Con người là yếu tố then chốt trong thúc đẩy kinh tế số

Nguồn: Bộ TT&TT. Đồ họa: Văn Chung

Kinh tế số đang phát triển rất nhanh

Chia sẻ tại Hội thảo chuyên đề về Giải pháp, hạ tầng số - nền tảng thúc đẩy kinh tế số và phát triển bền vững vừa diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam - châu Á 2024, ông Trần Minh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số - Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) cho biết, ngành kinh tế số của Việt Nam nhìn chung phát triển khá đồng đều, tuy nhiên còn tập trung chủ yếu trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số lõi, trong khi đó, kinh tế số các ngành lĩnh vực là không gian phát triển cực kỳ tiềm năng.

Theo ông Tuấn, nền kinh tế số Việt Nam thời gian qua đã phát triển nhanh chóng, với tốc độ tăng trưởng trung bình 20%/năm, gấp 3 lần tốc độ phát triển GDP quốc gia. Ước tính của Bộ TT&TT cho thấy, trong năm 2024, tỷ trọng kinh tế số/GDP đạt 18,3%, trong đó, doanh thu lớn nhất là từ công nghiệp ICT với khoảng 150 tỷ USD. Nhóm các ngành đóng góp lớn nhất là thương mại điện tử (khoảng 30%), nội dung số (khoảng 10%) và tài chính, ngân hàng.

Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 - 2025 ban hành ngày 20/11 đưa ra kế hoạch phát triển kinh tế số dựa trên 4 trụ cột: Công nghiệp ICT, số hóa các ngành kinh tế, quản trị số và dữ liệu số.

Theo ông Trần Minh Tuấn, kế hoạch xác định không gian tăng trưởng chủ yếu của kinh tế số Việt Nam là phát triển kinh tế số theo ngành, lĩnh vực với hai hướng kích cung cho kinh tế số thông qua chuyển đổi số các doanh nghiệp và kích cầu cho kinh tế số thông qua kích cầu tiêu dùng số. Theo ông Trần Minh Tuấn, trong thời gian qua, Bộ TT&TT đã đưa ra nhiều giải pháp để thúc đẩy phát triển kinh tế số trong nước. Chẳng hạn, liên quan đến hạ tầng số, Bộ tăng cường tập trung vào chất lượng kết nối với yêu cầu tốc độ tối thiểu của băng rộng di động là 40 Mbps và băng rộng cố định là 100 Mbps.

Đối với khoảng 1.000 thôn, bản chưa được phủ sóng Internet và 4G, ông Trần Minh Tuấn cho biết có hai phương án: Sử dụng điện mặt trời hoặc đàm phán với SpaceX để sử dụng dịch vụ Internet vệ tinh Starlink nhằm bảo đảm có kết nối mạng phục vụ phát triển kinh tế số, xã hội số.

Nêu cao vai trò của người đứng đầu

Ông Phạm Minh Hoàn - Phó trưởng Bộ môn Công nghệ thông tin - Viện Công nghệ thông tin và Kinh tế số (Đại học Kinh tế quốc dân) lấy ví dụ về thực trạng phát triển kinh tế số tại Hà Nội. Dù thuộc nhóm địa phương dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số, khoa học dữ liệu và có chỉ số phát triển kinh tế lõi khá tốt, nhưng cũng như nhiều địa phương khác, Hà Nội vẫn chưa đồng đều về hạ tầng kỹ thuật giữa các tổ chức, doanh nghiệp; người dân chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của phát triển bền vững; dân số đông nhưng chủ yếu là lao động nhập cư nên triển khai chuyển đổi số còn gặp khó khăn nhất định.

Ông Hoàn cũng chỉ ra, trong giai đoạn vừa qua, mới tập trung vào phát triển kinh tế số và hy sinh một phần phát triển bền vững. Hiện nay, chưa có chế tài nào liên quan đến linh kiện điện tử như pin điện, bảng mạch... khi hết khấu hao, cơ quan nào chịu trách nhiệm về rác thải điện tử, hay bãi rác nào có đủ trình độ công nghệ để xử lý.

Đối với đóng góp của địa phương vào kinh tế số cả nước, mới có khoảng 30/63 tỉnh, thành xây dựng sàn thương mại điện tử riêng để giới thiệu và quảng bá sản phẩm đạt chứng nhận OCOP do các yếu tố chi phí, công nghệ, năng lực quản lý, vận hành.

Để cải thiện giải pháp, hạ tầng số, tăng tốc thúc đẩy kinh tế số địa phương nói riêng và cả nước nói chung, yếu tố quan trọng nhất, theo các chuyên gia, chính là con người. Ông Trần Minh Tuấn nhấn mạnh: “Khi người đứng đầu có kinh nghiệm triển khai dự án, kỹ năng số, họ sẽ quyết định được việc đầu tư vào hạ tầng, giải pháp, công nghệ, đưa toàn bộ tổ chức đó triển khai thành công”.

Cùng chung quan điểm, ông Phạm Minh Hoàn cho biết nhận thức của người đứng đầu là quan trọng nhất vì đây là người đưa ra định hướng phát triển, tiếp đến là nhận thức của người dân. Nếu không có sự đồng đều, rất khó triển khai mạch lạc, từ trên xuống dưới. Cuối cùng, cần nhận diện được mỗi địa phương cần gì để đưa ra bài toán công nghệ phù hợp.

Ông Bùi Quang Tuấn tin rằng, với sự quyết liệt của hệ thống chính trị và người đứng đầu, chúng ta có thể giải quyết được những vấn đề mang tính hệ thống trong thúc đẩy kinh tế số và phát triển bền vững, thông qua cách tiếp cận toàn diện, đảm bảo tính đồng bộ.

“Nói đến kinh tế số nhưng không được quên kinh tế xanh. Làm kinh tế số tốt, các vấn đề về môi trường, phát thải đều có thể giải quyết được vì đây là vấn đề công nghệ” - ông Bùi Quang Tuấn nhấn mạnh. Dù có nhiều dư địa và cơ hội để thúc đẩy kinh tế số và phát triển bền vững, các diễn giả tham gia chương trình đồng ý rằng Việt Nam vẫn còn một số thách thức cần phải giải quyết.

Mai Tấn