Con người có ưu thế gì so với AI tạo sinh?

Ảnh: SCMP

Một báo cáo gần đây của cơ quan việc làm Challenger, Grey & Christmas cho thấy chỉ riêng trong tháng 5 đã có hơn 20.000 người bị sa thải trong ngành công nghệ Mỹ. Các nhà kinh tế của Goldman Sachs ước tính rằng 300 triệu việc làm toàn thời gian trên toàn thế giới có thể bị ảnh hưởng bởi việc tự động hóa AI. Câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta phải làm thế nào để có thể tồn tại bền vững với máy móc thông minh?.

Trong bối cảnh này, việc con người tập trung vào những gì họ giỏi là điều hợp lý - từ các kỹ năng mềm như sự đồng cảm, thuyết phục, tư duy sáng tạo và phân tích đến các công việc thể chất bao gồm trồng trọt, xây dựng và cung cấp các dịch vụ có tính tiếp xúc cao. Tuy nhiên, với sự ra mắt của GPT-4, công nghệ đã có thể phần nào hoàn thành được những công việc này.

Con người có ưu thế gì so với AI tạo sinh?

Một điều mà AI khó làm được – và cũng là điều mà con người vượt trội – đó là khả năng kinh doanh. Điều này bao gồm khả năng lập kế hoạch, xử lý và huy động con người cũng như nguồn lực để tạo ra các dự án kinh doanh mới nhằm đạt được các mục tiêu nhất định. AI không thể làm được những điều này, ít nhất là trong tương lai gần.

Khả năng kinh doanh bao gồm ít nhất ba loại kỹ năng. Đầu tiên là đặt vấn đề hoặc đặt câu hỏi đúng và trình bày vấn đề theo cách truyền cảm hứng cho các giải pháp.

Giải quyết vấn đề là một kỹ năng giúp chúng ta xác định những khoảng trống, căng thẳng, sự không nhất quán, khuôn mẫu, tình huống khó xử,... đồng thời giúp đưa ra và thực hiện giải pháp dễ dàng hơn.

Nhưng tính hiệu quả của kỹ năng này cũng phụ thuộc vào kiến thức có sẵn về các vấn đề, đòi hỏi sự hiểu biết theo từng bối cảnh cụ thể. Việc giải quyết vấn đề hiệu quả hay không cũng phụ thuộc vào kinh nghiệm thực hành.

Hơn nữa, việc giải quyết vấn đề thực tế thường đòi hỏi khả năng sáng tạo và hiểu biết sâu sắc vượt trội mà AI không thể sao chép được. Kỹ năng này dựa trên vô số hiểu biết ngầm mà thậm chí không được thể hiện rõ ràng trong các hình thức giao tiếp dựa trên ngôn ngữ được mô phỏng bởi công nghệ AI.

Thứ hai là khả năng sắp xếp, tổ chức. AI tạo sinh chưa thể tập hợp nguồn lực, thuyết phục và huy động họ để cùng nhau đạt được mục tiêu, ít nhất là trong tương lai gần. Đây là thứ giúp con người có thể vượt qua AI.

Việc tổ chức cũng đi kèm với một loạt các giá trị đạo đức, tôn giáo và văn hóa, cũng như hiểu biết về niềm đam mê, sứ mệnh và bản sắc của mỗi người, những thứ mà AI không có. Việc tổ chức không thể được thực hiện bằng các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT vì nó đòi hỏi những kỹ năng riêng của con người và liên quan đến cảm xúc, khả năng phán đoán và khả năng kết nối của chúng ta với những thành viên khác.

Điều quan trọng là đạo đức và khả năng thể hiện sự đồng cảm cũng như kết nối với người khác là những điều quan trọng hơn cả những phương pháp kinh doanh.

Thứ ba là đa chuyên môn hóa. Chuyên môn hóa một kỹ năng không còn bền vững nữa. Thay vào đó, những người lao động trong thời đại AI sẽ phải nắm bắt một loạt các kỹ năng chuyên biệt và có nhiều sở thích như một cơ chế sinh tồn.

Một kế toán viên hoặc luật sư sẽ cần có kỹ năng tính toán và kiến thức về tội phạm học hoặc tâm lý học. Một người viết quảng cáo sẽ cần nhiều ngoại ngữ và kỹ năng hoạt hình. Một kỹ sư sẽ cần những công cụ từ nghệ thuật, triết học và kinh tế. Câu châm ngôn “không bỏ hết trứng vào một giỏ” đang trở nên đúng hơn bao giờ hết.

AI tạo sinh đưa việc học tập kinh doanh và cơ hội thành thạo nhiều môn học khác nhau lên một cấp độ hoàn toàn mới. Trên thực tế, khả năng học hỏi rộng rãi với sự cộng tác chặt chẽ với AI tạo sinh có thể trở thành công cụ quan trọng nhất đối với các cá nhân khởi nghiệp.

Điều này có nghĩa là hệ thống giáo dục có thể cần phải chuyển sang nhiều chuyên ngành tập trung nhiều hơn vào các kỹ năng thay vì các môn học. Tinh thần kinh doanh sẽ không còn bị hạn chế như một môn học chuyên môn trong các trường kinh doanh.

Thay vào đó, chúng ta có thể coi ý tưởng kinh doanh là một môn học bắt buộc giống như ngôn ngữ, toán học hoặc lập trình. Chúng ta đang ở trong thời đại mà kinh doanh là thứ dành cho tất cả người học và người lao động. Tuy nhiên, thực tế mới được xác định bởi sự trỗi dậy của AI có nghĩa là kinh doanh không còn chỉ là cơ hội để vượt trội – đó là một kỹ năng sinh tồn.

Hiện tại, máy tính làm cho kỹ năng toán học trở nên lỗi thời ở nơi làm việc. Google khiến việc ghi nhớ thông tin gần như là không cần thiết.

AI đã loại bỏ nhu cầu thực hiện các nhiệm vụ nhận thức mà giờ đây các máy móc thông minh có thể thực hiện nhanh hơn và hiệu quả hơn. Mặc dù vậy, các chuyên gia tin rằng phương pháp kinh doanh là một trong số ít khía cạnh của trí tuệ con người không bao giờ có thể bị thay thế bởi AI. Khả năng doanh, một tập hợp các kỹ năng và tư duy, có thể hỗ trợ chúng ta trong cuộc khủng hoảng AI này.

Theo SCMP

Tiến Dũng