Công nghệ và phối hợp liên ngành: 'Vũ khí' mới của Hà Nội chống hàng giả

10 tháng đầu năm 2025, công tác đấu tranh chống hàng giả trên địa bàn Hà Nội ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Các lực lượng chức năng đã triển khai đồng bộ các biện pháp kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm; song thực tế cho thấy hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả vẫn diễn biến phức tạp, với thủ đoạn ngày càng tinh vi và khó phát hiện hơn.

Theo Ban Chỉ đạo 389 thành phố Hà Nội, các hành vi vi phạm chủ yếu tập trung vào hai nhóm: giả về hình thức và giả về chất lượng. Hàng giả về hình thức thường được làm bằng cách nhập khẩu, gia công, đóng gói sản phẩm, gắn nhãn mác thương hiệu nổi tiếng hoặc ghi sai nguồn gốc xuất xứ. Trong khi đó, hàng giả về chất lượng lại được sản xuất bằng nguyên liệu kém, sử dụng các chất cấm hoặc làm giả giấy tờ công bố sản phẩm.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh cho biết, từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng thuộc Ban Chỉ đạo 389 Hà Nội đã xử lý hành chính 1.322 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời khởi tố 37 vụ án hình sự.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh cho biết, từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng đã xử lý hành chính hơn 1.300 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời khởi tố 37 vụ án hình sự. Đây là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý thị trường, công an và chính quyền địa phương trong công tác kiểm tra, giám sát.

Thực tế cho thấy, các đối tượng sản xuất hàng giả ngày càng thay đổi chiêu thức để qua mặt cơ quan chức năng. Không ít trường hợp thành lập công ty “ma”, thuê nhà xưởng tại khu vực hẻo lánh, tự pha chế, đóng gói sản phẩm rồi dán nhãn giả thương hiệu lớn. Đặc biệt, với các mặt hàng thực phẩm, thực phẩm chức năng và thuốc, thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn khi các đối tượng lợi dụng nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội để tiêu thụ hàng giả, gây khó khăn cho công tác truy xuất và xử lý.

Lực lượng liên ngành Ban Chỉ đạo 389 thành phố Hà Nội phát hiện, tịch thu hơn 500 bình thành phẩm tại cơ sở sản xuất nước Lavie giả.

Một loạt vụ việc đã được phát hiện trong thời gian qua như vụ sản xuất “thịt bò giả” từ thịt trâu nhập khẩu do Đội Quản lý thị trường số 14 phối hợp Công an Thành phố bắt giữ, thu hàng chục tấn sản phẩm; vụ sản xuất nước Lavie giả do Đội Quản lý thị trường số 17 phát hiện, tịch thu hơn 500 bình thành phẩm; hay các vụ làm giả bao bì, tem nhãn thương hiệu nổi tiếng trong lĩnh vực mỹ phẩm, thực phẩm và xuất bản phẩm.

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác chống hàng giả vẫn còn nhiều thách thức. Một trong những nguyên nhân chính là chế tài xử phạt hiện nay chưa đủ sức răn đe, trong khi lợi nhuận thu được từ hành vi vi phạm lại rất lớn. Một số quy định pháp luật còn thiếu thống nhất, khiến việc áp dụng gặp khó khăn. Bên cạnh đó, lực lượng kiểm tra, giám sát vẫn còn mỏng so với khối lượng công việc ngày càng gia tăng, đặc biệt vào các dịp cao điểm cuối năm.

Việc kiểm soát hàng giả trên môi trường thương mại điện tử cũng là thách thức lớn. Do tính chất ẩn danh của giao dịch trực tuyến, cơ quan chức năng khó truy xuất nguồn gốc người bán. Trong khi đó, chưa có chế tài đủ mạnh với các sàn thương mại điện tử không hợp tác trong quá trình điều tra. Công tác giám định, kiểm nghiệm hàng hóa vi phạm cũng gặp vướng mắc về thủ tục và kinh phí, làm kéo dài tiến độ xử lý vụ việc.

Để khắc phục những hạn chế trên, Ban Chỉ đạo 389 Hà Nội kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Công Thương và Bộ Công an sớm ban hành quy định định danh người bán trực tuyến, xác định rõ nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý khi kinh doanh trên môi trường mạng. Đồng thời, cần hoàn thiện cơ chế pháp luật về thương mại điện tử và tăng chế tài xử phạt đối với các nền tảng không hợp tác.

Thành phố cũng đề xuất tăng cường đầu tư trang thiết bị, ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo cho các cơ quan giám định và phòng thí nghiệm kiểm nghiệm chất lượng hàng hóa.

Ban Chỉ đạo 389 Hà Nội khẳng định, công tác chống hàng giả là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành và cộng đồng doanh nghiệp. Thành phố đặt ra phương châm hành động: “Phòng ngừa là cơ bản, phát hiện, xử lý là trọng tâm, phối hợp là then chốt, công nghệ là nền tảng”.

Trong thời gian tới, Hà Nội sẽ tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường phối hợp liên ngành, nâng cao năng lực cho lực lượng thực thi, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp ứng dụng công nghệ xác thực, truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Lê Minh