Công nghệ trở thành 'lá chắn' ngăn chặn hàng giả trên thương mại điện tử

Phát hiện nhiều vi phạm

Thị trường thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đạt quy mô trên 25 tỷ USD trong năm 2024. Với tốc độ tăng trưởng 20% và chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng cả nước, dự báo cuối năm 2025, thị trường thương mại điện tử của Việt Nam có thể cán mốc 39 tỷ USD.

Sự bứt tốc này mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp và người tiêu dùng, tuy nhiên, cũng tạo cơ hội cho hàng hóa sai phạm có thể len lỏi qua những kho trung chuyển, livestream, tài khoản ẩn danh… gây khó khăn cho quản lý nhà nước.

Theo thống kê của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), trong năm 2025, toàn lực lượng QLTT đã kiểm tra 27.540 vụ; phát hiện, xử lý 23.402 vụ vi phạm; thu nộp ngân sách nhà nước gần 372 tỷ đồng; Tổng trị giá hàng hóa vi phạm gần 290 tỷ đồng; giảm 31,76% so với cùng kỳ năm 2024.

Đối với các vụ việc kiểm tra, các hành vi vi phạm chủ yếu tập trung vào kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ; hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; vi phạm quy định về giá, điều kiện kinh doanh và an toàn thực phẩm. Các mặt hàng vi phạm gồm thực phẩm đông lạnh, bánh kẹo, rượu bia, thuốc lá, mỹ phẩm, quần áo, giày dép, vật tư nông nghiệp, hàng điện tử và phụ kiện.

Hàng chục nghìn sản phẩm quần áo giả mạo nhãn hiệu tại Hà Nội bị lượng Quản lý thị trường phát hiện và thu giữ.

Nhiều vụ việc điển hình đã được phát hiện, xử lý như: thu giữ 35.000 sản phẩm quần áo giả mạo nhãn hiệu tại Hà Nội; thu giữ 123.000 kg nguyên liệu thuốc lá nhập lậu tại Cao Bằng; chuỗi vụ kiểm tra các cơ sở kinh doanh thời trang tại Sài Gòn Square; kiểm tra kho sữa nhập lậu tại Bạch Mai (Hà Nội); thu giữ trên 100 tấn vải cuộn không rõ nguồn gốc tại Công ty TNHH Trường Vinh Vina; thu giữ 15 tấn đường cát tại TP. Hồ Chí Minh; hơn 1 tấn kẹo dẻo không rõ nguồn gốc tại TP. Hồ Chí Minh; hàng nghìn viên An cung Ngưu Hoàng Nam Dương tại Quảng Ninh; hơn 18 tấn thịt gà và nội tạng gà đông lạnh không có hóa đơn, chứng từ tại Hà Nội…

Đáng chú ý, vi phạm trong môi trường TMĐT tiếp tục gia tăng và diễn biến phức tạp, đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý, kiểm soát thị trường. Bên cạnh đó, hoạt động livestream bán hàng trên mạng xã hội bị lợi dụng để tiêu thụ thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, với thủ đoạn quảng cáo thổi phồng, gắn mác “hàng xách tay”, “đặc sản vùng miền”, “nhà làm”, “sạch 100%” hoặc sử dụng KOL/KOC để tạo lòng tin. Một số gian hàng còn đăng tải thông tin sai sự thật, sử dụng giấy tờ, bản công bố chất lượng đã hết hạn, bị chỉnh sửa hoặc của thương nhân khác nhằm lừa dối người tiêu dùng.

Ứng dụng công nghệ để ngăn chặn hàng giả trên không gian mạng

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết: Lực lượng QLTT đang triển khai quyết liệt Đề án 319 về chống hàng giả trên sàn thương mại điện tử đến năm 2025. Đồng thời, yêu cầu các sàn TMĐT lớn như Shopee, Lazada, TikTok Shop tham gia ký cam kết, thiết lập cơ chế phối hợp xác minh và xử lý nhanh gian hàng vi phạm ngay khi có cảnh báo.

Song song với đó, lực lượng QLTT đẩy mạnh một số biện pháp như: Trao đổi dữ liệu với hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp sở hữu thương hiệu để nhận diện hàng hóa nghi vi phạm; Ứng dụng công nghệ, sử dụng công cụ quét tự động trên nền tảng số để phát hiện gian hàng vi phạm; Tăng kiểm tra thực địa, kết hợp truy quét kho hàng, điểm trung chuyển, cơ sở đóng gói - nơi cung ứng cho hoạt động bán hàng online.

"Mục tiêu cao nhất là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp chân chính. Thương mại điện tử phát triển nhanh, nhưng không thể để trở thành 'mảnh đất màu mỡ' cho hàng giả", ông Linh nhấn mạnh.

Triển khai Quyết định 1825/QĐ-BCT của Bộ Công Thương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước xác định mỗi ngày đều là cao điểm kiểm tra thị trường, không để hình thành "vùng trống" trong quản lý nhà nước, đặc biệt trên thương mại điện tử, nơi hành vi vi phạm có thể lan rộng chỉ trong vài giờ.

Cục cũng kiến nghị các bộ ngành và UBND các tỉnh, thành phố tăng cường phối hợp, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Bên cạnh đó, Cục đang triển khai đề án nền tảng truy xuất nguồn gốc sản phẩm cho một số nhóm hàng như dệt may, da giày, đồ điện tử… nhằm hỗ trợ người tiêu dùng nhận diện hàng thật – hàng giả ngay từ bước tra cứu.

Có thể thấy, trong bối cảnh thương mại điện tử tiếp tục tăng trưởng mạnh, nhiệm vụ chống hàng giả, hàng vi phạm bản quyền và gian lận thương mại ngày càng trở nên cấp thiết. Sự quyết liệt của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cùng lực lượng QLTT tại từng địa phương được kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường mua sắm an toàn, minh bạch, nơi người tiêu dùng có thể yên tâm, doanh nghiệp chân chính được bảo vệ.

Thu Trang/Báo Tin tức và Dân tộc