Cờ tướng - Từ sân chơi phong trào đến đấu trường thành tích cao

Phát hiện, tìm kiếm tài năng

Trước đây, cờ tướng chủ yếu phát triển theo hướng phong trào, được tổ chức ở nhiều không gian, địa điểm như: Sân đình, góc phố, nhà văn hóa, quán nước, khuôn viên hay ở các lễ hội... Đây không chỉ là trò chơi giải trí mà còn là nét văn hóa đặc trưng, giúp rèn luyện tư duy và sự kiên nhẫn. Các giải đấu cờ tướng ở cơ sở được duy trì, tạo thành phong trào rộng khắp, thu hút đông đảo người dân tham gia. Từ nền tảng ấy, nhiều câu lạc bộ cờ tướng trên địa bàn tỉnh dần hình thành và phát triển, quy tụ những người đam mê ở nhiều lứa tuổi khác nhau.

Ban huấn luyện và các vận động viên môn cờ tướng tỉnh Bắc Ninh chụp ảnh lưu niệm tại Giải Vô địch cờ tướng đồng đội quốc gia 2025.

Tuy nhiên, trong một thời gian dài, phong trào này vẫn mang tính quần chúng, ít có cơ hội vươn tới đỉnh cao thể thao thành tích cao. Năm 2022, được sự quan tâm của lãnh đạo tỉnh, ngành thể thao, bộ môn cờ tướng được thành lập. Cũng trong năm đó, tại Đại hội Thể thể thao toàn quốc lần thứ IX tổ chức tại Quảng Ninh, lần đầu tiên tỉnh Bắc Giang có vận động viên tham dự môn cờ tướng và xuất sắc giành Huy chương Vàng, nội dung cờ truyền thống đồng đội nam. Hiện đội tuyển cờ tướng của tỉnh có 25 vận động viên ở nhiều lứa tuổi (thiếu niên, thanh niên, trung niên). Tỉnh Bắc Giang (trước đây) cũng là địa phương thường xuyên được đăng cai các giải cờ tướng cấp quốc gia.

Ông Bùi Ngọc Anh, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu thể thao tỉnh Bắc Ninh số 1 cho biết: Hằng năm, Trung tâm phối hợp với các địa phương, đơn vị liên quan tuyển chọn vận động viên năng khiếu từ các giải phong trào ở cơ sở. Từ đó, có kế hoạch đào tạo, huấn luyện để tham gia các giải đấu lớn trong nước. Đặc biệt, các vận động viên trẻ được quan tâm đào tạo bài bản, tạo nguồn kế cận vững chắc. Do phần lớn thành viên trong đội tuyển là lứa tuổi học sinh nên Trung tâm thường tổ chức các buổi huấn luyện vào buổi tối, ngày nghỉ và dịp hè. “Trung tâm chú trọng cử huấn luyện viên tham gia các lớp bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn; tích cực cử vận động viên trẻ tham gia giao lưu, thi đấu, cọ xát, tích lũy kinh nghiệm. Các kỳ thủ thường xuyên thi đấu online (trực tuyến) với đối thủ ở các quốc gia có phong trào cờ tướng phát triển mạnh”, ông Bùi Ngọc Anh chia sẻ.

Nhờ định hướng đúng đắn, vài năm gần đây, cờ tướng của tỉnh liên tục gặt hái thành công. Tại các giải vô địch quốc gia, nhiều kỳ thủ của tỉnh lọt vào nhóm tranh huy chương, không ít vận động viên đạt giải cao ở các nội dung cờ tiêu chuẩn, cờ nhanh, cờ chớp. Ở các giải trẻ toàn quốc, vận động viên thường xuyên góp mặt trong nhóm tỉnh, thành phố có huy chương, nổi bật ở lứa tuổi U11, U13, U15. Đặc biệt, một số vận động viên của tỉnh có cơ hội tham gia thi đấu, cọ xát tại các giải đấu quốc tế, để lại dấu ấn với những chiến thắng “ngoạn mục” trước đối thủ mạnh đến từ Trung Quốc, Singapore, Malaysia… Những thành tích này khẳng định sự trưởng thành vượt bậc của cờ tướng Bắc Ninh, nâng tầm vị thế thể thao tỉnh trên bản đồ cờ tướng cả nước.

Hướng tới những đỉnh cao mới

Năm 2024, các vận động viên cờ tướng của tỉnh thi đấu giành 38 huy chương các loại (11 Huy chương Vàng, 6 Huy chương Bạc, 21 Huy chương Đồng). Từ đầu năm 2025 đến nay, đội tuyển cờ tướng của tỉnh thi đấu 3/5 giải, thuộc hệ thống giải chuyên nghiệp do Liên đoàn Cờ tướng Việt Nam phối hợp Cục Thể dục thể thao tổ chức. Kết quả, các vận động viên giành tổng số 60 huy chương các loại, trong đó có 12 Huy chương Vàng, 15 Huy chương Bạc, 33 Huy chương Đồng. Có thể kể đến những vận động viên tiêu biểu từng giành nhiều huy chương ở các đấu trường trong nước, quốc tế, như: Phùng Bảo Quyên, Đinh Tú, Vũ Hồng Sơn, Đỗ Như Khánh… Đáng chú ý, nhiều kỳ thủ trẻ mặc dù mới góp mặt trong đội tuyển vài năm nhưng đã tạo được dấu ấn đậm nét ở các giải trẻ quốc gia, như: Hoàng Mạnh Hùng (sinh năm 2013), Vũ Đức Nguyên (sinh năm 2018), Vũ Đức Đạt (sinh năm 2018). Mới đây, tại Giải Vô địch cờ tướng đồng đội quốc gia tổ chức tháng 7/2025 tại tỉnh Thanh Hóa, đoàn vận động viên của Bắc Ninh xuất sắc giành 8 Huy chương Vàng, 5 Huy chương Bạc, 3 Huy chương Đồng, xếp thứ hai toàn đoàn, sau Thành phố Hồ Chí Minh.

Anh Phạm Xuân Quang, huấn luyện viên bộ môn cờ tướng, Trung tâm Huấn luyện và thi đấu thể thao tỉnh Bắc Ninh số 1 cho biết: Để đào tạo một vận động viên cờ tướng chuyên nghiệp, tự tin bước vào thi đấu ở các giải quốc gia tốn rất nhiều thời gian, công sức. Bởi lẽ đây là môn thể thao trí tuệ, cần có quá trình thi đấu, cọ xát, rèn luyện thường xuyên với các đối thủ. Đặc biệt, những chiến thuật, cách “bày binh bố trận” trong thi đấu cần phải được tính toán thận trọng, khoa học. Điều quan trọng hơn cả là người huấn luyện viên phải biết “truyền lửa” đam mê, tinh thần thi đấu quyết tâm không lùi bước cho các kỳ thủ.

Để tiếp tục phát huy thế mạnh, nâng cao hơn nữa thành tích của bộ môn cờ tướng, thời gian tới, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tập trung nhiều giải pháp. Trong đó, tích cực xây dựng phong trào từ cơ sở, phối hợp với ngành Giáo dục tổ chức nhiều giải phong trào nhằm phát hiện tài năng trẻ. Đầu tư có trọng tâm, trọng điểm; tăng cường tập huấn; mời các chuyên gia uy tín tham gia bồi dưỡng; tạo điều kiện cho các kỳ thủ thi đấu cọ xát trong và ngoài nước; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác huấn luyện. Đặc biệt xã hội hóa nguồn lực, thu hút doanh nghiệp, cá nhân tài trợ, hỗ trợ kinh phí cho vận động viên tập luyện, thi đấu dài hạn. Tăng cường truyền thông, quảng bá các giải đấu nhằm lan tỏa niềm đam mê, thu hút thêm lực lượng trẻ tham gia bộ môn cờ tướng.

Với bề dày phong trào cùng sự đầu tư bài bản và khát vọng vươn lên, cờ tướng Bắc Ninh ngày càng khẳng định thế mạnh của môn thể thao trí tuệ, hướng tới mục tiêu chinh phục nhiều đỉnh cao hơn nữa ở các giải đấu quốc gia, quốc tế.

Phương Ngân