Con chậm nói, bố mẹ giật mình nghe bác sĩ lý giải nguyên nhân

Trẻ chậm nói do "nghiện" điện thoại

Cách đây không lâu, bé trai H.N (đã đổi tên, 4 tuổi) được gia đình đưa đến Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai khám vì chậm nói. Khai thác tiền sử được biết, bé là con đầu, sinh ở tuần 36, cân nặng 2,6 kg. Hiện bé sống cùng bố mẹ và ông bà, nhưng phần lớn thời gian ở với ông bà do bố mẹ bận công việc.

ThS.BSNT Đỗ Thùy Dung – người trực tiếp tiếp nhận trường hợp này cho biết, gia đình thừa nhận bé tiếp xúc với tivi và điện thoại từ rất sớm, thường xuyên được cho xem các thiết bị này khi ăn, chơi hoặc quấy khóc.

Khi được 15 tháng tuổi, bé biết đi nhưng chưa nói được từ nào. Hai tuổi, bé chỉ nói được vài từ đơn, không ghép được từ, vốn từ hạn chế và thường im lặng trong thời gian dài.

Trẻ nhỏ tiếp xúc với tivi, điện thoại từ sớm ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của trẻ. Ảnh minh họa.

Đến khi 4 tuổi, bé vẫn nói không rõ nghĩa, thường xuyên sót âm, khó hiểu. Dù bé có thể tương tác với gia đình, chơi đồ chơi, giao tiếp cơ bản như vẫy tay, gật đầu và biết thể hiện cảm xúc khi không được đáp ứng nhu cầu nhưng gia đình vẫn lo lắng vì bé chậm ngôn ngữ hơn so với bạn cùng tuổi.

Qua thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán: Bé bị rối loạn ngôn ngữ diễn đạt và cần theo dõi thêm để phân biệt với các tình trạng như rối loạn phổ tự kỷ, chậm phát triển tâm thần hoặc rối loạn tăng động giảm chú ý.

Hiện bé đang được trị liệu ngôn ngữ và can thiệp tâm lý, kết hợp hướng dẫn gia đình chăm sóc và quản lý hành vi của bé.

Trường hợp này một lần nữa là lời cảnh tỉnh cho các gia đình về tác hại của việc lạm dụng thiết bị điện tử đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, nhất là trong vấn đề phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Theo TS.BS Vũ Sơn Tùng, Trưởng phòng Sức khỏe tâm thần trẻ em và vị thành niên, Viện Sức khỏe Tâm thần, chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ thường do một số nguyên nhân như bất thường giải phẫu, tổn thương thần kinh; rối loạn phổ tự kỷ, thiếu tương tác gia đình và lạm dụng thiết bị điện tử (trên 2 giờ/ngày ở trẻ 1–3 tuổi).

TS Tùng cho biết, hơn 60% trẻ chậm ngôn ngữ không theo kịp bạn cùng trang lứa sẽ dẫn đến hậu quả như khó khăn trong học tập; tự ti, cô lập xã hội, hạn chế kỹ năng giao tiếp, đặc biệt ảnh hưởng kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Dấu hiệu cảnh báo trẻ chậm phát triển ngôn ngữ

0-6 tháng tuổi: Trẻ không giao tiếp bằng mắt với những người xung quanh. Không nhìn theo hay có bất kỳ phản ứng gì khi được gọi tên. Khi nghe âm thanh từ các đồ vật, trẻ không có phản ứng quay về hướng các đồ vật đó.

6-12 tháng tuổi: Trẻ không hứng thú, không phản ứng khi chơi ú òa hoặc những trò chơi tương tự. Không giao tiếp với mọi người xung quanh bằng từ ngữ, âm thanh, cử chỉ, thậm chí khi trẻ cần giúp đỡ như chỉ tay hoặc vẫy tay tạm biệt, Có vấn đề trong việc bắt chước âm thanh

12-18 tháng tuổi: Trẻ không đáp lại khi được gọi tên hay không có những phản hồi trước các câu hỏi quen thuộc hàng ngày. Trẻ không nói được khoảng vài từ đơn.

2 tuổi: Trẻ không thể nói khoảng 50 từ đơn khác nhau, không thể ghép 2 - 3 từ đơn. Trẻ chỉ có thể lặp lại từ của người khác mà không thể tự nói ra từ mình muốn, không thể làm theo những chỉ dẫn đơn giản. Trẻ cũng không phản ứng hay đáp lại những yêu cầu, câu hỏi thường ngày.

3 tuổi: Trẻ không thể kết hợp từ thành cụm từ, tạo câu dài như "Mẹ giúp con với", không đáp lại những yêu cầu hay trả lời những câu hỏi dài, không tự đặt câu hỏi, không sử dụng được ít nhất 200 từ, không yêu cầu mọi thứ theo tên.

Các bác sĩ cho biết, trẻ cần được can thiệp sớm khi có dấu hiệu chậm phát triển ngôn ngữ. Việc can thiệp trước 3 tuổi giúp trẻ cải thiện 25% khả năng học tập, giảm chi phí và tăng cơ hội hòa nhập.

Để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, các chuyên gia khuyến cáo, người lớn cần hạn chế thời gian trẻ dùng thiết bị điện tử; tăng tương tác trực tiếp, dạy trẻ qua trò chơi, đọc sách.

Đồng thời, đưa trẻ đi khám ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường. Tất cả trẻ em bị nghi ngờ chậm nói và chậm phát triển ngôn ngữ nên được chuyển đến bác sĩ chuyên khoa tâm thần, bác sĩ trị liệu ngôn ngữ, bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng hoặc chương trình can thiệp sớm tại địa phương để đánh giá chính thức. Từ đó có biện pháp can thiệp phù hợp, hiệu quả đối với từng trẻ.

N.Mai