Công nghệ chắp cánh cho văn hóa đọc

Số hóa tài liệu được Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM chú trọng

Bứt tốc phát triển văn hóa đọc

Trong bối cảnh tăng cường chuyển đổi số, các giải pháp công nghệ đang góp phần hình thành văn hóa đọc chủ động, linh hoạt và hiện đại hơn. Tại Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, với chiến lược đầu tư bài bản, đồng bộ vào thiết bị và công nghệ hiện đại, thư viện số của trường đang được phát triển nhằm lưu trữ, tổ chức và phục vụ tài liệu điện tử hiệu quả.

Đồng thời, thư viện cũng chủ động hướng dẫn và khuyến khích người dùng khai thác thêm các nguồn tài nguyên mở chất lượng cao trên Internet để bổ sung cho các tài liệu có bản quyền.

Đặc biệt, những năm gần đây, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội không ngừng đổi mới và sáng tạo trong việc phát triển dịch vụ, không gian thư viện, hướng đến xây dựng một môi trường đọc - học hiện đại, thân thiện và tối ưu trải nghiệm cho người dùng. Trường đã triển khai loạt dịch vụ trực tuyến tiện ích như đăng ký thẻ thư viện, yêu cầu mượn/trả và gia hạn sách qua mạng, tư vấn trực tuyến…

Bên cạnh đó, nhà trường còn tích cực thúc đẩy văn hóa đọc số thông qua các hoạt động hấp dẫn như tổ chức buổi giới thiệu sách dưới định dạng điện tử hay các workshop về kỹ năng tra cứu thông tin trên nền tảng số, các cuộc thi trực tuyến… Các sự kiện thu hút đông đảo sinh viên tham gia.

Không riêng Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM cũng là một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin để phát triển văn hóa đọc và nâng cao chất lượng dịch vụ thư viện.

Thư viện đã số hóa và xử lý hoàn chỉnh khoảng 250.000 - 300.000 trang tài liệu quý hiếm, đồng thời xây dựng các bộ sưu tập số, thư mục tóm tắt và toàn văn dưới dạng điện tử.

Thư viện còn thực hiện thu âm sách nói với khối lượng khoảng 3.000 trang mỗi năm nhằm phục vụ người khiếm thị. Đây là nỗ lực cho thấy tinh thần bao trùm và nhân văn trong chuyển đổi số lĩnh vực thư viện, văn hóa đọc.

Ứng dụng AI, nâng tầm thư viện số và văn hóa đọc

Ngày 11.2.2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 206/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số ngành Thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

Trong đó, chương trình đặt ra mục tiêu ứng dụng mạnh mẽ, toàn diện công nghệ thông tin, nhất là công nghệ số nhằm nâng cao năng lực hoạt động của các thư viện và hình thành mạng lưới thư viện hiện đại; bảo đảm cung ứng dịch vụ đáp ứng nhu cầu của người sử dụng; thu hút đông đảo người dân quan tâm, sử dụng dịch vụ thư viện, góp phần nâng cao dân trí, xây dựng xã hội học tập.

Tuy nhiên, việc tận dụng hiệu quả công nghệ để lan tỏa tình yêu sách vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, cả về nhân lực lẫn vật lực. Bà Đoàn Quỳnh Dung, Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ VHTTDL) cho biết, trong bối cảnh triển khai Nghị quyết số 57-NQ/ TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, để chuyển đổi số ngành thư viện thực sự hiệu quả và lan tỏa văn hóa đọc sâu rộng, các thư viện cần nỗ lực vượt qua những thách thức về hạ tầng công nghệ, xây dựng tài nguyên thông tin dạng số, kinh phí đầu tư và nguồn nhân lực.

Cụ thể, các đơn vị liên quan cần chú trọng đến công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về chuyển đổi số, nhấn mạnh ý nghĩa và vai trò then chốt của công nghệ thông tin trong việc lan tỏa văn hóa đọc và phát triển hệ thống thư viện hiện đại.

Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về chuyển đổi số và liên thông thư viện, tạo hành lang pháp lý và môi trường thuận lợi cho việc triển khai chuyển đổi số và liên thông thư viện. Hơn nữa, cần quan tâm hỗ trợ, tăng cường công tác đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng công nghệ thông tin cho cán bộ thư viện; nhanh chóng hoàn thiện và xây dựng hạ tầng số...

Theo PGS.TS Đỗ Văn Hùng, Phó Chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Trưởng khoa Thông tin - Thư viện (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN), việc đẩy mạnh ứng dụng AI trong thư viện là hết sức cần thiết. Nhờ đó, thư viện có thể phát triển kho tài nguyên đa dạng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhân sự và khả năng tích hợp công nghệ mới. Từ đó nâng tầm dịch vụ, khả năng phục vụ bạn đọc, tối ưu hóa quy trình và mở rộng hợp tác nghiên cứu.

PGS.TS Đỗ Văn Hùng nhấn mạnh, để nâng cao hiệu quả ứng dụng AI trong lĩnh vực thư viện, cần xây dựng các chiến lược hành động cụ thể và đồng bộ. Trước hết là ban hành chính sách quản lý nội dung rõ ràng, tuyển dụng đội ngũ nhân sự có chuyên môn về AI, đồng thời thúc đẩy đào tạo và phát triển nguồn nhân lực phù hợp.

Song song với đó là triển khai các công cụ hỗ trợ người dùng một cách hiệu quả. Việc ứng dụng AI cần được đặt trong bối cảnh đặc thù của từng tổ chức, thông qua hợp tác nội bộ, đàm phán và đánh giá kỹ lưỡng các nhà cung cấp hệ thống. Ngoài ra, các yếu tố như bảo mật, quyền riêng tư, tối ưu chi phí - tài nguyên và chia sẻ kinh nghiệm giữa các đơn vị đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi này.

ĐÌNH TOÁN - THANH MAI