Công chứng số: Vì sao người dân vẫn còn dè dặt?
Từ ngày 1-7-2025, Luật Công chứng 2024 (sửa đổi) và Nghị định 104/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Công chứng chính thức có hiệu lực, cho phép công chứng điện tử trực tiếp và trực tuyến.
Nhưng với nhiều người dân, công chứng điện tử vẫn là điều gì đó xa lạ và… thiếu tin cậy.
Thói quen “ký tươi, giấy thật”
Ông Đào Duy An, Tổng Thư ký của Hiệp Hội Công chứng viên Việt Nam, nhấn mạnh với khoảng 8 triệu hồ sơ công chứng mỗi năm được chuyển đổi toàn bộ sang lưu trữ điện tử trong thời hạn lưu trữ 30 năm, thì có thể tiết kiệm cho xã hội hàng trăm tỷ đồng chi phí lưu trữ và xử lý giấy tờ.

Người dân làm thủ tục công chứng tại Văn phòng công chứng Phùng Quân, phường Yên Hòa, Hà Nội. Ảnh: HH
Chưa kể, việc lưu trữ điện tử không chỉ tiết kiệm về mặt chi phí mà còn là công cụ để phục vụ việc tra cứu, phân tích dữ liệu, thống kê và cảnh báo rủi ro, đáp ứng cho hoạt động quản lý nhà nước. Tuy nhiên, ghi nhận của phóng viên Báo Hànôịmới, tại nhiều văn phòng công chứng ở Hà Nội, hình thức ký tươi, giấy thật vẫn rất phổ biến. Người dân vẫn chưa hiểu, chưa sẵn sàng với hình thức công chứng điện tử, nhất là công chứng các giao dịch bất động sản.
Tại Văn phòng công chứng Phùng Quân, phường Yên Hòa, Hà Nội, chị Nguyễn Thị Hồng, nhân viên kế toán, cho biết: “Tôi có nghe nói về công chứng số, nhưng vẫn thích ra trực tiếp ký giấy tờ hơn. Cầm bản công chứng giấy có dấu đỏ vẫn thấy yên tâm hơn nhiều”.
Cũng với tâm lý đó, anh Lê Văn Bình, ở phường Hà Đông chia sẻ: “Một giao dịch bất động sản có trị giá hàng tỷ đồng. Nếu xảy ra rủi ro kỹ thuật hoặc tranh chấp, cơ chế xác định lỗi và chịu trách nhiệm vẫn chưa rõ ràng với công chứng điện tử. Tôi sợ bị giả mạo hoặc mất dữ liệu. Trên mạng, cái gì cũng có thể bị hack, nên tài sản của mình mà làm online thì rủi ro lắm. Đây là lý do tôi chưa sẵn lòng thay đổi”.
Theo thống kê từ Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp), số hồ sơ công chứng được thực hiện qua nền tảng số mới chiếm dưới 5% tổng lượng giao dịch toàn quốc. Mặc dù hệ thống hạ tầng kỹ thuật đã cơ bản hoàn thiện, nhưng phần lớn người dân và cả nhiều tổ chức hành nghề công chứng vẫn chưa thực sự sẵn sàng.
Cần cơ chế bảo đảm an toàn pháp lý và niềm tin số cho người dân
Theo luật gia Lê Quang Vững, công chứng điện tử không chỉ là chuyển đổi từ giấy sang môi trường mạng, mà là thay đổi phương thức đảm bảo an toàn pháp lý. Niềm tin là nền tảng của mọi giao dịch. Khi người dân chưa tin rằng chữ ký số có giá trị như chữ ký thật, họ sẽ không mặn mà tham gia.
Ông Lê Quang Vững phân tích, chữ ký số được pháp luật công nhận có giá trị tương đương chữ ký tay. Tuy nhiên, việc phổ biến và hướng dẫn người dân sử dụng còn hạn chế. “Cần có chiến dịch truyền thông mạnh mẽ, để người dân hiểu rằng công chứng điện tử an toàn, được pháp luật bảo vệ và lưu trữ lâu dài,” ông đề xuất.
Ngoài ra, phản ánh của các văn phòng công chứng cho thấy, ở nhiều nước, công chứng điện tử chỉ được phép triển khai sau khi có cơ chế xác thực điện tử quốc gia hoàn chỉnh. Ở nước ta, hạ tầng định danh số đang được xây dựng, hạ tầng chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan vẫn chưa đồng bộ. Việc xác thực danh tính điện tử, tích hợp thông tin giữa căn cước công dân, định danh VNeID, và hệ thống công chứng chưa hoàn toàn “liền mạch”. Điều này khiến quá trình xác nhận giao dịch số vẫn cần xen kẽ khâu thủ công khiến cả khách hàng và công chứng viên đều thận trọng.
Theo Phó Chủ tịch điều hành Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam Nguyễn Thị Thơ, để triển khai thành công công chứng điện tử, chúng ta đang đứng trước nhiều thách thức như cơ chế pháp lý cần tiếp tục được hoàn thiện, đồng bộ với Luật Công chứng 2024, Luật Giao dịch điện tử 2023 và các văn bản liên quan; hạ tầng kỹ thuật phải bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng ở cấp độ cao; năng lực tiếp cận công nghệ và sự đồng thuận của đội ngũ công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng trên toàn quốc cũng cần được chú trọng.
Thực tế trên cho thấy, để công chứng điện tử thực sự “đi vào đời sống”, cần song song thực hiện hai việc: Củng cố hạ tầng pháp lý và tuyên truyền thay đổi nhận thức xã hội. Trước hết là sớm hoàn thiện khung pháp lý về giao dịch điện tử trong công chứng, đặc biệt là cơ chế lưu trữ, xác minh và xử lý tranh chấp. Bên cạnh đó, nên có chính sách khuyến khích các văn phòng công chứng đầu tư nền tảng số, hỗ trợ phí duy trì hạ tầng an toàn thông tin. Khi “niềm tin số” được hình thành, những dấu đỏ truyền thống có thể sẽ dần được thay thế bằng ký số trên màn hình nhanh hơn, minh bạch hơn và vẫn đầy đủ giá trị pháp lý.
Nguồn Hà Nội Mới: https://hanoimoi.vn/cong-chung-so-vi-sao-nguoi-dan-van-con-de-dat-720618.html