Nắm cơ hội xuất khẩu 1.200 tỷ USD sang Trung Đông và Thổ Nhĩ Kỳ
Hiện nay, Trung Đông là thị trường nhập khẩu đầy năng động với giá trị hàng hóa ước đạt hơn 1.200 tỷ USD mỗi năm và có tốc độ tăng trưởng GDP ấn tượng từ 5-6%.
Các doanh nghiệp tham gia hội thảo tại TPHCM
Cơ hội lớn
Tại hội thảo “Triển vọng xuất khẩu sang thị trường Trung Đông và Thổ Nhĩ Kỳ - Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam” diễn ra chiều ngày 18-12 ở TPHCM, ông Trần Phú Lữ, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TPHCM (ITPC) khẳng định rằng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đối mặt với nhiều yếu tố phức tạp và xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng, việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đặc biệt là khai thác thị trường Halal tại khu vực Trung Đông, đã trở thành điều kiện tiên quyết đối với doanh nghiệp trong nước.
Thống kê trong 11 tháng đầu năm 2025 cho thấy kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các quốc gia trọng điểm trong khu vực như UAE đạt 5,4 tỷ USD, Ả Rập Saudi đạt 1,9 tỷ USD và Thổ Nhĩ Kỳ đạt 1,6 tỷ USD.
Ông Trần Phú Lữ, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TPHCM (ITPC)
Riêng đối với TPHCM, trong 6 tháng năm 2025, xuất khẩu của Thành phố sang Ả Rập Saudi đã tăng trưởng mạnh mẽ với kim ngạch đạt 117 triệu USD, tăng 75%; sang Thổ Nhĩ Kỳ đạt 72,36 triệu USD, tăng 20%; và UAE đạt 261 triệu USD, tăng 17%. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực bao gồm điện thoại và linh kiện, máy tính, sản phẩm điện tử, giày dép cùng các mặt hàng nông thủy sản như hạt điều, gạo và hạt tiêu.
Bà Nguyễn Phương Trà, Vụ trưởng Vụ Trung Đông - châu Phi, Bộ Ngoại giao, cho biết thị trường Halal đang sở hữu dư địa vô cùng tiềm năng, chiếm khoảng 25% dân số thế giới và dự báo quy mô kinh tế sẽ chạm mốc 10.000 tỷ USD trước năm 2028. Trong đó, riêng lĩnh vực thực phẩm Halal được kỳ vọng sẽ tăng mạnh từ 2.715 tỷ USD năm 2024 lên 5.911 tỷ USD vào năm 2033 với tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt khoảng 9%.
Đi sâu vào phân tích khu vực Trung Đông, bà Nguyễn Phương Trà nhấn mạnh đây là thị trường có sức mua đặc biệt lớn với quy mô 500 triệu dân và tổng GDP đạt 3.600 tỷ USD. Khu vực này đang trong quá trình chuyển đổi kinh tế mạnh mẽ với nguồn lực tài chính dồi dào và nhu cầu nhập khẩu thực phẩm rất cao, đạt mức 132 tỷ USD trong năm 2023.
Thận trọng trước thách thức
Song song với cơ hội thì theo bà Phương Trà, các doanh nghiệp Việt Nam cũng phải đối mặt với các thách thức lớn, điển hình là sự đa dạng và phức tạp của hệ thống tiêu chuẩn Halal.
Rào cản không chỉ nằm ở việc chi phí đạt chứng nhận cao và thời hạn hiệu lực ngắn, mà còn đến từ sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia xuất khẩu đi trước.
Để hiện thực hóa các cơ hội xuất khẩu, bà Nguyễn Phương Trà đưa ra những kiến nghị cụ thể đối với TPHCM, bao gồm việc thiết lập quan hệ hợp tác kết nghĩa với các trung tâm kinh tế lớn như Dubai hay Riyadh, thành lập Hiệp hội doanh nghiệp Halal và xây dựng các chính sách ưu đãi về thuế, lãi suất.
Doanh nghiệp cũng được khuyến nghị chủ động tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại uy tín như Saudi Food Expo, Halal Trade Expo Dubai hay Hội chợ MIHAS tại Malaysia để kết nối trực tiếp với các hệ thống phân phối quốc tế.
Tại hội thảo lần này, một lưu ý nữa được gửi đến doanh nghiệp khi xuất khẩu hàng sang Trung Đông và Thổ Nhĩ Kỳ chính là phải chú ý đến các biện pháp phòng vệ thương mại.
Theo đó, Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia thường xuyên sử dụng các công cụ chống bán phá giá và tự vệ đối với hàng nhập khẩu, đặc biệt nhắm vào các ngành sản xuất nội địa nhạy cảm như dệt may, da giày và thép.
Một khó khăn mang tính pháp lý khác là việc Thổ Nhĩ Kỳ đang xem xét việc công nhận quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam, cho phép cơ quan điều tra nước này sử dụng giá của nước thứ ba để tính toán biên độ phá giá, dẫn đến mức thuế áp dụng thường rất cao.
Bên cạnh đó, các quy định về tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm tại đây cũng nghiêm ngặt tương đương EU, đặc biệt là yêu cầu bắt buộc về chứng nhận Halal đối với thực phẩm và hàng tiêu dùng để phục vụ người dân theo đạo Hồi.
Nói về chứng nhận Halal, ông Ramlan Osman, Giám đốc Trung tâm chứng nhận Halal Quốc gia (HALCERT) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ đã giới thiệu quy trình chứng nhận Halal chặt chẽ bao gồm 9 bước, bắt đầu từ việc gặp gỡ trao đổi thông tin, thăm cơ sở sản xuất sơ bộ, đến phân tích khoảng trống và đào tạo nhân sự. Doanh nghiệp sau đó sẽ tiến hành chuẩn bị cơ sở vật chất và tài liệu, trải qua quá trình đánh giá hiện trường nghiêm ngặt và thử nghiệm mẫu nếu cần thiết.
Hồ sơ sẽ được trình lên Hội đồng thẩm xét chứng nhận Halal phê duyệt trước khi cấp giấy chứng nhận chính thức, và cuối cùng là bước theo dõi, kiểm soát hậu kiểm để đảm bảo tính tuân thủ liên tục.
