Cơn sốt AI bắt đầu rạn nứt khi nhà đầu tư lo ngại rủi ro

Định giá cổ phiếu AI tăng vọt trong năm nay đã làm dấy lên lo ngại rằng Phố Wall có thể đang thổi phồng một bong bóng đầu cơ khác, với một số lo ngại này xuất hiện sau khi báo cáo kết quả kinh doanh ấn tượng từ Nvidia đã không thể vực dậy cổ phiếu và thị trường nói chung.

Trong những ngày gần đây, các nhà đầu tư đã cảnh giác với những vết nứt mới xuất hiện trong câu chuyện đầu tư liên quan tới lĩnh vực AI. Một số cổ phiếu AI tăng trưởng mạnh đã trải qua những đợt điều chỉnh mạnh, và ngày càng có nhiều câu hỏi về thời điểm các khoản đầu tư AI sẽ chuyển thành lợi nhuận thực tế, và nỗi lo rằng sự hưng phấn đang vượt trước khả năng của công nghệ trong ngắn hạn cũng ngày một rõ rệt.

Tâm lý nhà đầu tư gần đây đã bị ảnh hưởng bởi một loạt các diễn biến, bao gồm sự sụt giảm đáng kể trong nhu cầu "mua vào khi giá giảm" của các nhà đầu tư cá nhân.

Sự bùng nổ và thoái lui gần đây của AI và các cổ phiếu liên quan đã được so sánh với một số cơn sốt thị trường khét tiếng nhất trong lịch sử, từ cơn sốt dotcom cuối những năm 1990 đến sự bùng nổ trên thị trường tiền điện tử.

Nỗi lo ngại cốt lõi của các nhà đầu tư về bong bóng thị trường là định giá cao ngất ngưởng. Bất chấp sự thoái lui gần đây, định giá vẫn ở mức cao và các nhà đầu tư cảnh giác với những rủi ro xung quanh việc chi tiêu vốn và tài trợ, cùng với những thách thức trong việc mở rộng năng lực trung tâm dữ liệu trong bối cảnh hạn chế năng lượng và tình trạng thiếu hụt chip nhớ.

Giám đốc điều hành Alphabet, Sundar Pichai gần đây đã nói rằng sẽ không có công ty nào thoát khỏi ảnh hưởng nếu cơn sốt AI sụp đổ, nhưng Giám đốc điều hành Nvidia, Jensen Huang đã bác bỏ những lo ngại này.

Trong khi đó, không phải bong bóng nào cũng được tạo ra như nhau, và các dấu hiệu cảnh báo cho thấy sự tích tụ dư thừa trong một bong bóng có thể khác biệt đáng kể so với các bong bóng khác.

Dữ liệu lịch sử cho thấy những biến động đáng kể về cách thức diễn biến của cơn sốt tài sản - từ tốc độ sụp đổ đến thời gian cần thiết để phục hồi. Sự sụp đổ của thị trường chứng khoán Nhật Bản đầu những năm 1990 đã diễn ra từ từ và mất hàng thập kỷ để phục hồi, trong khi sự sụp đổ của thị trường tiền điện tử 2021-2022 diễn ra chỉ trong vài tháng.

Cách thức diễn biến của các cơn sốt tài sản trước đó

Việc hiểu được những mô hình này rất quan trọng đối với các nhà đầu tư đang cố gắng đánh giá liệu sự phấn khích với AI ngày nay có phải là sự phấn khích hợp lý đối với một công nghệ mang tính chuyển đổi hay là kiểu đầu cơ quá mức.

Định giá quá cao

Bất chấp những biến động gần đây, định giá của thị trường chứng khoán Mỹ đã tăng vọt lên mức trước các đợt suy thoái lớn trong lịch sử, với Chỉ số Buffett - thước đo được nhà đầu tư tỷ phú Warren Buffett ưa chuộng - đang phát ra những dấu hiệu cảnh báo.

So sánh tổng vốn hóa thị trường chứng khoán Mỹ với tổng sản phẩm quốc nội (GDP), Chỉ số Buffett gần đây đã tăng trên 200%, vượt qua mức cao nhất từng được ghi nhận tại thời kỳ đỉnh điểm của thị trường đại dịch năm 2021. Chỉ số này hiện đang ở gần mức cao nhất được ghi nhận, thậm chí vượt qua cả bong bóng dotcom năm 2000.

Được đặt theo tên của chủ tịch Berkshire Hathaway, chỉ số này cho thấy mức tăng cao trước những đợt điều chỉnh lớn của thị trường kể từ năm 1975.

Các thước đo định giá cổ phiếu khác cũng cho thấy điều tương tự. Theo LSEG Datastream, tỷ lệ giá trên thu nhập kỳ vọng (P/E) của S&P 500 đã tăng lên khoảng 23 lần, đang ở quanh mức cao nhất trong 5 năm và cao hơn nhiều so với mức trung bình 10 năm là 18,7.

Một thước đo định giá khác là tỷ số CAPE (Shiller P/E) sử dụng lợi nhuận bình quân 10 năm để điều chỉnh theo chu kỳ kinh tế, cũng cho thấy mức định giá đang ở vùng cao, dù chưa chạm tới những đỉnh từng xuất hiện trong các bong bóng trước đây.

Tương đồng với giai đoạn đầu thời kỳ dotcom

Quỹ đạo hiện tại của chỉ số Nasdaq trong thời kỳ bùng nổ AI có nhiều nét tương đồng với thời kỳ dotcom, mặc dù ít sôi động hơn, củng cố quan điểm rằng nếu đây là bong bóng thì nó vẫn đang ở giai đoạn đầu.

Chỉ số Nasdaq đã tăng khoảng 100% trong ba năm sau khi ChatGPT ra mắt vào tháng 11/2022, phản ánh giai đoạn hưng phấn ban đầu sau đợt IPO của Netscape vào tháng 8/1995.

Một yếu tố quan trọng trong các bong bóng thị trường chứng khoán trước đây là sự lạc quan thái quá của nhà đầu tư, điều dường như đã không còn nữa.

Khảo sát của Hiệp hội Nhà đầu tư Cá nhân Mỹ - cuộc khảo sát hàng tuần nhằm đo lường tâm lý nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán Mỹ - cho thấy tâm lý lạc quan đang ở mức 38%, phù hợp với mức trung bình dài hạn. Con số này thấp hơn nhiều so với mức đỉnh 75% ghi nhận vào tháng 1/2000 hay thậm chí là mức đỉnh 57% trong cơn sốt cổ phiếu meme năm 2021.

Mặc dù tâm lý lạc quan gia tăng không phải là điều kiện tiên quyết cần thiết cho sự đảo chiều của thị trường, nhưng tâm lý lạc quan gia tăng sẽ ủng hộ quan điểm cho rằng các nhà đầu tư đã trở nên quá tự mãn. Dữ liệu lịch sử cho thấy những giai đoạn lạc quan kéo dài vượt mức bình thường thường báo trước biến động thị trường, bởi khi dòng tiền đổ dồn vào một nhóm tài sản và định giá bị đẩy lên quá cao, khiến chỉ cần một tin xấu nhỏ cũng đủ khiến thị trường chao đảo.

"Các mô hình định giá cho thấy giá tài sản rủi ro cao hơn nhiều so với giá trị cơ bản, làm tăng khả năng điều chỉnh hỗn loạn khi xảy ra các cú sốc bất lợi", Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết trong Báo cáo ổn định tài chính toàn cầu.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài