Công ước Hà Nội: Trao quyền cho thanh niên định hình tương lai số

Toàn cảnh phiên thảo luận 'Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng với thanh niên và dành cho thanh niên'. (Ảnh: Thành Long)

Phiên thảo luận có sự tham dự của Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam Pauline Tamesis, với sự dẫn dắt của Giám đốc Gen Zero và Thành viên tiên phong của Liên minh Niềm tin số (Digital Trust Alliance) trực thuộc Bộ Quốc phòng, Hoa hậu Lê Nguyễn Bảo Ngọc.

Diễn giả của Phiên thảo luận gồm các chuyên gia quốc tế, đại diện chính phủ và các thanh niên tiêu biểu, như đại diện Văn phòng Liên hợp quốc về ma túy và tội phạm (UNODC) Jordi Martin Domingo, Cao ủy Canada Frédéric Margotton, cùng hai đại diện thanh niên Việt Nam là bạn Huỳnh Duy Thông đến từ Đại học RMIT, sáng lập MigPedia – ứng dụng AI phòng chống lừa đảo, hỗ trợ di cư an toàn và bạn Nguyễn Quốc Anh, CEO IT’S T TIME – xây dựng “Bộ sơ cứu kỹ thuật số” giúp cộng đồng chuyển giới trẻ đối phó với tội phạm mạng.

Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam Pauline Tamesis phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: Thành Long)

Lời kêu gọi hành động từ Công ước Hà Nội

Phát biểu khai mạc phiên thảo luận, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam Pauline Tamesis đề cao ý nghĩa của Công ước Hà Nội - văn kiện pháp lý toàn cầu đầu tiên về tội phạm mạng được thông qua trong khuôn khổ Liên hợp quốc sau hơn hai thập kỷ.

Bà Pauline Tamesis nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc phòng ngừa trong cuộc chiến chống tội phạm mạng. Hơn cả một văn kiện pháp lý, Công ước này là một bản thiết kế cho hợp tác quốc tế về chống tội phạm mạng. Công ước trang bị cho các bên ký kết các công cụ để ngăn chặn, điều tra và truy tố tội phạm mạng, đồng thời thúc đẩy sự hợp tác giữa các chính phủ, tổ chức, doanh nghiệp và tổ chức xã hội.

"Liên hợp quốc kêu gọi việc thực hiện đầy đủ Công ước Hà Nội một cách hiệu quả và phù hợp với các nghĩa vụ nhân quyền quốc tế. Công ước này thúc đẩy không gian kỹ thuật số an toàn, toàn diện và có trách nhiệm, đồng thời kêu gọi hợp tác đa ngành để xây dựng niềm tin trực tuyến - chìa khóa cho chuyển đổi số không bỏ lại ai phía sau", Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam nhấn mạnh.

Chỉ ra rằng một nửa dân số thế giới dưới 30 tuổi, bà Pauline Tamesis cho rằng thanh thiếu niên không chỉ là những người dùng chính của các nền tảng kỹ thuật số mà còn có nguy cơ cao bị tội phạm mạng nhắm đến. Thanh niên cũng là những tác nhân thay đổi, thúc đẩy việc vận động, nâng cao nhận thức và các giải pháp sáng tạo cho an toàn trực tuyến và quyền con người trong thời đại số. Đối với thanh niên, không gian trực tuyến không tách biệt với thực tế - mà nó chính là thực tế. Do đó, việc đảm bảo sự tham gia có ý nghĩa và an toàn của thanh thiếu niên vào việc định hình các biện pháp ứng phó với tội phạm mạng là điều cần thiết.

"Mặc dù thanh thiếu niên không được đề cập rõ ràng trong Công ước, nhưng mục tiêu của Công ước là đảm bảo một tương lai số an toàn và vững mạnh. Chúng tôi, Liên hợp quốc tại Việt Nam, coi sự kiện này là cơ hội để bắt đầu một cuộc đối thoại quan trọng: làm thế nào để trao quyền cho thanh thiếu niên trở thành công dân số? Làm thế nào để trang bị cho họ kiến thức và kỹ năng để bảo vệ bản thân và những người khác khỏi tội phạm mạng? Và làm thế nào để tạo không gian cho họ đổi mới, tự do thể hiện bản thân và định hình tương lai số?", bà Pauline Tamesis nói.

Chủ đề của Phiên thảo luận "Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng với thanh niên và dành cho thanh niên" có nghĩa là bảo đảm rằng thanh thiếu niên cảm thấy an toàn và tự do trong cuộc sống trực tuyến - tự do ngôn luận, tự do sáng tạo và tự do phát triển. Điều này có nghĩa là công nhận thanh thiếu niên là những người có tiềm năng lãnh đạo.

"Hãy để Công ước này không chỉ là một công cụ pháp lý mà còn là một lời kêu gọi hành động. Một lời kêu gọi xây dựng một thế giới số an toàn, toàn diện và trao quyền cho tất cả mọi người - đặc biệt là cho thanh thiếu niên của chúng ta", Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam kết luận.

Hoa hậu Lê Nguyễn Bảo Ngọc đề cao mục đích, ý nghĩa của phiên thảo luận. (Ảnh: Thành Long)

Phát biểu tại sự kiện, Hoa hậu Lê Nguyễn Bảo Ngọc gửi gắm thông điệp: "Chúng ta có mặt ở đây không chỉ để nói về tội phạm mạng, mà còn để cùng nhau định hình lại khái niệm 'niềm tin và an toàn' trong kỷ nguyên số". Trong thế giới mạng, nơi mọi người được kết nối hơn bao giờ hết, thanh niên là nhóm năng động nhất, sáng tạo nhất nhưng cũng dễ bị tổn thương nhất. Cô nhấn mạnh nghịch lý này không phải là điểm yếu, mà chính là nguồn sức mạnh để thế hệ trẻ trở thành người tiên phong kiến tạo không gian mạng an toàn, văn minh và nhân văn hơn.

Theo Bảo Ngọc, khi nói đến tội phạm mạng, đó không còn là câu chuyện xa vời, mà là những vấn đề rất thực tế với người trẻ như: lừa đảo trực tuyến, đánh cắp danh tính, phát tán nội dung riêng tư không được đồng thuận, hay các hành vi xâm phạm quyền riêng tư. Vì vậy, Phiên thảo luận được tổ chức nhằm tìm ra các giải pháp phòng ngừa, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và nâng cao nhận thức về an toàn số cho thanh niên.

Đại diện UNODC Jordi Martin Domingo chỉ ra những điều khoản liên quan đến quyền của thanh niên trong Công ước Hà Nội. (Nguồn: IOM)

Tại phiên thảo luận, đại diện UNODC Jordi Martin Domingo đã chỉ ra những điều khoản liên quan đến quyền của thanh niên trong Công ước Hà Nội: sự tiếp xúc của thanh thiếu niên với tội phạm mạng và các biện pháp phòng ngừa liên quan (Điều 53), cũng như các biện pháp bảo vệ, tập trung vào các tội phạm theo Công ước Hà Nội ảnh hưởng đến thanh thiếu niên - truy cập trái phép (Điều 7), can thiệp dữ liệu (Điều 9), trộm cắp và gian lận (Điều 13), và lạm dụng hình ảnh riêng tư (Điều 16). Lấy quan điểm của thanh thiếu niên làm trọng tâm, ông Jordi Martin Domingo việc thúc đẩy Công ước Hà Nội và Hiệp ước Kỹ thuật số toàn cầu (GDC) sẽ hướng tới một không gian mạng an toàn và toàn diện hơn.

Thông qua những chia sẻ của các diễn giả, phiên thảo luận đã góp phần nâng cao nhận thức về tội phạm công nghệ thông tin và truyền thông ảnh hưởng đến thanh thiếu niên và vận động thực hiện Công ước Hà Nội và GDC. Các diễn giả quốc tế và chính diễn giả thanh niên Việt Nam cũng chia sẻ các chính sách và công nghệ phòng ngừa và bảo vệ, đề cao bình đẳng và không phân biệt đối xử.

Phiên thảo luận kết thúc với nhất trí cao về sự cần thiết trao quyền cho thanh thiếu niên trở thành công dân số và tác nhân thay đổi - thể hiện những đóng góp của họ đồng thời đảm bảo sự tham gia an toàn và toàn diện trong tương lai số.

Phiên thảo luận nằm trong trong khuôn khổ Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. (Ảnh: Thành Long)

Lực lượng kiến tạo không gian mạng an toàn, nhân văn

Chia sẻ với Báo Thế giới và Việt Nam tại sự kiện, bạn Huỳnh Duy Thông, sinh viên Đại học RMIT, thành viên nhóm "Thanh niên nòng cốt" của Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) và Dự án Gen Zi Cư về thúc đẩy di cư an toàn và phòng, chống mua bán người, đã giới thiệu chi tiết về sáng kiến MigPedia - một nền tảng số do thanh niên phát triển, nhằm giúp người trẻ Việt Nam có thể di cư an toàn, hợp pháp và có thông tin đáng tin cậy. Ứng dụng cung cấp các công cụ như Mig-AI để tư vấn ảo, Mig-Folder để quản lý giấy tờ, và Mig-Edu để học về kỹ năng số và pháp lý trước khi ra nước ngoài.

Điều thôi thúc Duy Thông và nhóm bạn của mình triển khai sáng kiến chính là những câu chuyện có thật về bạn trẻ bị lừa đảo qua mạng, bị bóc lột lao động khi đi du học hoặc xuất khẩu lao động. Duy Thông và các bạn tin rằng, chỉ khi thanh thiếu niên được trang bị kiến thức và tiếng nói của chính mình mới có thể chặn đứng những hình thức mua bán người tinh vi trong kỷ nguyên số.

Theo thành viên nhóm "Thanh niên nòng cốt" của IOM, Công ước Hà Nội là một dấu mốc lịch sử trong nỗ lực toàn cầu nhằm bảo vệ con người trong không gian mạng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

"Với thế hệ những người sinh ra và lớn lên cùng Internet – không gian số vừa là nơi học tập, làm việc, sáng tạo, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Công ước này không chỉ giúp xây dựng khung pháp lý toàn cầu để chống lại tội phạm mạng, mà còn khẳng định rằng quyền được an toàn và được tôn trọng trên mạng là quyền cơ bản của mỗi công dân số. Em tin rằng, ý nghĩa lớn nhất của Công ước Hà Nội nằm ở chỗ trao cho thanh niên niềm tin và trách nhiệm – tin rằng tiếng nói của người trẻ có thể góp phần định hình chính sách, và trách nhiệm để hành xử có đạo đức, biết bảo vệ mình và cộng đồng trong thế giới trực tuyến", Duy Thông nhấn mạnh.

Huỳnh Duy Thông, sinh viên Đại học RMIT, thành viên nhóm "Thanh niên nòng cốt" của IOM và Dự án Gen Zi Cư về thúc đẩy di cư an toàn và phòng, chống mua bán người. (Nguồn: IOM)

Hướng về tương lai số đầy cơ hội nhưng cũng không ít thách thức, Duy Thông cho rằng thanh thiếu niên Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành “người kiến tạo” chứ không chỉ là “người sử dụng” không gian mạng. Thanh thiếu niên có thể phát triển công nghệ nhân văn hơn, lan tỏa tư duy phản biện và hỗ trợ lẫn nhau trong việc nhận diện, tố cáo các hành vi xâm hại trên mạng.

"Quan trọng hơn, mỗi bạn trẻ – dù là học sinh, sinh viên hay lập trình viên – đều có thể góp phần xây dựng tương lai số an toàn bằng một hành động nhỏ mỗi ngày: chia sẻ thông tin đúng, bảo vệ quyền riêng tư của người khác và lan tỏa văn hóa tôn trọng trong thế giới trực tuyến", thành viên nhóm "Thanh niên nòng cốt" của IOM kêu gọi.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm. (Nguồn: IOM)

Thu Trang - Thành Long