Con số gây ngạc nhiên của xe điện Trung Quốc

BYD Seal, một dòng sedan phổ biến ở Trung Quốc, với tất cả các chất bán dẫn trong xe đều mua từ nội địa. Ảnh: Zuma Press.

Cuối tháng 12/2024, Bộ Thương mại Mỹ đã mở cuộc điều tra về việc Trung Quốc sản xuất chip sử dụng loại công nghệ ít người biết, thường thấy trong các lĩnh vực ôtô và quốc phòng.

Cuộc điều tra có bằng chứng cụ thể cho thấy Trung Quốc sử dụng "các biện pháp cạnh tranh không lành mạnh và phi thị trường" để đạt được sự tự chủ. Bộ Thương mại Mỹ cũng cảnh báo rằng chip giá rẻ Trung Quốc có thể tràn ngập thị trường toàn cầu và đẩy giá xuống thấp.

Trung Quốc cũng công khai chính sách, cho rằng nền công nghiệp tiêu dùng này quá quan trọng để có thể phụ thuộc vào nguồn lực thị trường quốc tế. Đất nước tỷ dân đã huy động một quỹ bán dẫn vào tháng 5, trị giá 47 tỷ USD, với mục tiêu không chỉ sản xuất xe điện, mà còn là chip ôtô hàng đầu thế giới.

Nỗ lực tự chủ chip ôtô

Theo Gartner, thị phần bán dẫn toàn cầu dùng trong ôtô có trị giá 80 tỷ USD, tăng 8% trong vòng 3 năm kể từ năm 2020. Vì thế, ngoài các nhà sản xuất lâu đời từ Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, Qualcomm và Nvidia cũng tham gia vào thị trường này với mục tiêu tập trung vào các hệ thống lái tự động.

Đa phần chip trong xe hơi ở Trung Quốc được cung cấp bởi công ty Texas Instrument từ Mỹ và Infineon từ Đức. Ngày nay, chip Trung Quốc chỉ chiếm 15%, dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng.

Mặc dù việc xuất khẩu chip phổ thông từ Mỹ không bị hạn chế, Trung Quốc vẫn ưu tiên tự chủ. Họ là nước mua thiết bị sản xuất bán dẫn lớn nhất thế giới vào năm 2024, tích cực tăng sản xuất các loại chip phổ thông này.

Chính quyền Trung Quốc cũng bắt đầu khuyến cáo người dân không mua bộ xử lý của Mỹ bởi chúng không đáng tin cậy. Đầu năm 2024, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin nước này đã yêu cầu các nhà sản xuất ôtô lớn báo cáo hàng quý về số lượng chip sản xuất trong nước mà họ đã mua.

Hàng chục bộ xử lý do Trung Quốc sản xuất cũng được trưng bày tại triển lãm ôtô hàng đầu vào tháng 4. Ngoài ra, các nhà sản xuất ôtô trong nước cũng ưu tiên dùng hàng nội địa. Những điều này đã tạo cơ hội lớn cho việc tăng tự chủ chip ôtô của Trung Quốc.

Trung Quốc đã có kinh nghiệm dẫn đầu trong lĩnh vực xe điện và xe lai sạc điện. Horizon Robotics, công ty sản xuất chip ôtô tại Bắc Kinh đã tăng gần gấp đôi số khách hàng trong vòng 3 năm, tính đến tháng 6/2024.

Đại diện của Horizon Robotics phát biểu tại một hội nghị ở Wuzhen, miền đông Trung Quốc, vào năm 2020. Ảnh: Zuma Press.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng các mạch tích hợp mà Trung Quốc sản xuất cho xe cộ là hàng hóa cấp thấp, và nước này còn cách xa khả năng tự chủ hoàn toàn trong lĩnh vực.

Phản ứng của các nước trên thế giới

Theo WSJ, nhiều công ty toàn cầu đứng trước lựa chọn tăng sản xuất tại Trung Quốc hoặc mất doanh số, trên thực tế công ty Analog Devices tại Mỹ cho biết họ đã mất một phần thị phần trong năm 2023, nhưng đã ổn định vào năm 2024.

Hiện tại, Mỹ và Châu Âu cũng đang thúc đẩy sản xuất bán dẫn trong nước. Một đạo luật của Mỹ được thông qua vào năm 2022 dưới thời Tổng thống Biden đang trợ cấp hàng chục tỷ USD vào lĩnh vực này.

Nhiều công ty đang lựa chọn phương án đầu tiên, cố gắng duy trì lợi thế của mình tại Trung Quốc, mặc dù có khả năng làm đảo lộn chuỗi cung ứng chip toàn cầu.

Ông Haviv Ilan, CEO của Texas Instrument hy vọng rằng thế giới vẫn có thể tiếp tục duy chuỗi cung ứng đa dạng này. CEO của NXP tại Hà Lan cũng chia sẻ rằng các hãng xe phương Tây không còn là khách hàng chính của họ nữa mà công ty đang tận dụng sự phát triển của thị trường Trung Quốc.

STMicroelectronics, có trụ sở tại Thụy Sĩ, đã thành lập một liên doanh để sản xuất chip cho ngành ôtô và năng lượng công nghiệp với một công ty liên kết với nhà nước vào năm 2023. Trong khi đó, NXP đã tuyên bố vào tháng 11 rằng họ muốn nội địa hóa việc sản xuất bộ vi xử lý cho các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc.

NXP, có trụ sở tại Hà Lan, đang tận dụng sự phát triển của thị trường Trung Quốc. Ảnh: NXP Semiconductors.

Có thể khoảng cách đến tự chủ còn xa, nhưng với những tiến bộ gần đây, Trung Quốc có khả năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai. Handel Jones, nhà sáng lập công ty tư vấn International Business Strategies, từng làm việc với các công ty chip của Trung Quốc đã cảnh báo rằng sẽ thật sai lầm nếu đánh giá thấp khả năng cạnh tranh của nước này.

Nhật Tường