Công ước Hà Nội cho thấy mong muốn hợp tác nhằm đương đầu tội phạm mạng của Việt Nam

Ông Olivier Onidi, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục di cư và nội vụ thuộc Ủy ban châu Âu trả lời phỏng vấn báo chí Việt Nam. (Ảnh: Việt Đức)

Ông đánh giá như thế nào về việc Việt Nam đi đầu trong việc đề xuất đăng cai buổi lễ quan trọng này, và tầm quan trọng chung của Công ước LHQ về chống tội phạm mạng?

Chúng tôi vô cùng biết ơn Việt Nam đã đi đầu trong việc đề xuất đăng cai tổ chức buổi lễ quan trọng này. Đây là lễ ký kết một công ước có ý nghĩa to lớn đối với chúng tôi. Liên minh châu Âu (EU) đã có một khuôn khổ pháp lý cho phép hợp tác khá suôn sẻ trong nội bộ châu Âu, cũng như với các đối tác quan trọng trên thế giới. Công ước này mang lại cho chúng tôi khả năng hợp tác với một cộng đồng các quốc gia rộng lớn hơn nhiều trên toàn thế giới nhằm chống lại một loại tội phạm mang tính quốc tế điển hình.

Trong hầu hết các trường hợp, đây là tội phạm có tổ chức, được chỉ huy từ bên ngoài và cuối cùng nhắm mục tiêu vào các nạn nhân ở quốc gia khác. Loại hình tội phạm phức tạp như vậy thực sự cần các cơ quan tư pháp và cảnh sát có khả năng hợp tác trong nhiều hoàn cảnh khác nhau. Việc Việt Nam, một quốc gia quan trọng ở châu Á, khu vực vốn đang phải đối mặt tội phạm mạng ngày càng nhiều, đăng cai sự kiện quan trọng này là minh chứng cho thấy mong muốn hợp tác nhằm đương đầu loại hình tội phạm này.

Phó Tổng cục trưởng đánh giá như thế nào về vai trò của Công ước Hà Nội trong tăng cường hợp tác quốc tế trong cuộc chiến chống tội phạm mạng?

Đây là công ước rất quan trọng vì nó cung cấp hai khả năng chính.

Thứ nhất, Công ước thúc đẩy hợp tác thực thi pháp luật bằng cách tạo điều kiện cho việc thu thập thông tin quan trọng trong quá trình điều tra và thủ tục hình sự các vụ án tội phạm mạng. Thứ hai, Công ước bao gồm các cơ chế để các quốc gia cùng nhau tăng cường khả năng phục hồi (tính kiên cường) và năng lực chung trong phòng, chống tội phạm mạng.

Bên cạnh đó, Công ước thiết lập khuôn khổ mạnh mẽ về tôn trọng các quyền cơ bản và quyền con người, qua đó bảo vệ người dùng khỏi việc bị đánh cắp dữ liệu cá nhân hoặc các áp lực không đáng có trên không gian mạng.

Như ông từng đề cập, EU cũng có các cơ chế để chống tội phạm mạng. Xin ông chia sẻ thêm về kinh nghiệm của Liên minh trong việc xây dựng khung pháp lý hoặc cơ chế để chống lại loại tội phạm này?

Điều quan trọng là phải có công cụ pháp lý, trong trường hợp này là Công ước LHQ. Tuy nhiên, bên cạnh đó, cần phải tiếp tục hỗ trợ các quốc gia nhằm xây dựng luật hình sự phù hợp với các đặc điểm mới của Công ước. Sẽ cần rất nhiều sự hỗ trợ dựa trên kinh nghiệm của những quốc gia đã có khuôn khổ chống tội phạm mạng rất vững chắc và phát triển.

Ngoài ra, cần xây dựng năng lực về việc làm thế nào để tất cả ngành nghề được chuyên môn hóa, như cảnh sát, công tố viên và thẩm phán, có thể hiểu rõ tội phạm mạng đòi hỏi những gì. Họ cần biết loại dữ liệu nào là cần thiết trong quá trình điều tra, yếu tố điển hình nào để dữ liệu đó có thể được chấp nhận tại tòa án, và điều thiết yếu để bảo vệ nạn nhân.

Kiến thức và kinh nghiệm này cần được chia sẻ rộng rãi trong cộng đồng quốc tế để bảo đảm việc thực thi Công ước được đồng bộ và hiệu quả.

Cần tập trung vào những lĩnh vực ưu tiên nào để bảo đảm việc thực thi hiệu quả Công ước Hà Nội, thưa Phó Tổng cục trưởng?

Ưu tiên hàng đầu là đảm bảo các quốc gia sau khi ký kết sẽ nhanh chóng phê chuẩn Công ước và chuyển dịch toàn bộ các yếu tố của Công ước vào hệ thống luật hình sự quốc gia của họ. Đây là công việc điều chỉnh pháp lý căn bản.

Ưu tiên thứ hai là bảo đảm chia sẻ các thực tiễn tốt nhất và cung cấp chuyên môn cao nhất có thể để tất cả các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, có thể sử dụng Công ước này một cách hiệu quả.

Trân trọng cảm ơn Phó Tổng cục trưởng!

Ngọc Anh