Cộng đồng quốc tế phản ứng trước thỏa thuận lịch sử giữa Israel và UAE
Israel tạm dừng tuyên bố chủ quyền ở các khu định cư Bờ Tây - Ảnh: AP
Ngày 14/8, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo Israel và Các Tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE) đã nhất trí bình thường hóa hoàn toàn quan hệ ngoại giao, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng đây là “một buổi tối lịch sử, một kỷ nguyên mới mở ra giữa Israel và thế giới Ả-rập”.
Phát biểu tại Jerusalem, ông Netanyahu tuyên bố: “Chúng tôi sẽ thiết lập một nền hòa bình chính thức và hoàn toàn, một thỏa thuận ngoại giao đầy đủ, với các đại sứ quán, các hoạt động đầu tư, thương mại, du lịch, các chuyến bay thẳng giữa Tel Aviv với Dubai và Abu Dhabi”. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Israel cũng nêu rõ ông sẽ chỉ "trì hoãn" chứ không từ bỏ hoàn toàn kế hoạch sáp nhập các khu định cư Bờ Tây.
Về phía Palestine, Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) đã bác bỏ thỏa thuận nói trên giữa Israel và UAE. Cố vấn cấp cao của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, ông Nabil Abu Rudeineh cho biết giới chức Palestine lên án thỏa thuận này, coi đây là một "sự phản bội đối với Jerusalem, Al-Aqsa và sự nghiệp của Palestine". Chính quyền Palestine (PA) ngay lập tức đã triệu hồi Đại sứ Palestine tại UAE để phản đối thỏa thuận nói trên.
Trong khi đó, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah El-Sisi đã lên tiếng hoan nghênh thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Các tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE) và Israel, đồng thời tin tưởng thỏa thuận này sẽ đem lại hòa bình cho Trung Đông. Nhà lãnh đạo Ai Cập đánh giá cao những nỗ lực của các bên hướng tới sự ổn định và thịnh vượng cho khu vực Trung Đông thông qua thỏa thuận này.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã hoan nghênh thỏa thuận do Mỹ làm trung gian UAE và Israel, cho rằng thỏa thuận này có thể thúc đẩy hòa bình và an ninh tại Trung Đông. Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Nga Vladimir Dzhabarov cũng lên tiếng hoan nghênh quyết định của Israel về việc đình chỉ kế hoạch sáp nhập các vùng lãnh thổ Palestine. Theo ông Dzhabarov, thỏa thuận Israel - UAE sẽ góp phần bình thường hóa tình hình khu vực vốn đã vô cùng trầm trọng.
Trong khi đó, giới chức Bahrain cũng hoan nghênh thỏa thuận vừa đạt được giữa UAE và Israel. Ngoài ra, Bahrain đánh giá cao vai trò của Mỹ trong việc góp phần mang đến thỏa thuận.
Trước đó, ngày 13/8, Tổng Trump thông báo Israel và UAE đã đạt được "một thỏa thuận hòa bình lịch sử", trong đó hai quốc gia này sẽ bình thường hóa hoàn toàn quan hệ ngoại giao. Trên mạng xã hội Twitter, ông Trump viết: "Hôm nay chúng ta đã đạt được một sự đột phá. Một thỏa thuận hòa bình lịch sử giữa hai người bạn của chúng ta là Israel và UAE!”.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Thái tử Abu Dhabi Mohammed Bin Zayed cùng Tổng thống Trump đã ra một tuyên bố chung sau cuộc điện đàm ngày 13/8. Đáng chú ý, trong tuyên bố này, Israel thông báo sẽ đình chỉ việc tuyên bố chủ quyền đối với các khu định cư ở khu Bờ Tây, đồng thời nỗ lực mở rộng mối quan hệ với các quốc gia Ả-rập và Hồi giáo.
Israel và UAE cũng cam kết sẽ nỗ lực tìm kiếm một giải pháp tổng thể, công bằng và bền vững cho vấn đề xung đột Israel - Palestine. Tuyên bố nêu rõ: "Sự đột phá lịch sử về mặt ngoại giao này sẽ giúp thúc đẩy hòa bình tại khu vực Trung Đông, đồng thời là minh chứng cho tầm nhìn và nỗ lực ngoại giao đầy táo bạo của ba nhà lãnh đạo cũng như sự can đảm của UAE và Israel trong việc vạch ra một con đường mới, nhằm mở ra tiềm năng to lớn trong khu vực”.
Trong vài tuần tới, các phái đoàn Israel và UAE sẽ gặp gỡ để ký kết các thỏa thuận song phương liên quan đến hàng loạt lĩnh vực như đầu tư, du lịch, an ninh, viễn thông, công nghệ, năng lượng, y tế, văn hóa...cùng nhiều lĩnh vực khác mà hai bên cùng có chung lợi ích.
Tuyên bố khẳng định, việc hai nền kinh tế năng động và phát triển hàng đầu Trung Đông như Israel và UAE bình thường hóa quan hệ sẽ giúp khu vực này "lột xác" bằng sự tăng trưởng kinh tế, phát triển công nghệ và nỗ lực đưa người dân hai bên xích lại gần nhau hơn. Bên cạnh đó, cũng theo tuyên bố, Israel và UAE sẽ ngay lập tức thúc đẩy hợp tác liên quan đến việc nghiên cứu phương pháp điều trị và vắcxin phòng ngừa dịch bệnh COVID-19.
Tổng thống Donald Trump cho biết, Israel và UAE đang xúc tiến việc mở cửa trở lại các cơ quan ngoại giao và điều động đại sứ. Ông Trump bày tỏ hy vọng các quốc gia khác sẽ theo bước UAE và đẩy mạnh hợp tác với Israel.
Về quyết định trên, Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman đánh giá việc hai quốc gia hàng đầu Trung Đông bình thường hóa quan hệ sẽ giúp Israel trở nên vững mạnh và an toàn hơn. Bên cạnh đó, điều này cũng sẽ mang lại nhiều cơ hội cho Israel, các nước láng giềng cũng như toàn khu vực.
Một số quan chức Nhà Trắng cho hay, ngoài Tổng thống Trump, nhiều quan chức ngoại giao hàng đầu của Mỹ cũng đã góp phần mang đến thỏa thuận lịch sử này, trong đó có Đại sứ David Friedman, Cố vấn cấp cao Jared Kushner, Đặc phái viên về Trung Đông Avi Berkowitz, Ngoại trưởng Mike Pompeo và Cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien.
Theo giới chức Nhà Trắng, thỏa thuận nói trên có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với nỗ lực nhằm tìm ra giải pháp cho vấn đề Israel - Palestine. Bên cạnh đó, thỏa thuận này cũng sẽ giúp cộng đồng Hồi giáo có thể dễ dàng đến khu đền Al-Aqsa ở Jerusalem, thông qua những chuyến bay trực tiếp từ Abu Dhabi đến Tel Aviv.
H.N (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
