Công nghiệp Sơn La tăng trưởng

Kỹ sư, công nhân giám sát hệ thống trong ca vận hành tại Nhà máy Thủy điện Sơn La.

Đột phá quy hoạch và môi trường đầu tư

Định hướng phát triển công nghiệp của tỉnh là cơ cấu lại các ngành công nghiệp theo hướng hiện đại, nâng cao hàm lượng khoa học công nghệ, trí tuệ và giá trị gia tăng của sản phẩm. Tập trung ưu tiên phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghệ sinh học thân thiện môi trường; công nghiệp chế biến sâu nông, lâm, thủy sản và dược liệu đạt tiêu chuẩn xuất khẩu... Tỉnh ta đã thực hiện tốt công tác quy hoạch đi trước một bước; đẩy mạnh các giải pháp thu hút các nhà đầu tư; huy động nguồn lực đầu tư hạ tầng các khu, cụm công nghiệp, thu hút đầu tư các nhà máy công nghiệp phụ trợ, công nghiệp công nghệ cao...

Ngành Công Thương phát huy vai trò tham mưu định hình phát triển công nghiệp của tỉnh, đã rà soát tổng thể thực trạng cơ sở chế biến, vùng nguyên liệu nông sản; tham mưu với UBND tỉnh và phối hợp với các sở, ban, ngành khơi thông những “điểm nghẽn” về cơ chế và thủ tục hành chính để các dự án đầu tư đi vào hoạt động, như: Các dự án đầu tư của Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, các dự án chế biến cà phê, tinh bột sắn, chế biến sữa... Năm 2025, tỉnh thu hút 2 dự án đầu tư chế biến, gồm: Dự án Nhà máy Cà phê Cascara hòa tan Sơn La và Dự án Nhà máy Dream Plastic Mai Sơn; khởi công 3 dự án trọng điểm. Trong đó, 2 dự án đã khánh thành hoạt động là Nhà máy chế biến tinh bột biến tính BHL Sơn La và Nhà máy chế biến thực phẩm VFI Sơn La, tổng mức vốn trên 918 tỷ đồng.

Vận hành dây chuyền sản xuất tại Doveco Sơn La.

Phát triển hạ tầng cụm công nghiệp được quan tâm, định hướng phát triển 15 cụm công nghiệp, được tích hợp vào Quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030. Trong đó, cụm công nghiệp Mộc Châu thu hút các dự án đảm bảo tỷ lệ lấp đầy đạt 93,4%; Cụm công nghiệp Gia Phù tiếp tục được hoàn thiện hạ tầng, gia tăng sức hút đầu tư, tỷ lệ lấp đầy đạt 15,74%. Đồng thời, tích cực kêu gọi các nhà đầu tư hạ tầng tại những địa bàn giàu tiềm năng vào các cụm công nghiệp Mai Sơn, Quỳnh Nhai, Thuận Châu.

Chương trình khuyến công đã tư vấn và hỗ trợ các cơ sở đổi mới dây chuyền công nghệ, nâng cao quy mô sản xuất. Điển hình, việc thực hiện Quyết định số 1818/QĐ-UBND ngày 28/7/2021 về hỗ trợ các doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất kinh doanh sơ chế, chế biến, bảo quản sản phẩm nhãn và các nông sản khác. Dù bị ảnh hưởng do dịch Covid-19 trong năm 2021, 2022 nhưng tỉnh tiêu thụ 100% sản lượng nhãn quả tươi, tạo việc làm, thu nhập cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất và lao động địa phương.

Hạt nhân chế biến nông sản, năng lượng tái tạo

Giai đoạn 2021-2025, công nghiệp chế biến nông sản giữ vai trò là hạt nhân thúc đẩy công nghiệp chế biến chuyển dịch từ sản xuất thô sang chế biến sâu, giá trị gia tăng cao. Quy mô công nghiệp của tỉnh không ngừng nâng lên, đưa Sơn La trở thành Trung tâm chế biến nông sản vùng Tây Bắc.

Công nhân Trung tâm Chế biến rau quả Doveco Sơn La trong ca sản xuất.

Đến nay, toàn tỉnh có 42 nhà máy chế biến đang hoạt động, gồm: 7 nhà máy cà phê; 20 nhà máy chè; 3 nhà máy sắn; 1 nhà máy đường; 1 nhà máy sữa; 5 nhà máy rau, củ, quả; 1 nhà máy rượu quy mô công nghiệp; 4 nhà máy sản xuất giầy da, may mặc và nhiều cơ sở sản xuất nhỏ lẻ về lĩnh vực chế biến, bảo quản. Xuất khẩu nông sản công nghiệp chế biến nông sản vẫn đang là ngành công nghiệp chủ lực, thế mạnh của tỉnh. Nhiều mặt hàng đủ điều kiện đảm bảo tham gia xuất khẩu, như: Chè, sắn, cà phê, xoài, chuối, ngô, rau...

Ông Phạm Ngọc Thành, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, chia sẻ: Từ năm 2023 đến nay, với sự hỗ trợ của tỉnh, Công ty hoàn thành đầu tư và vận hành Trung tâm Chế biến rau quả Doveco Sơn La - một tổ hợp hiện đại, công suất 52.000 tấn sản phẩm/năm. Đặc biệt, chúng tôi vừa đưa vào hoạt động dây chuyền đồ hộp giấy Tetra Recart (Thụy Điển) đầu tiên tại Việt Nam, đạt công suất 6.000 hộp/giờ. Các dự án hoàn thành đã mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao giá trị nông sản xuất khẩu, tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương...

Trong cơ cấu công nghiệp của tỉnh, sản xuất công nghiệp điện khẳng định vai trò trọng yếu, đưa Sơn La trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của vùng. 5 năm qua, tỉnh đưa vào vận hành thêm 8 nhà máy thủy điện nhỏ, nâng tổng số cơ sở phát điện trên toàn tỉnh lên 60 nhà máy, tổng công suất đạt 3.790 MW, đóng góp chủ lực vào an ninh năng lượng quốc gia. Sản lượng điện bình quân hằng năm duy trì ở mức cao, trên 12,2 tỷ kWh; năm 2025, ước thực hiện 13,5 tỷ kWh.

Ông Khương Tuấn Anh, Giám đốc Nhà máy Thủy điện Sơn La, cho biết: Đến giữa tháng 11/2025, sản lượng điện của Nhà máy đạt 103%, dự kiến hết năm cán đích 107,45% kế hoạch do Tập đoàn Điện lực Việt Nam giao, đóng góp tích cực vào tăng trưởng tỉnh Sơn La. Công ty đang phối hợp với Ban Quản lý dự án Điện 1 mở rộng nhà máy Thủy điện Sơn La, dự kiến khởi công cuối năm 2026, đưa vào vận hành giai đoạn 2030-2031. Ngoài ra, Công ty nghiên cứu, phối hợp triển khai các dự án điện mặt trời trên hồ Sơn La; tham gia xây dựng và vận hành Trung tâm kiểm soát an toàn công trình thủy điện, từng bước mở rộng kết nối các công trình trên các lưu vực sông...

Phát triển công nghiệp giai đoạn mới

Ông Hà Như Huệ, Giám đốc Sở Công Thương, cho biết: Giai đoạn 2026-2030, mục tiêu tăng trưởng chỉ số sản xuất công nghiệp trung bình đạt 5,5%/năm. Ngành Công Thương chủ động rà soát, cập nhật danh mục thu hút đầu tư, ưu tiên phát triển hạ tầng cụm công nghiệp, các dự án chế biến nông sản tập trung quy mô lớn, công nghiệp sạch. Tham mưu tỉnh tập trung nguồn lực hình thành các trung tâm logistics tại khu vực Thành phố (cũ) - Mai Sơn - Mộc Châu - Vân Hồ và Khu kinh tế cửa khẩu Lóng Sập, nhằm tối ưu hóa chuỗi cung ứng, tích hợp các dịch vụ giá trị gia tăng như đóng gói, bảo quản... từ đó giảm chi phí, rút ngắn thời gian luân chuyển, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các sản phẩm công nghiệp địa phương. Đồng thời, khuyến khích các nhà đầu tư phát triển nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện sinh khối và điện tích năng... đảm bảo an ninh năng lượng bền vững.

Ca sản xuất tại Nhà máy chế biến thực phẩm VFI Sơn La.

Công tác cải cách hành chính và hoàn thiện thể chế được đẩy mạnh, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi. Ngành tăng cường phối hợp giữa các sở, ngành và địa phương kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Các nguồn lực khuyến công được tăng cường, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nhanh chóng thành quả của cách mạng công nghiệp 4.0 và các Hiệp định thương mại tự do (FTA), giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh trong sản xuất kinh doanh.

Những bứt phá của công nghiệp, giúp Sơn La từng bước hiện thực hóa mô hình tăng trưởng xanh, lấy công nghiệp chế biến và năng lượng sạch làm hạt nhân, tạo tiền đề vững chắc để xây dựng một cực tăng trưởng năng động, bền vững tại khu vực Tây Bắc.

Phan Trang