người hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Thông thường, những người lao động trẻ có nhiều cơ hội và lợi thế hơn người lao động lớn tuổi khi tìm việc làm và được tuyển dụng vào vị trí việc làm mới. Cho nên, cần tăng thời gian hưởng bảo hiểm thất nghiệp đối với người lớn tuổi.

Ví dụ như ở CHLB Đức quy định: thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp phụ thuộc vào thời gian làm việc có tham gia bảo hiểm thất nghiệp và từ 50 tuổi trở lên. Những người dưới 50 tuổi đều có thể nhận trợ cấp thất nghiệp trong thời gian tối đa là 12 tháng và phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp trong ít nhất 24 tháng (trong 5 năm qua). Khi người lao động từ đủ 50 tuổi, quyền lợi của họ sẽ tăng lên đến 24 tháng nhưng điều tiên quyết là phải đóng bảo hiểm thất nghiệp trong 48 tháng. Số tiền hàng tháng mà những người thất nghiệp nhận được là 60% mức lương ròng (lương thực lĩnh sau khi đã khấu trừ các khoản theo quy định) trước đây của họ với những người không có con và 67% đối với những người có con. Trong thời gian hưởng quyền lợi, người nhận trợ cấp thất nghiệp phải tích cực tìm kiếm việc làm và chấp nhận việc làm hợp lý. Trong trường hợp người lao động không chấp nhận việc làm, Cơ quan việc làm có thể áp dụng hình thức tạm dừng chi trả hoặc sẽ tạm thời nhận được mức hưởng trợ cấp thất nghiệp ít hơn hoặc không nhận được trợ cấp thất nghiệp nữa.

Vì vậy, theo TS Phạm Đình Thành, tại Việt Nam, việc nâng thời gian hưởng bảo hiểm thất nghiệp lên trên 12 tháng có thể thực hiện được. Căn cứ vào đặc điểm của thị trường lao động và tính tích cực tìm việc làm của người lao động có thể nghiên cứu nâng thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp lên 18 hoặc 24 tháng nhưng phải gắn với điều kiện về tuổi đời. Ví dụ, quy định từ 52 tuổi đối với nam và 50 tuổi với nữ - và thời gian đã đóng trước đó. Đồng thời, có thể nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người lao động có con lên 70% nhằm hỗ trợ cho thân nhân của họ. Nhưng khi người lao động đã tìm được việc làm thì phải dừng ngay việc hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Trần Oanh