Công khai, minh bạch thông tin: Dấu ấn 2024 và nhiệm vụ trước thềm Xuân

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Hà Thị Mỹ Dung

Bắt kịp thế giới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn Việt Nam

Theo Nguyên tắc của Tổ chức quốc tế Các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI) số 20 - Các nguyên tắc về Minh bạch và trách nhiệm giải trình: Cơ quan kiểm toán tối cao (SAI) cần trao đổi kịp thời, rộng rãi về các hoạt động và kết quả kiểm toán của mình trên các phương tiện thông tin đại chúng, cổng thông tin (website) hoặc các phương tiện khác; SAI giao tiếp cởi mở với giới truyền thông hoặc các bên khác quan tâm về hoạt động, kết quả kiểm toán và được công khai trên diễn đàn công cộng. Tính minh bạch và trách nhiệm giải trình sẽ được tăng cường nếu công tác kiểm toán và thông tin liên quan được cung cấp kịp thời.

Như vậy, có thể khẳng định, công khai, minh bạch thông tin là yêu cầu bắt buộc trong quá trình xây dựng, phát triển và không ngừng gia tăng giá trị, khẳng định vai trò, vị thế, uy tín của mỗi SAI trên thế giới.

Tại Việt Nam, công khai, minh bạch là yêu cầu tất yếu trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Góp phần vào quá trình đó không thể không nói đến vai trò của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát và kiểm toán.

Xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn và để phù hợp với thông lệ quốc tế, hơn 3 thập kỷ xây dựng, phát triển, KTNN Việt Nam đã từng bước cụ thể hóa yêu cầu công khai, minh bạch thông tin trong Chiến lược phát triển và các quy định pháp luật. Điều 50, 51 Luật KTNN quy định về công khai báo cáo kiểm toán (BCKT) và báo cáo kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán. Không chỉ Luật KTNN, vấn đề công khai kết quả kiểm toán còn được quy định trong Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2002. Đây là hành lang pháp lý cơ bản, tạo thuận lợi cho KTNN công khai kết quả kiểm toán, nêu cao trách nhiệm giải trình trong hoạt động kiểm toán, góp phần tích cực vào việc gia tăng hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của các Bộ, ngành, địa phương.

Năm 2024 và những dấu ấn công khai, minh bạch thông tin

Trong những năm qua, KTNN đã từng bước thực hiện công khai kết quả kiểm toán và minh bạch thông tin để đảm bảo tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật. Đặc biệt, hoạt động này tiếp tục được đẩy mạnh, có nhiều đổi mới với những kết quả đáng ghi nhận trong năm 2024.

Thực hiện Nghị quyết số 53/2022/QH15 ngày 15/6/2022 của Quốc hội khóa XV về phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2020, KTNN đã công khai BCKT theo quy định; đồng thời, tổng hợp danh sách tổ chức, cá nhân chưa thực hiện kiến nghị kiểm toán và công khai trên Cổng thông tin điện tử của Ngành.

Triển khai Nghị quyết số 74/2022/QH15 ngày 15/11/2022 của Quốc hội về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, KTNN tiếp tục thực hiện Hệ thống công khai BCKT để cung cấp đến Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội theo hình thức điện tử. Với việc làm này, KTNN đã tạo ra cơ chế để các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội giám sát lại hoạt động kiểm toán, qua đó tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động kiểm toán và làm rõ được câu hỏi mà lâu nay, đại biểu Quốc hội băn khoăn: Ai sẽ giám sát cơ quan kiểm toán?

Nhằm phục vụ cho các kỳ họp Quốc hội, năm 2024, KTNN đã cung cấp nhiều báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán làm căn cứ để Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội thực hiện các nội dung giám sát. Cùng với đó, Tổng Kiểm toán nhà nước đã trực tiếp trình bày BCKT quyết toán ngân sách năm 2022, Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2023 trước Quốc hội với nhiều phát hiện, được Quốc hội và cử tri cả nước quan tâm, đánh giá cao. Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2023, kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán năm 2022 sau khi gửi Quốc hội được KTNN in thành sách và đăng tải công khai trên Cổng thông tin điện tử của KTNN, Báo Kiểm toán. Đối với các cuộc kiểm toán đăng ký chất lượng vàng hoặc đề nghị khen thưởng đột xuất, chậm nhất trong 30 ngày sau khi BCKT được phát hành, KTNN đã tổng hợp những nội dung, phát hiện trọng yếu để công khai trên Cổng thông tin điện tử của Ngành, Báo Kiểm toán.

Đặc biệt, năm 2024, dấu ấn công khai, minh bạch thông tin còn được thể hiện qua việc lần đầu tiên, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Tổng Kiểm toán nhà nước trả lời chất vấn trước Quốc hội. Đây là dịp để KTNN có cơ hội báo cáo với Quốc hội và cử tri cả nước về sứ mệnh, vai trò và hoạt động của mình trong việc thực hiện trách nhiệm giải trình và quản lý, giám sát việc quản lý tài chính công, tài sản công của đất nước. Cũng từ Phiên chất vấn, nhiều vấn đề được các đại biểu Quốc hội gợi mở, giúp KTNN có điều kiện tiếp thu các ý kiến nhằm hoàn thiện giải pháp, nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán, góp phần phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Một hoạt động tiêu biểu trong năm 2024 là KTNN đã tổ chức thành công Họp báo công khai kết quả kiểm toán năm 2023, kết quả theo dõi thực hiện kiến nghị kiểm toán năm 2022, thu hút nhiều đại diện các cơ quan báo, đài tham dự. Họp báo cung cấp đầy đủ các thông tin quan trọng, từ công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, giải ngân vốn đầu tư công đến những vấn đề mà dư luận cũng như người dân quan tâm và thực sự tạo được dấu ấn với các nhà báo. Bên cạnh đó, KTNN đã chủ động cung cấp thông tin về hoạt động của cơ quan và kết quả kiểm toán cho báo chí; tổ chức tập huấn chuyên sâu nhằm giúp các nhà báo hiểu đúng, hiểu sâu hơn về vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ của KTNN và hoạt động kiểm toán.

Tiếp tục chủ trương công khai, minh bạch kết quả và hoạt động kiểm toán, trong năm 2025, KTNN đã cung cấp 308 BCKT và tài liệu có liên quan cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phục vụ công tác điều tra, kiểm tra, giám sát... Để tăng cường tính công khai và chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tham nhũng, tiêu cực, KTNN đã có văn bản gửi Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Nội chính Trung ương để phối hợp trong việc cung cấp tài khoản và truy cập khai thác các BCKT trên cổng thông tin https:congkhaibckt.sav.gov.vn. Thông qua các hoạt động này, KTNN tiếp tục thể hiện sự quan tâm tới việc công khai kết quả kiểm toán và minh bạch thông tin để góp phần xây dựng nền tài chính quốc gia minh bạch, bền vững.

Nhiệm vụ trước thềm Xuân

Khép lại năm 2024 với nhiều dấu ấn, KTNN bước vào năm 2025 với vị thế, uy tín của một cơ quan kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công có truyền thống 30 năm xây dựng và phát triển. Vị thế, uy tín ấy là kết quả của sự hun đúc, kết tinh những giá trị cốt lõi được xây dựng và không ngừng bồi đắp theo thời gian. Một trong những yếu tố quan trọng góp phần làm nên giá trị cốt lõi của KTNN chính là việc công khai, minh bạch thông tin.

Trước thềm Xuân mới Ất Tỵ, nhiệm vụ “công khai kết quả kiểm toán, công khai danh sách các tổ chức, cá nhân không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ kết luận, kiến nghị kiểm toán; cung cấp kịp thời BCKT cho cơ quan có thẩm quyền phục vụ công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, điều tra” tiếp tục được KTNN đặt ra với những yêu cầu cao hơn nhằm đáp ứng những đòi hỏi khách quan của quá trình quản lý, điều hành đất nước, phù hợp với xu thế hợp tác, hội nhập quốc tế.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ nêu trên, KTNN cần quan tâm một số giải pháp sau:

Thứ nhất, thường xuyên cập nhật, nắm bắt xu thế và thông lệ quốc tế về công khai, minh bạch thông tin, nêu cao trách nhiệm giải trình trong hoạt động của SAI để nắm bắt, vận dụng phù hợp vào thực tiễn Việt Nam.

Thứ hai, hoàn thiện hơn khuôn khổ pháp lý cho việc công khai kết quả kiểm toán và minh bạch thông tin trong bối cảnh KTNN đẩy mạnh chuyển đổi số và các hình thức công khai ngày càng đa dạng, phong phú.

Thứ ba, tiếp tục chỉ đạo các đơn vị chức năng chủ động cung cấp thông tin kịp thời về các hoạt động của KTNN cũng như thông tin đa dạng về kết quả kiểm toán cho các cơ quan báo chí; tạo điều kiện để báo chí tiếp cận, khai thác thông tin về các hoạt động của KTNN; chú trọng tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức cho phóng viên chuyên trách đưa tin về KTNN.

Thứ tư, đẩy mạnh phối hợp công tác với các cơ quan quản lý báo chí và các cơ quan báo chí để thông tin chính xác, kịp thời về hoạt động và kết quả kiểm toán; định hướng dư luận kịp thời, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về kiểm toán của các tổ chức, cá nhân trong xã hội cũng như xác định đúng vai trò và vị thế của KTNN; góp phần thực hành tiết kiệm, phòng, chống tham nhũng, ngăn ngừa thất thoát, lãng phí, tiêu cực; nâng cao hiệu quả sử dụng tài chính công, tài sản công.

Xuân mới đang cận kề - Xuân của niềm tin và hy vọng KTNN sẽ cùng đất nước “vươn mình” phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới. Trên chặng đường hội nhập, vươn tới tầm cao mới, hành trang KTNN mang theo sẽ không chỉ là giá trị cốt lõi:“Độc lập - Liêm chính - Chuyên nghiệp - Uy tín - Chất lượng” mà còn có cả một tinh thần công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Đó là yếu tố quan trọng để KTNN tạo dựng niềm tin của nhân dân vào kết quả kiểm toán, niềm tin vào một nền tài chính quốc gia minh bạch, bền vững với các quyết sách của Đảng, Nhà nước hợp lòng dân!./.

TS. HÀ THỊ MỸ DUNG - Phó Tổng Kiểm toán nhà nước