Công nghệ sản xuất hạt giống made in Việt Nam

GD&TĐ - Các nhà khoa học Việt Nam đã làm chủ quy trình sản xuất hạt giống rau chất lượng cao, giá thành rẻ hơn 20-50% so với hạt giống nhập khẩu cùng loại.

Công nghệ sản xuất hạt giống giúp mọi người có thể trồng rau sạch.

Tạo ra giống rau mới

Ông Cao Minh Phương, đại diện công ty TNHH Việt Nông cho biết các nhà khoa học của Việt Nông đã đổi mới quy trình công nghệ trong quá trình chọn tạo, sản xuất và chế biến hạt giống rau màu. Nhóm đã sử dụng các công nghệ sinh học hiện đại chọn tạo được 12 giống cây trồng mới (trong đó 10 giống đã được cấp bằng bảo hộ giống cây trồng mới).

Khi có giống thì áp dụng phương pháp canh tác tiên tiến trong nhà màng, sử dụng màng phủ nông nghiệp và hệ thống tưới nhỏ giọt tự động để sản xuất hạt giống. Cuối cùng là chế biến và bảo quản hạt giống như công nghệ vỏ bao film hạt bằng polymer, hệ thống xử lý nhiệt khô và bảo quản hạt trong điều kiện kho lạnh với nhiệt độ và độ ẩm thích hợp.

Để tạo ra các giống rau mới, nhóm nghiên cứu đã làm chủ quy trình sàng lọc dòng kháng bệnh mang gene mục tiêu bằng công nghệ dấu ấn phân tử - DNA marker. Các quy trình này giúp sàng lọc nguồn nguyên liệu di truyền cho lai tạo, rút ngắn thời gian sàng lọc từ 36 xuống còn 12 tháng và đảm bảo tính chính xác trong chọn tạo.

Hiệu quả là đẩy nhanh tiến độ chọn tạo giống. Riêng quy trình kiểm tra độ thuần giống bằng công nghệ điện di điểm đẳng điện (IEF electrophoresis) giúp công đoạn kiểm tra chất lượng sản phẩm trước khi xuất xưởng được rút ngắn từ ba tháng (khi trồng hậu kiểm đồng ruộng) còn 24 giờ.

Nhóm nghiên cứu thực hiện sàng lọc nhanh dòng kháng bệnh bằng công nghệ vi sinh. Cách làm cũ là trồng toàn bộ các dòng trên ruộng thí nghiệm trong điều kiện có áp lực bệnh cao. Đánh giá khả năng chống chịu bệnh của từng dòng để chọn ra dòng kháng bệnh.

Nhưng ở công nghệ này, nhóm tác giả phân lập chủng vi sinh gây bệnh ngay từ đầu, nuôi và nhân sinh khối số lượng lớn vi sinh gây bệnh trong điều kiện phòng thí nghiệm.

Đưa các chủng nhiễm trên cây con trong nhà màng để đánh giá khả năng chống chịu bệnh và loại bỏ ngay các dòng mẫn cảm với bệnh, giữ lại dòng kháng bệnh. Sau đó mới trồng ra ruộng để đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển.

Một công nghệ mang tính sáng tạo của đề tài là kiểm tra độ chính xác và độ thuần của giống bằng công nghệ điện di điểm đẳng điện. Thông thường, hạt giống sau khi được sản xuất sẽ được kiểm tra độ thuần bằng phương pháp hậu kiểm trên đồng ruộng.

Cây trồng trên ruộng đến giai đoạn cho trái sẽ được đánh giá các chỉ tiêu độ thuần dựa trên quan sát hình thái. Nhóm nghiên cứu thực hiện cải tiến bằng cách hạt giống sau thu hoạch sẽ được thu mẫu, tách lấy protein rồi kiểm tra tính đúng về giống và độ thuần của giống dựa trên kết quả điện di protein.

Với công đoạn chế biến, xử lý và đóng gói hạt giống sau thu hoạch, nhóm nghiên cứu thực hiện hoàn toàn tự động. Hạt được xử lý tác nhân gây hại như virus và nấm bệnh bằng công nghệ nhiệt khô và tăng khả năng xua đuổi côn trùng bằng công nghệ polymer coating và đóng gói liên tục bằng dây chuyền tự động.

Giảm một nửa giá thành

Hiện, nhu cầu về các giống rau màu cho năng suất, hiệu quả kinh tế cao, chất lượng tốt là rất lớn, nhưng nguồn cung trong nước còn hạn chế, phần lớn vẫn đang nhập khẩu. Cùng một loại hạt giống, chất lượng, năng suất như nhau, nhưng nếu sản xuất ở trong nước, giá thành sẽ giảm được từ 20-50%.

Để giải bài toán hạt giống chất lượng cao trong nước, Công ty TNHH Việt Nông đã chọn tạo và sản xuất thử nghiệm 12 giống cây trồng mới gồm mướp đắng, dưa leo, bí đỏ, bí đao, mướp hương, bầu, đậu đũa, đậu cove, dưa hấu. Các giống mới được trồng thử nghiệm ở nhiều tỉnh trên cả nước với diện tích lên đến gần 1.200 ha, năng suất trung bình cao hơn từ 10-15% so với các giống hiện hành khác.

Ông Phương cho biết, trước khi thực hiện đề tài nghiên cứu (trước năm 2016), công ty ông dùng khoảng 40-50 tỷ đồng/năm để nhập khẩu hạt giống. Từ khi chủ động được nguồn giống trong nước, chi phí này giảm từ 40-60%.

Nghĩa là cùng với lượng hạt giống đó, nếu nhập khẩu sẽ mất 40 tỷ đồng, nhưng khi chủ động sản xuất trong nước, chi phí chỉ còn 15-17 tỷ đồng. Từ năm 2016 đến nay, Công ty TNHH Việt Nông cung cấp hạt giống cho các công ty kinh doanh trong nước, với tỉ lệ phát triển hàng năm là 20%.

Hạt giống chất lượng cao “made in Việt Nam” từ nghiên cứu này được ứng dụng cho các vùng trồng lớn, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap. Nhờ hạt giống có chất lượng cao, người nông dân hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón, năng suất cây trồng cao đem lại giá trị kinh tế lớn.

PGS.TS Khuất Hữu Trung, Phó Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp cho biết, hiện Việt Nam vẫn phải nhập khẩu số lượng lớn các loại giống cây trồng, trong đó có giống rau. Giống rau nhập khẩu chủ yếu là các giống lai ôn đới như cà chua, cải bắp, súp lơ, dưa chuột…

Nghiên cứu này có ý nghĩa rất lớn, mang lại giá trị kinh tế cao cho doanh nghiệp cũng như chủ động được giống nội. Việc phát triển sâu hơn các nghiên cứu khoa học tương tự sẽ giúp lộ trình làm chủ công nghệ sản xuất giống cây của Việt Nam được rút ngắn, ổn định thị trường.

“Nghiên cứu ứng dụng kết hợp công nghệ sinh học, công nghệ canh tác tiên tiến và công nghệ thông tin trong sàng lọc, chọn tạo và sản xuất hạt giống cây trồng mới” là đề tài Thuộc Chương trình Đổi mới công nghệ quốc gia do Công ty TNHH Việt Nông đã thực hiện.