Con tôi thi vào lớp 6 còn khó và khổ hơn tôi thi thạc sỹ

Tôi vừa hoàn thành đợt thi tuyển sinh thạc sỹ chuyên ngành kinh tế. Gia đình làm bữa cơm nhỏ liên hoan mừng vụ này và chuyện con trai tôi mới đây trúng tuyển vào một trường THCS chất lượng cao ở Hà Nội. Trong bữa ăn, vợ tôi bảo: "Mừng con là chính thôi, anh thi thạc sỹ cũng nhẹ nhàng, thằng bé thì cực khổ mấy năm, cả nhà cùng nó lâm trận".

Câu nói vô tình của vợ khiến tôi nhớ đến một phát biểu của đại biểu Nguyễn Anh Trí cách đây ít ngày tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Ông nêu ra một điều rất kỳ lạ ở đất nước mình là thi cử ở bậc học thấp rất khó, càng lên cao càng dễ: "Thi vào cấp 2, thậm chí thi vào cấp 1 cũng vậy, nhất là cấp 2 rất khó, 1 chọi 18 và năm nay có vẻ cũng xôn xao... Nhưng những bạn thi vào thạc sỹ, đặc biệt thi vào tiến sỹ, làm nghiên cứu sinh lại không khó lắm, thậm chí rất dễ, mọi người đều biết chuyện này. Nó kỳ lạ, thi cử kỳ lạ...".

Có lẽ hầu hết các gia đình có con đi học đều thấm thía điều này. Để được học thạc sỹ, tôi chỉ cần thi 2 môn vì đã đủ điều kiện ngoại ngữ đầu vào theo quy định, thời gian học và thi diễn ra gói gọn trong 2 tháng. Đây là hai tháng tôi gồng mình để tập trung đối đa cho việc học và thi, thay cho công suất làm việc bình thường trước đó.

Còn con tôi, để vào được trường cấp 2 tốt theo mục tiêu, cháu phải "vào lò" từ năm lớp 3, học thêm lu bù, tương đương với việc người lớn tăng ca cả tuần.

Nhiều em học sinh tiểu học phải chịu nhiều áp lực trong kỳ thi THCS. (Ảnh minh họa)

Mà thật ra "cuộc chiến" của con thực sự bắt đầu ngay từ lớp 1. Nếu như kỳ thi thạc sỹ của tôi chỉ có phương thức thi tuyển thì con vừa phải xét học bạ, vừa thi để vào trường tốt. Vì vậy, suốt 5 năm trên ghế nhà trường, con phải luôn luôn nỗ lực để có thành tích tốt nhất. Nếu cảm thấy học ở trường không chắc đạt thành tịch đó thì phải học thêm. Đó là cuộc đua dài đầy lao lực.

Thi tuyển vào cấp 2 là cuộc đua khốc liệt với tỷ lệ chọi rất cao. Năm nay, Trường THCS Cầu Giấy (Hà Nội) có tỷ lệ chọi là 1/7; Trường THCS-THPT Nguyễn Tất Thành (Hà Nội) có tỷ lệ chọi 1/18. Trường THCS-THPT Trần Đại Nghĩa (TP.HCM) có tỷ lệ chọi 1/14, cao nhất kể từ năm 2015.

Với tỷ lệ đó, đứa trẻ nào chẳng phải căng sức để tăng sức cạnh tranh hòng chiếm được một chỗ trong trường? Vợ tôi đã phải đưa con đi tư vấn tuyển sinh của các trung tâm luyện thi THCS từ năm lớp 3 để tăng cơ hội thi đỗ vào trường mong muốn. Sau đó là chuỗi ngày học thêm miệt mài, vừa tăng cường, củng cố kiến thức vừa luyện các kiểu bài. Buổi tối, con không đi học thêm thì cũng làm bài tập, rất muộn mới được nghỉ và chơi.

Người lớn đi làm có ngày nghỉ, ngày phép, còn trẻ con ngày nghỉ là để học thêm, còn kỳ nghỉ lễ kéo dài đồng nghĩa với việc được giao mớ bài tập khổng lồ. Giáo viên và phụ huynh đều không muốn thế, nhưng để thi đậu thì cả cô lẫn trò lẫn cha mẹ trò đều phải cố. Gia đình tôi hiếm khi đi du lịch chẳng phải vì bố mẹ quá bận, mà vì vướng lịch học của con.

Cuộc đua khiến một đứa trẻ chưa hết tuổi thiếu nhi phải sống như một sinh viên ôn thi tốt nghiệp. “Không luyện cho con thì sao vào được trường tốt?” là câu nói cửa miệng của vợ và nhiều bạn bè của tôi khi con học đến những năm cuối của tiểu học. Con tôi phải tham gia các lớp ôn thi suốt 2 năm.

Còn thi thạc sỹ tôi thấy thực sự không khó với những người tham gia lớp luyện 2 tháng tại trường. Các môn chuyên ngành ôn gì sẽ thi nấy, đề thi sẽ ra gần giống với tài liệu ôn tập. Vậy nên, chỉ cần là người chăm chỉ thì khả năng đỗ sẽ cao.

Trong kỳ thi thạc sỹ vừa qua, tôi chỉ cần 2 môn đạt 5/10 điểm là đỗ. Còn con tôi ngay khi ôn luyện đã xác định rằng phải đạt mỗi môn 8,5 điểm mới có cơ hội vào trường con muốn.

Từ thực tế trong gia đình mình, tôi thấy rõ con thi vào lớp 6 còn khó và khổ hơn tôi thi thạc sỹ.

Ngoài sự vất vả, làm việc quá công sức suốt mấy năm trời, điều gây xót xa hơn là áp lực mà những đứa trẻ tuổi nhi đồng phải chịu. Để thi cao học, tôi phải vừa làm vừa học nên có những khoảng thời gian phải căng sức và căng về thời gian, thức đến 2 giờ sáng để viết hoặc đọc hàng trăm trang tài liệu, thực hành luyện thi thử... Tuy nhiên tôi là người trưởng thành, đã kinh qua các kiểu áp lực, đã phát triển đầy đủ về nhận thức, kỹ năng tự học và khả năng chịu áp lực; và thi thạc sỹ là lựa chọn cá nhân.

Trong khi đó, học sinh thi vào lớp 6 là bắt buộc, trẻ lại còn non nớt cả về thể chất lẫn tâm lý, tinh thần. Vậy mà các cháu phải luyện thi theo cường độ cao vài ca mỗi ngày, làm đề thi nâng cao, học thêm cả buổi tối và cuối tuần, ngủ muộn để hoàn thành bài tập. Không ít trẻ bị stress nên mất ngủ, hoảng sợ khi nghĩ đến kỳ thi.

Tất nhiên, so sánh nào cũng có phần khập khiễng, nhưng việc ôn luyện và thi vào cấp 2 cực khổ hơn thi thạc sỹ là sự thật. Mong các nhà quản lý giáo dục, các nhà nghiên cứu sớm nghĩ ra giải pháp để giải quyết nghịch lý này.

Văn Hùng