Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam quyết 'nghĩ lớn' chiếm lĩnh chuỗi cung ứng toàn cầu

Thực trạng khát vọng vượt giới hạn “linh kiện rời”

Theo Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), doanh thu năm 2024 của hơn 420 hội viên đã vượt mốc 4,58 tỷ USD, tập trung chủ yếu tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM. Cơ cấu ngành nghề đa dạng, trong đó chế biến kim loại chiếm tỷ trọng lớn nhất (55%), tiếp theo là nhựa và cao su chiếm 25%, điện và điện tử chiếm 10%... Công nghiệp hỗ trợ trong nước đã làm chủ các quy trình sản xuất phức tạp, từ linh kiện ô tô cung ứng cho Toyota, VinFast, Hyundai, đến lắp ráp bảng mạch in..

Các chuyên gia tại tọa đàm

Phát biểu tại Diễn đàn “Thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM tổ chức, bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, thẳng thắn nhìn nhận, hầu hết doanh nghiệp vẫn chỉ sản xuất linh kiện rời, chủ yếu bán trong nước và còn gặp khó khăn khi mở rộng xuất khẩu.

Bà Bình cho rằng hiện nay cơ hội đang nhiều hơn thách thức, đặc biệt khi chuỗi cung ứng toàn cầu có sự chuyển dịch mạnh mẽ từ "Toàn cầu hóa" sang "Khu vực hóa" với chiến lược "Trung Quốc +1".

Xu hướng này dẫn đến sự gia tăng nhu cầu dịch chuyển sản xuất từ các thị trường lớn như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc sang Việt Nam. Điều này mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong nước trở thành nhà cung ứng cấp 2, cấp 3 cho các tập đoàn đa quốc gia, từ đó nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Để nắm bắt làn sóng khổng lồ này, ngành công nghiệp hỗ trợ phải vượt qua giới hạn hiện tại. Doanh nghiệp cần chuyển từ làm linh kiện rời sang liên kết để sản xuất cụm linh kiện và lắp ráp thành phẩm để vươn lên thành Nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM), từ đó gia tăng lợi nhuận và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Nguyên tắc QCD (chất lượng, giá thành, giao hàng) là yêu cầu đầu tiên và cơ bản nhất.

Bà Bình nhấn mạnh đây là thời điểm bản lề để công nghiệp hỗ trợ thay đổi về chất: “Để theo đuổi "cuộc chơi lớn", doanh nghiệp phải "nghĩ lớn", mạnh dạn thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như liên kết với nhau mạnh hơn, liên kết với FDI và người mua từ nước ngoài. Đầu tư mới, tìm kiếm các nguồn hỗ trợ từ Chính phủ và từ địa phương".

Doanh nghiệp chia sẻ về nỗ lực để phát triển

Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM khẳng định công nghiệp hỗ trợ là ngành công nghiệp trọng yếu của TP.HCM.

Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM, cho biết Trung tâm sẽ tăng cường kết nối doanh nghiệp trong nước với các tập đoàn quốc tế, nhà mua hàng lớn thông qua các hoạt động xúc tiến đầu tư và kết nối cung – cầu.

Yêu cầu mới và sự chủ động của doanh nghiệp

Tập đoàn THACO đang triển khai chiến lược sản xuất công nghiệp thế hệ mới. Điểm nhấn là dự án Khu công nghiệp chuyên ngành cơ khí (tại huyện Bắc Tân Uyên, TP.Tân Uyên, tỉnh Bình Dương cũ), dự kiến khởi công cuối năm 2025 với quy mô 786 ha và tổng vốn đầu tư hơn 75.000 tỷ đồng.

Đại diện Tập đoàn THACO phát biểu

Dự án không chỉ tập trung vào sản phẩm kỹ thuật cao và công nghiệp hỗ trợ hoàn thiện theo chuỗi giá trị khép kín, mà còn quy hoạch Trung tâm Hợp tác Liên doanh ngay trong khu công nghiệp, trực tiếp khuyến khích doanh nghiệp trong nước tham gia chuỗi.

Còn đại diện Công ty SMC cơ khí chính xác Phú Mỹ (SMC Precision) cho rằng, để nắm bắt cơ hội, doanh nghiệp Việt buộc phải đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe.

Chia sẻ kinh nghiệm, đại diện SMC Precision cho biết, doanh nghiệp phải xây dựng 6 trụ cột năng lực để đáp ứng các tiêu chuẩn này, bao gồm: Năng lực sản xuất và công nghệ; Hệ thống quản lý chất lượng quốc tế; Quản lý dữ liệu và số hóa; ổn định giá và tài chính minh bạch; Năng lực R&D; và Tuân thủ tiêu chuẩn xã hội và môi trường. Nhờ sự chủ động này, SMC Precision đã trở thành nhà cung ứng cấp 1 của Samsung.

Đại biểu tham quan các gian hàng tại triển lãm

Còn theo ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp xanh TP.HCM, mấu chốt then chốt nhất hiện nay của doanh nghiệp không còn là vốn hay công nghệ mà là xây dựng được một chuỗi cung ứng xanh.

"Tất cả các sản phẩm của Việt Nam, dù cung ứng trong nước hay xuất khẩu, đều phải đối mặt với các yếu tố xanh, các hàng rào về carbon và các quy định nghiêm ngặt về chứng chỉ sản phẩm. Do đó, các tập đoàn lớn đầu tư vào Việt Nam đều cần một hệ sinh thái cung ứng đáp ứng được tiêu chí xanh"

Rất nhiều đối tác nước ngoài đến tham quan triển lãm

Tại Diễn đàn, bên cạnh các thách thức về chi phí logistics, kiểm soát chất lượng và phát triển nhân lực, các đại biểu đã đề xuất nhiều giải pháp phát triển hệ sinh thái liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, viện – trường, hiệp hội và cơ quan quản lý, nhằm kiến tạo định hướng chiến lược quốc gia.

Dịp này, Triển lãm Công nghiệp hỗ trợ và Hội nghị Kết nối cung cầu chuỗi cung ứng 2025 cũng được khai mạc, thu hút hơn 200 gian hàng của các doanh nghiệp trong ngành.

Thiên Lý/VOV-TP.HCM