3 cách phản biện không 'gây thù'

Trong tranh luận, mọi người không nhớ ai thắng, họ chỉ nhớ cảm giác bạn đã mang lại cho họ. Ảnh: Phương Lâm.

Ai cũng từng làm việc với kiểu người luôn khăng khăng mình đúng, thích thống trị các cuộc họp và dập tắt ý kiến người khác. Dù có thể thắng cuộc tranh luận nhất thời, nhưng về lâu dài, họ sẽ đánh mất sự tôn trọng từ người khác.

Chuyên gia giáo dục Shadé Zahrai, người nghiên cứu hành vi và chiến lược lãnh đạo, khẳng định trong tình huống trên, mọi người không nhớ ai thắng, họ chỉ nhớ cảm giác bạn đã mang lại cho họ.

Đặc điểm này được các nhà tâm lý học gọi là sự hiện diện cảm xúc - dấu ấn cảm xúc mà bạn để lại. Ví dụ, một số người tự nhiên khiến những người xung quanh cảm thấy bình tĩnh và có năng lực, trong khi những người khác lại vô tình gây ra sự căng thẳng hoặc lo lắng.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn luôn phải đồng ý hoặc tránh bất đồng bằng mọi cách. Thay vào đó, bạn cần học cách bất đồng mà không làm tổn hại đến lòng tin hoặc sự hợp tác.

Chia sẻ với CNBC, Shadé Zahrai chỉ ra là ba chiến lược giúp bạn đưa ra ý kiến một cách hiệu quả, cho dù đó là phản biện đồng nghiệp hay bất đồng quan điểm với sếp.

Dẫn dắt bằng sự tò mò

Khi căng thẳng tăng cao, phản xạ tự nhiên là bảo vệ quan điểm, nhưng điều này sẽ dập tắt sự hợp tác. Ngược lại, sự tò mò tạo ra an toàn tâm lý, khuyến khích ý tưởng mới và làm giảm căng thẳng.

Do đó, thay vì nói thẳng "Điều đó không hiệu quả", hãy chuyển sang những câu hỏi mở như: "Tôi đã bị thuyết phục 80%. Bạn có thể giúp tôi giải quyết 20% còn lại không?", hoặc "Ý tưởng thú vị. Bạn có thể giải thích chi tiết hơn về cách bạn đang nghĩ đến không?"; "Tôi thích hướng đi này. Sẽ thế nào nếu chúng ta điều chỉnh như thế này?".

Ngôn ngữ này báo hiệu bạn là người cởi mở và sẵn sàng tham gia, điều này làm tăng lòng tin và sự hợp tác.

Bạn nên sử dụng ngôn ngữ có chủ đích để giúp đồng nghiệp cảm thấy thoải mái đóng góp vào cuộc trò chuyện. Ảnh: Phương Lâm.

Thay thế "nhưng" bằng "vâng, và..."

Shadé Zahrai khuyên nên sử dụng ngôn ngữ có chủ đích để giúp đồng nghiệp cảm thấy thoải mái đóng góp vào cuộc trò chuyện. Khi bạn phản hồi bằng từ "nhưng", bạn phủ nhận mọi thứ đã được nói trước đó.

Trong khi đó, từ "vâng", "và" công nhận điều đã được nói và xây dựng phương án tiếp theo dựa trên nó. Ví dụ, bạn có thể nói "Tôi thấy lợi thế đó và tôi lo lắng về chi phí". Điều này cho thấy bạn ủng hộ họ và muốn làm cho điều này tốt hơn.

Các nghiên cứu chứng minh rằng phong cách giao tiếp mang tính bổ sung thay vì đối kháng sẽ cải thiện đáng kể sự an toàn tâm lý và hiệu suất tổng thể của nhóm.

Đề xuất thực hiện một thử nghiệm

Việc nói "không" thẳng thừng sẽ khiến người nghe ngừng lắng nghe và dựng lên hàng rào phòng thủ.

Thay vì bác bỏ hoặc nói về điều mà ai đó nên làm, Shadé Zahrai khuyên hãy chuyển sang những gì có thể cùng nhau khám phá. Ví dụ như đề xuất thực hiện thử nghiệm nhỏ để thăm dò.

Ví dụ: "Chúng ta có thể thử nghiệm điều này vào tuần tới?", hoặc "Điều này sẽ trông như thế nào nếu chúng ta thí điểm trước với một khách hàng?"

Các nghiên cứu của Harvard chỉ ra khi thay sự chắc chắn bằng tò mò, con người tạo ra nhiều giải pháp sáng tạo hơn. Cách tiếp cận này cũng giúp bạn chuyển từ vai trò “ngăn chặn” sang “đồng sáng tạo”, thể hiện sự cởi mở. Khi thấy bạn đang cùng phát triển ý tưởng thay vì bác bỏ, đối phương sẽ hợp tác chặt chẽ hơn.

Ngọc Bích