Cởi trói cho doanh nghiệp vàng

Khi doanh nghiệp được nhập khẩu vàng, giá vàng trong nước sẽ ổn định hơn. Ảnh: Đức Thanh

Tạo nguồn cung vàng hợp pháp, chính đáng cho doanh nghiệp

Ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho biết, suốt 13 năm qua, kể từ khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP có hiệu lực, nhập khẩu vàng hoàn toàn đóng băng. Để có nguyên liệu sản xuất, kinh doanh, doanh nghiệp buộc phải mua vàng nguyên liệu trôi nổi trên thị trường, dẫn tới rủi ro pháp lý rất lớn.

Đó cũng là lý do khiến các doanh nghiệp vàng hết sức vui mừng trước chỉ đạo mới của Tổng Bí thư Tô Lâm về xóa bỏ độc quyền nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát; mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng…

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về kinh doanh vàng theo hình thức rút gọn và hoàn thành trong tháng 6/2025.

“Hiệp hội Kinh doanh vàng đã nhiều lần kiến nghị được nhập khẩu vàng để có nguồn nguyên liệu hợp pháp, giúp hoạt động kinh doanh lành mạnh, song chưa được chấp thuận. Hy vọng tới đây, khi sửa đổi Nghị định 24, doanh nghiệp sẽ được nhập khẩu vàng trở lại. Tôi cho rằng, với sự hỗ trợ của công nghệ hiện nay, việc giám sát vàng nhập khẩu được sử dụng làm gì, tiêu thụ đến đâu, tồn kho bao nhiêu… hoàn toàn nằm trong tầm tay của NHNN”, ông Đinh Nho Bảng khẳng định.

Thiếu nguồn cung là lý do khiến giá vàng trong nước cao hơn nhiều so với giá vàng thế giới (có lúc cao hơn gần 20 triệu đồng/lượng), dẫn đến buôn lậu, đầu cơ, làm giá…

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, hơn một thập kỷ qua, Việt Nam nhập khẩu vàng không đáng kể, dẫn tới nguồn cung thiếu hụt. Chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới khi giảm, lúc tăng là do phụ thuộc vào nguồn cung phi chính thức. Đây cũng là lý do khiến NHNN không thể kiểm soát được chênh lệch giá vàng.

Theo các chuyên gia, chênh lệch giá phải được giải quyết bằng giải pháp thị trường. Theo đó, muốn giảm chênh lệch giá không có cách nào khác là phải cân đối cung - cầu, tức phải cho phép nhập khẩu. Đương nhiên, vàng là hàng hóa đặc biệt do liên quan đến ngoại tệ, dự trữ ngoại hối quốc gia, nên việc nhập khẩu vàng phải được kiểm soát chặt chẽ, chỉ những doanh nghiệp đủ năng lực và điều kiện mới được tham gia hoạt động này.

Theo Nghị định 24, NHNN là cơ quan độc quyền sản xuất vàng miếng cũng như độc quyền nhập khẩu vàng nguyên liệu. Tuy vậy, các chuyên gia kinh tế cho rằng, quy định này không còn phù hợp.

“NHNN nên thực hiện đúng vai trò quản lý thị trường, còn việc tham gia thị trường (sản xuất, nhập khẩu) nên giao cho các doanh nghiệp có đủ uy tín, điều kiện. Tất nhiên, việc nhập khẩu bao nhiêu, điều kiện để tham gia nhập khẩu vàng như thế nào sẽ do NHNN quy định. Một khi cung vàng được cải thiện, bất ổn của thị trường hiện nay, đặc biệt câu chuyện chênh lệch giá, sẽ được giải quyết”, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế khuyến nghị.

Minh bạch, thị trường vàng sẽ không còn là mảnh đất cho đầu cơ, trục lợi, rửa tiền

Theo các chuyên gia, tích trữ vàng là nhu cầu hợp pháp và chính đáng của người dân. TS. Lê Xuân Nghĩa khẳng định, vàng không phải là “tội đồ” của tỷ giá. Mỗi năm nhập khẩu vàng 3-4 tỷ USD là không đáng lo, nếu so sánh với nhập rượu ngoại, xì gà, thuốc lá ngoại tới 8 tỷ USD/năm.

Đương nhiên, để thị trường vàng hoạt động lành mạnh, cho phép nhập khẩu vàng không phải là giải pháp duy nhất, mà phải bằng tổng thể các giải pháp, công cụ khác, như chấp hành quy định về phòng chống rửa tiền, hóa đơn, thuế thuế, chế độ báo cáo, thanh kiểm tra…

Có ý kiến cho rằng, nhập khẩu vàng sẽ khiến cầu vàng tăng vọt. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nếu quản lý thị trường vàng minh bạch, siết chặt các quy định về phòng chống rửa tiền, hóa đơn mua bán, minh bạch nhân thân của cá nhân mua bán vàng… thì vàng sẽ không còn là nơi trú ngụ của rửa tiền. Khi đó, tình trạng “ông xe ôm, bà bán nước mua/bán cả chục lượng vàng” như hiện nay sẽ được hạn chế, cầu vàng của thị trường sẽ đi vào thực chất.

GS-TS. Hoàng Văn Cường, chuyên gia kinh tế cho rằng, thời gian qua, tình trạng đầu cơ, trục lợi, buôn lậu vàng… đều xuất phát từ khan hiếm cung (do NHNN độc quyền nhập khẩu vàng, nhưng lại không tiến hành nhập khẩu). Nếu cho nhập khẩu vàng, tất cả vấn đề trên sẽ được giải quyết. Một khi nguồn vàng trên thị trường được “quản” bằng đường chính ngạch, Nhà nước sẽ thu được thuế và cơ quan quản lý sẽ dễ dàng theo dõi đường đi của vàng. Doanh nghiệp cũng không còn cửa lũng đoạn, làm giá trên thị trường vàng.

Theo các doanh nghiệp vàng, một khi nguồn nguyên liệu được tháo gỡ, doanh nghiệp sẽ tập trung vào sản xuất vàng trang sức, hướng tới xuất khẩu. Khi đó, vàng có thể sẽ mang về ngoại tệ.

Hà Tâm