Thặng dư kỷ lục của Trung Quốc năm 2025 có thể kích hoạt xu hướng bảo hộ thương mại toàn cầu
Theo SCMP ngày 22/12, thặng dư thương mại kỷ lục của Trung Quốc trong năm 2025 có thể kích hoạt phản ứng bảo hộ mạnh hơn từ các đối tác thương mại, qua đó làm gia tăng rủi ro đối với mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Bắc Kinh trong năm 2026.
Cảng container quốc tế ở Đam Châu, tỉnh Hải Nam, Trung Quốc ngày 11/1/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo báo cáo của tổ chức nghiên cứu Rhodium Group, dù xuất khẩu vẫn là biến số quan trọng nhất quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế thực của Trung Quốc trong năm 2026, các biện pháp thương mại từ bên ngoài và nhu cầu toàn cầu suy yếu sẽ ngày càng gây sức ép lên chỉ số này.
Ông Daniel Rosen, đồng sáng lập Rhodium Group, nhận định những thay đổi trong nhu cầu bên ngoài và chu kỳ bổ sung hàng hóa tại các nền kinh tế phát triển, vốn được quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo sẽ chậm lại trong năm 2026, là rủi ro đáng kể đối với triển vọng xuất khẩu của Trung Quốc.
Thặng dư thương mại của Trung Quốc trong 11 tháng đầu năm 2025 đã vượt mốc 1.000 tỷ USD, cao hơn cả mức kỷ lục của cả năm trước. Ông Rosen cho rằng kết quả này phản ánh nỗ lực đa dạng hóa thị trường xuất khẩu của Trung Quốc cũng như xu hướng mất giá của đồng nhân dân tệ, phù hợp với áp lực giảm phát trong nước. Giá xuất khẩu thấp hơn đã giúp Trung Quốc giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ, trong khi mở rộng mạnh sang các khu vực khác.
Bản báo cáo nhận định, châu Âu và một số nền kinh tế mới nổi có thể đẩy mạnh các biện pháp phản ứng trước các hoạt động thương mại của Trung Quốc, nối tiếp hoặc mở rộng những hạn chế nhập khẩu đã được áp dụng trong thời gian qua.
Xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ đã giảm mạnh, ở mức 20-30% so với cùng kỳ trong từng tháng kể từ tháng 4/2025, trong khi xuất khẩu sang các khu vực khác tiếp tục tăng, đặc biệt là châu Phi, EU và ASEAN. Giá xuất khẩu của Trung Quốc đã giảm năm thứ ba liên tiếp, góp phần giúp khối lượng xuất khẩu tăng khoảng 10%. Ngược lại, nhu cầu nhập khẩu vẫn yếu, chỉ tăng 0,1% tính theo nhân dân tệ trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 11/2025.
Dữ liệu chính thức cho thấy, xuất khẩu ròng đóng góp khoảng 29% vào tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm. Tuy nhiên, mức độ phụ thuộc lớn vào thương mại bên ngoài cũng khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương hơn trước các cú sốc chính sách toàn cầu.
Bắc Kinh được dự báo nhiều khả năng sẽ lặp lại mục tiêu tăng trưởng GDP quanh mức 5% trong năm 2026. Trong khi đó, các tổ chức tài chính quốc tế đang đánh giá mức độ bất lợi của môi trường toàn cầu so với quy mô hỗ trợ chính sách trong nước để đưa ra dự báo riêng. Morgan Stanley dự báo kinh tế Trung Quốc chỉ tăng trưởng khoảng 4,8% trong năm 2026, cho rằng cách tiếp cận chính sách mang tính phản ứng sẽ không đủ để kích thích mạnh nhu cầu nội địa.
Rhodium Group cho rằng chính phủ Trung Quốc đang thận trọng hơn trong việc mở rộng chi tiêu tài khóa, điều này có thể hạn chế đầu tư cho hạ tầng và khiến hoạt động đầu tư mới chậm lại trong đầu năm 2026, khi xuất khẩu hạ nhiệt và thị trường bất động sản tiếp tục suy yếu.
Tiêu dùng, được các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc coi là động lực tăng trưởng dài hạn, tiếp tục là điểm yếu bước vào năm 2026. Các biện pháp thúc đẩy tiêu dùng dịch vụ được triển khai từ tháng 9 được đánh giá chỉ có tác động hạn chế trong ngắn hạn. Rhodium Group cho rằng những cải cách căn bản nhằm nâng thu nhập và giảm tỷ lệ tiết kiệm cao sẽ cần nhiều năm mới phát huy hiệu quả.
Trong báo cáo đánh giá thường niên, IMF kêu gọi Trung Quốc chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa nhiều hơn vào tiêu dùng để bù đắp rủi ro từ căng thẳng thương mại toàn cầu. Phát biểu tại một hội nghị gần đây, ông Han Wenxiu, Phó giám đốc Văn phòng Ủy ban Tài chính và Kinh tế Trung ương Trung Quốc, cho biết các biện pháp tăng thu nhập hộ gia đình và nâng lương hưu sẽ được thúc đẩy nhằm hỗ trợ tiêu dùng trong thời gian tới.
